Læknablaðið - 15.12.2005, Síða 24

FRÆÐIGREINAR / LUNGNAÁSTUNGUR
jafnt um öll blöð lungnanna og voru flestir 2-3 cm
að stærð og lágu nálægt brjóstveggnum. Þetta er
svipað og í öðrum rannsóknum (5,10).
Fylgikvilli við þessa rannsókn er fyrst og fremst
loftbrjóst. Tíðni loflbrjósts eftir nálarástungu á
lunga er mismunandi milli rannsókna, eða allt frá
19% til 44% (2-5, 11). Tíðni loftbrjósts í okkar
rannsókn (30%) er því innan þess ramma sem sést
hefur í öðrum rannsóknum. Hlutfall þeirra sem
þurfa á meðferð með brjóstholskera er á bilinu
18% til 43% (2-5, 9) og var í okkar rannsókn 4/25
(16%). Tíðni loftbrjósts eftir því hvort notuð er
gróf eða fín nál virðist vera svipuð í mörgum rann-
sóknum (11, 12). Samanburður milli fín- og gróf-
nálarástungu í okkar rannsókn er ekki marktækur
vegna þess hve tilfelli þar sem fínnálarástunga var
framkvæmd eru fá. Hins vegar gæti slíkur saman-
burður á árangi, fylgikvillum og greiningum eftir
nálarstærð verið mjög mikilvægur og er efni í aðra
rannsókn.
Samantekt á mörgum rannsóknum hefur sýnt
næmi ástungu til að greina krabbamein á bilinu
64%-100% (2, 4, 6, 8). Okkar rannsókn með næmi
61 % er því með nokkuð lakari niðurstöður en þess-
ar rannsóknir. Mismunandi næmi rannsókna getur
stafað af mörgum þáttum. Má þar nefna að sumar
rannsóknir eru bæði með niðurstöður frá lungna-
ástungum í skyggningu og í tölvusneiðmyndatæki.
I okkar rannsókn var um að ræða tvö tölvusneið-
myndatæki en ekki skyggningu eingöngu. Nokkur
hópur lækna framkvæmir ástungurnar, eða alls sex
talsins. Huga þarf að aðferðum til að bæta árangur
lungnaástungna á LSH. Þá þarf ef til vill að láta
færri lækna framkvæma ástungurnar og þarmeð fá
enn meiri þjálfun. Einnig þarf að huga að vali sjúk-
linga sem fara í lungnaástungur. Margir sjúklingar
í okkar rannsókn koma úr skimunarrannsókn á
öldruðum. Þar er um að ræða einstaklinga sem eru
einkennalausir og greinast fyrir tilviljun. Huga þarf
að því hvort strax sé reynd ástunga á þessum ein-
staklingum eða endurtekin tölvusneiðmynd eftir
nokkra mánuði til að sjá hvort breytingar í lungum
hafi stækkað.
Rannsókn erlendis á 130 sýnatökum sýndi að
73% voru illkynja, 25% gáfu ekki greiningu og
2% gáfu sértæka svörun. 1 skurðaðgerð fóru 32
sjúklingar, eða 25%. Af þeim höfðu 25 fengið
krabbameinsgreiningu en hjá sjö hafði ekki fengist
sértæk greining. Hjá fjórum af þeim reyndist vera
um krabbamein að ræða við skurðaðgerð. Næmi
ástungu var þannig talin vera 74% en sértæki
100% (4). Rannsókn okkar sýnir líkt og rannsókn
Larscheid að ef ástunga leiðir ekki til greiningar
er nauðsynlegt að halda áfram og er algengast
að gerð sé skurðaðgerð. Eðlilegur vefur, ósér-
tækar breytingar og bólga geta verið niðurstaða úr
ástungu en við skurðaðgerð greinist síðan krabba-
mein hjá stórum hluta þessara sjúklinga. Þannig er
mikilvægt ef klínískar aðstæður benda eindregið
til krabbameins að láta ekki staðar numið með
þessar góðkynja greiningar heldur halda áfram
og gera skurðaðgerð. Af þessum ástæðum ráð-
leggja sumir að þegar um er að ræða sjúklinga
sem þola vel skurðaðgerð sé ekki reynd ástunga
heldur strax gerð skurðaðgerð og hnúður fjar-
lægður. Astunga tefji einungis tímann og sé óþarfa
milliliður. Mikilvægt er að reyna að bæta næmi
lungnaástungna til að hægt sé að fækka skurðað-
gerðum en venja er hjá brjóstholsskurðlæknum að
taka alla þá sem eru skurðtækir og eru með nýtil-
komna hnúða til skurðaðgerðar. Til þæginda er
fyrir brjóstholsskurðlækna að hafa vefjagreiningu
fyrir aðgerð því þá þarf ekki að bíða eftir frysti-
skurði í aðgerðinni og hún tekur styttri tíma og
verður markvissari. Einnig má færa rök fyrir því að
ef ástunga er ekki gerð, sé stundum verið að gera
skurðaðgerð að óþörfu. Rannsókn frá Kanada þar
sem læknar voru látnir fara yfir tilbúin sjúkratil-
felli og velja heppilegustu greiningaraðferð sýndi
að læknarnir völdu oft nálarástungu í tilfellum
þar sem ólíklegt var að niðurstaðan myndi breyta
meðferðinni (13). Mikilvægt er að velja rétt þá
sjúklinga sem fara í nálarástungu. Settar hafa verið
fram leiðbeiningar um hvernig hægt er að nota
klínískar kringumstæður til að meta líkur á hvort
hnúður í lunga sé orsakaður af krabbameini eða
af góðkynja ástæðum (14). Fjöldamargir þættir
koma þar við sögu, til dæmis reykingasaga sjúk-
lings, stærð og útlit breytingar á tölvusneiðmynd
og hvort breytingin hafi áður sést á röntgenmynd
af lungum (14).
Ein af röksemdafærslum fyrir því að gera nála-
ástungu hjá sjúklingum sem hægt væri að gera
aðgerð á er sú að greina megi smáfrumukrabba-
mein með ástungunni og þarmeð hlífa sjúklingi við
aðgerð. Þess vegna er athyglisvert að enginn sjúk-
lingur greindist með smáfrumukrabbamein í rann-
sókninni. í sambærilegum erlendum rannsóknum
hafa greinst smáfrumukrabbamein ekki síður en
aðrar gerðir krabbameina (4, 6).
I samantekt sýnir þessi rannsókn að næmi og
sértæki lungnaástungu gegnum brjóstvegg í tölvu-
sneiðmyndatæki er lakari en í erlendum rannsókn-
um og að tíðni fylgikvilla er svipuð. Athuga þarf
hvernig hægt er að bæta árangur af greiningum.
Heimildir
1. Lungnakrabbamein. www.krabbameinsskra.is
2. Ost D, Fein A. Evaluation and management of the solitary pul-
monary nodule. Am J Respir Crit Care Med 2000; 162: 782-7.
3. Kazerooni EA, Lim FT. Mikhail A, Martinez FJ. Risk of pneu-
mothorax in CT-guided transthoracic needle aspiration biopsy
of the lung. Radiology 1996; 198: 371-5.
920 Læknablaðið 2005/91