Læknablaðið - 15.12.2005, Qupperneq 55

UMRÆÐA & FRÉTTIR / HUGÐAREFNI
Eitt fyrsta árið rákumst ég og félagar mínir
á merkilega háreistar seljarústir, Innstusel, suð-
austan undir nyrsta horni Þríhyrnings og þar hjá
leifar af túngarði eða vörslugarði og hugsanlega
einnig tröðum. Til suðvesturs undir Þríhyrningi
heitir Kirkjulækjarflóð og er það með afbrigðum
grasgefið land. Ég gekk svo með þetta í smiðju til
hins fróða og aldna þular, Oddgeirs Guðjónssonar
frá Tungu, og áður hreppstjóra Fljótshlíðinga.
Oddgeir trúir því að staðfræði Njálssögu sé rétt
Rannsóknir á hestum
1. Magaspeglun hrossa
Svo virðist sem magasár séu algeng í hrossum erlendis. Ekkert
var vitað um magasár í íslenskum hestum þegar við Asgeir
Theodórs meltingarsjúkdómalæknir og Þorvaldur Hlíðdal
Þórðarson dýralæknir gerðum fyrstu magaspeglanir á hestum
hér á landi árið 1992. Við skoðuðum sjö hross og fundum ekk-
ert afbrigðilegt við skoðun né við vefjaskoðun (Jóhann Heiðar
Jóhannsson) eða bakteríuræktun (Franklín Georgsson) eða við
svokallað CLO-próf. Við tókum fyrst til rannsóknar Perlu, 18
vetra, lífsreynda meri í minni eigu. Hún sést hér á meðfylgjandi
mynd með miklum þolinmæðissvip, en var stillt og prúð. Það
átti einnig við hin hrossin. Asgeir sagði raunar að hrossin væru
öllu auðveldari viðskiptis en mannfólkið! Við birtum um þetta
grein í Eiðfaxa (2). Um sumarið eftir fór Ásgeir til Ameríku.
Kollegar hans þar voru svo hrifnir af myndunum í Eiðfaxa að
ég varð að senda honum aukalega eintök af blaðinu. Það er
ekki ónýtt að vera frægur hjá Könum!!
2. Breytileiki í öndunartíðni íslenskra hesta
I samvinnu við Tryggva Ásmundsson lungnalækni og Eggert
Gunnarsson dýralækni gerði ég rannsókn á öndunartíðni í
íslenskum hestum. Við gerðum athuganir á 16 heilbrigðum
hestum (11 geldingar og fimm merar á aldrinum 4-18 vetra)
sem voru á gjöf í sama hesthúsi við mismunandi aðstæð-
ur (fyrir gjöf, úti í gerði, eftir gjöf). Rannsóknin var gerð í
tvennu lagi. Meðalöndunartíðni var svo sem við var að búast
mest eftir einnar klukkustundar dvöl í gerðinu (ca. 60%
hærri). Sérstaka athygli vakti samt hve breytileg öndunar-
tíðni gat verið í einstökum hestum við sömu aðstæður (allt að
100%). Við birtum um þetta grein í Eiðfaxa 1981 með enskum
útdrætti (3). Þegar þeirri vinnu var að ljúka komumst við á
snoðir um að þýskur maður, dr. Storz, hafði skrifað doktors-
ritgerð m.a. um öndunartíðni íslenskra hesta árið 1961. Sem
betur fer bar niðurstöðum okkar saman. í ritgerðinni vildi
hann skýra miklar sveiflur í öndunartíðni íslenskra hesta sem
„rassebedingt”.
3. Gýmismál
Sumarið 1994 varð hestur, Gýmir að nafni, fyrir áverka á fæti
á sýningarvöllum á Rangárbökkum við Hellu þannig að fella
varð hann. Kviknaði óðar orðrómur þess efnis að að baki
lægi óleyfileg staðdeyfing á fætinum með lídókaíni í því skyni
að breiða yfir helti í lokaatriði sýningarinnar. Ég fékk sýni
úr hestinum til greiningar ásamt Jakobi Kristinssyni dósent.
Ásgeir Theodórs mundar speglunartœkið. Þorvaldur Þórðarson
horfir í gegnum hliðarsjá. Til hœgri er verið að taka vefjasýni
(Ingigerður Ólafsdóttir, hjúkrunarfrœðingur). (Ljósm.: Þorkell
Jóhannesson.)
Okkar niðurstöðutölur sýndu túlkaðar með reynslu af lyfinu í
erlendum hestum að hesturinn hefði örugglega verið staðdeyfð-
ur innan sex klukkustunda áður en atvikið varð. Þessu vildi
hlutaðeigandi dýralæknir ekki una eða aðstandendur knapans,
og lögfræðingur fólksins lét eins og baldinn foli. Allt var þetta
þó léttvægt. Steininn tók hins vegar úr þegar læknir fór fram í
Morgunblaðinu og bar brigður á starfsheiður minn og ætlast
var til þess að ég færi að skattyrðast við manninn í blaðinu! Nú
fannst mér nóg komið og tími til þess kominn að stemma á að
ósi. Er skemmst frá því að segja að í desember 1994 og janúar
1995 gerðum við Jakob og Þorvaldur Hlíðdal Þórðarson tilraun
lege artis á fjórum hestum í minni eigu eða umsjá. Sýndum við
fram á að öll rök bentu til þess að Gýmir hefði verið staðdeyfður
innan ca. tveggja klukkustunda fyrir slysið. Enn fremur gat ég
sýnt fram á að klínískt virk deyfing eftir lídókaín í fæti endist
ívið skemur en eina klukkustund. Þetta nægði ásamt öðru (m.a.
að stungusár fundust) til sakfellingar í málinu. Við fengum svo
grein um þessar rannsóknir birtar í þekktu bresku dýralækna-
tímariti (4). Var greinin notuð sem málsskjal fyrir Hæstarétti. Er
slíkt vafalaust fátítt þótt hart sé að gengið.
Læknablaðið 2005/91 951