Læknablaðið - 15.12.2005, Síða 56

UMRÆÐA & FRETTIR / HUGÐAREFNI
Höfundur og Bergþóra, dóttir hans, með hesta í beitilandinu í Litla-Odda í september
2005. Frá vinstri Hrókur, Snerla, Fló og Goði. Verið var að taka hestana ogfara með þá í
haustbeit. (Ljósm.: Auðunn Hermannsson.)
Höfundur í þönkum í 12
ára gömlum birkiskógi í
Litla-Odda. Þóll birkið
yrði fyrir áföllum í fönn
eitt árið hefur vöxtur þess
reynst góður. Sendinn
jarðvegur á Rangárvöllum
virðist henta gróðursettu
birki vel. Myndin var tekin
í ágúst 2004. (Ljósm.:
Þorkell Þorkelsson.)
og lýsi nokkurn veginn sannri atburðarás um
ferðir manna um héruð sögunnar. Hann sagði
mér að þarna myndi hafa verið „bærinn undir
Þríhyrningi" sem víða er nefndur í Njálssögu og
fleiri væru á þeirri skoðun. Fullyrti hann að fært
væri með hesta upp fjallið hið næsta „bænum“ og
þá leið gæti Flosi hafa farið til fylgsnis í Flosadal
með menn og hesta er hann kom frá því að brenna
Njál og hans fólk inni kringunr árið 1010. Ég ákvað
nú að kanna þetta nánar.
Fyrst var að íhuga hvort ferð Flosa með menn og
hesta austan frá Svínafelli og til móts við Sigfússyni
á Þríhyrningshálsum gæti staðist. Reiðleið þessi
er lengst kringum 200 km og þeir hafa sam-
kvæmt sögunni þurft að fara hana á einurn 32-33
klukkutímum. Til samanburðar tók ég staðfestar
upplýsingar um frægar langreiðar eins af forfeðr-
um mínum og eins af forfeðrum dr. Guðmundar
Þorgeirssonar prófessors. Af samanburði við stað-
festar langreiðar þessara manna svo og annarra er
Ijóst að reið þeirra Flosa og félaga er engan veginn
einstæð og þaðan af síður ólíkleg.
Af Njálssögu má ráða að Flosi hafi falist í þrjá
daga í Flosadal í Þríhyrningi með hesta og menn
eftir að hann kom frá því að brenna Njál inni og
áður en hann reið aftur heim austur. Þennan tíma
hefur hann orðið að sjá mönnum sínum fyrir mat
og hestunum fyrir fóðri auk vatns. Til þessa þurfti
hann góðan birgi eins og heitir á nútímamáli.
Allar líkur eru til þess, að fólkið á „bænum undir
Þríhyrningi“ hafi á þessari tíð verið afkomendur
skyldmenna eða venslafólks Flosa. Það var þar
að auki í næsta nábýli við Sigfússyni og gat því að
undirlagi Flosa hafa séð um matinn handa mann-
skapnum. Menn Flosa gátu svo að næturlagi farið
óséðir með hrossin niður fjallið, látið þau fylla sig
í Kirkjulækjarflóði og svo farið aftur með þau upp
til felustaðar í fjallinu. í þessu sambandi ber þess
að minnast að Njálsbrenna á að hafa orðið seinni
partinn í ágúst þegar dag er umtalsvert tekið að
stytta.
Sumarið 1993 (22.7.) fórum við tveir með
þrjá hesta hvor í spor Flosa og manna hans upp í
Þríhyrning. Ferðin gekk eins og í sögu upp og ofan
fjallið og ekkert virðist vera því til fyrirstöðu að
hemja allt að 200 hross í Flosadal ef nægur mann-
skapur er fyrir hendi. Það kitlaði hégómagirnd
mína að geta sagt að ég hefði riðið á tölti eftir
fjallshryggnum til suðurs í átt að Flosadal „svo að
kastaði toppi“!
Sumarið 1995 fórum við svo enn í könnunar-
leiðangur um landið kringum Þríhyrning. Þá fórum
við með hesta upp á Litla-Þríhyrning. Var þá sú
mynd tekin sem hér fylgir með (bls. 960). Til vinstri
á myndinni sést „typpan" á hrygg fjallsins sem við
stefndum á á leiðinni upp. Þessum ferðum hefur
verið ítarlega lýst á prenti (6).
A þessum árum fór ég með úrvalshest,
Gangvara, sem var í eigu dóttur minnar. Hann var
mjög vel brattgengur og kom það sér vel í ferðinni
á Þríhyrning. Ég reið honum einnig eftir fjalls-
hryggnum og hann tók þátt í ýmsum rannsóknum
og tilraunum meðal annars í Gýmismálinu. Hér
fylgir mynd af okkur. Myndin er af málverki sem
málað var eftir ljósmynd.
Þótt enginn viti hvort Njálsbrenna sú sem lýst er
í Njálssögu hafi í raun átt sér stað er að mínu viti
fátt eða alls ekkert í ferðum Flosa og hans manna
til og frá brennunni sem ekki fær staðist. Helst
fellur mér fyrir brjóst að Flosi og félagar hafa að
öllum líkindum riðið járnalaust. í því sambandi ber
þess þó að minnast: „ ... að ýmsar leiðir sem voru
fjölfarnar á miðöldum af mönnum á ójárnuðum
hestum væru vafalaust gersamlega ófærar slíkum
ferðalöngum nú“ (7). Fyrir mér er Flosi ein allra
trúverðugasta persónan í Njálu, sannur höfðingi
í háttum og snjall herfræðingur. Stundum minnir
hann mig, ekki síst vegna mikilla skapsmuna, á
Patton úr síðari heimsstyrjöld!
952 Læknablaðið 2005/91