Læknablaðið - 15.05.2007, Side 37

YFIRLITSGREIN / LOFTBRJÓST
Eins og áður kom fram er algengt að loftleki
stöðvist ekki og þarf þá að grípa til skurðaðgerðar
(8). Algengasta ábending fyrir skurðaðgerð er
þó síðkomið endurtekið loftbrjóst sömu megin.
Aður fyrr var skurðaðgerð beitt við þriðja loft-
brjóst, það er aðra endurtekningu. í dag eru
hins vegar margir þeirrar skoðunar að fyrsta
endurtekning sé ábending fyrir skurðaðgerð (8,
32, 42). Skurðaðgerð á einnig við hjá sjúklingum
með loftbrjóst beggja vegna (78) og ef saga er um
þrýstiloftbrjóst (8). Atvinna og búseta getur einn-
ig skipt máli, til dæmis getur fyrsta loftbrjóst verið
ábending fyrir skurðaðgerð hjá flugmönnum,
sjómönnum og köfurum sem og hjá sjúklingum
sem búa afskekkt (79,80).
Sjúklingar með þekktan lungnasjúkdóm eru
ekki síður taldir hafa gagn af skurðaðgerð, jafnvel
eftir fyrsta loftbrjóst (32). Skurðaðgerð kemur þó
einungis til greina ef áhætta við svæfingu og að-
gerð er ekki talin of mikil vegna lungnasjúkdóms-
ins (81, 82). I slíkum tilvikum kemur til greina að
nota talkúm og er því sprautað inn í kerann ásamt
staðdeyfingarlausn (mynd 11). Talkúm er öflugt
þéttiefni og yfirleitt er nóg að notast við 2 grömm í
stað stærri skammta (5g) líkt og gert er þegar talk-
úm er notað til að fyrirbyggja fleiðruvökva (83).
Talkúm er tiltölulega hættulítið efni en sjúklingar
geta fengið heiftarlega verki (84, 85). Nota má
utanbastsdeyfingu til að minnka verki. Þar sem
lítið er vitað um langtímaáhrif talkúms, til dæmis
hvað varðar verki, er yfirleitt ekki mælt með notk-
un þess hjá ungum einstaklingum (8,42).
Helsta markmið skurðaðgerða er að uppræta
loftlekann. I sömu aðgerð er síðan hægt að örva
samvexti og koma þannig í veg fyrir endurtekið
loftbrjóst. Sá hluti lungans sem lekur er numinn
brott með heftibyssu (fleygskurður). Sumir telja
fleygskurð duga (86), aðrir ekki (87-89). Hægt er
að mynda samvexti með því að fjarlægja hluta
fleiðrunnar á innanverðu brjóstholinu (partial
pleurectomy) (90, 91), en algengara er að erta
fleiðruna með grisju eða sandpappír (mechanical
pleurodesis) (92). Einnig kemur til greina að
notast við ertandi efni, til dæmis talkúm (sjá
áður).
Skurðaðgerðir er bæði hægt að framkvæma
með opinni aðgerð og brjóstholsspeglun. í dag
eru speglunaraðgerðir mun algengari en opnar
aðgerðir (11, 88, 93). Þær eru yfirleitt taldar hag-
kvæmari en þetta er þó umdeilt (65). Sjúklingarnir
hafa í flestum rannsóknum minni verki eftir
brjóstholsspeglunaraðgerð og útskrifast fyrr af
sjúkrahúsi (11, 88, 93-98). Endurtekið loftbrjósts
er þó algengara eftir brjóstholsspeglun (2-14%)
(11, 12, 93, 99) en við hefðbundna opna aðgerð
(0-7%) (86, 100, 101), eða allt að þrefalt algeng-
ara. Þetta hefur meðal annars verið staðfest með
nýlegri íslenskri rannsókn (7). Hins vegar eru
krónískir verkir algengari eftir opna aðgerð (97,
102) og ör meira áberandi.Til eru margar erlendar
rannsóknir þar sem þessar aðgerðir hafa verið
bornar saman (97,100,101). Fæstar þeirra eru þó
slembaðar og oft er um tiltölulega lítinn efnivið að
ræða. Ljóst er að frekar rannsókna er að fleiri og
ítarlegri rannsókna er þörf.
Brjóstholsspeglunaraðgerð: Sjúklingarnir eru
svæfðir með tvöfaldri berkjupípu (double lumen
intubation). Þannig er að hægt að fella saman lung-
að sem verið er að laga í aðgerðinni. Sjúklingur er
lagður í 90° hliðarlegu og lunganu haldið sam-
anföllnu með C02 sem blásið er inn í fleiðruholið.
Síðan er þremur holstingjum (trocars) komið fyrir
í brjóstholinu, þar af er einum fyrir myndavél sem
tengd er við brjóstholssjá (mynd 12) (80).
Mynd 12. Brjósthols-
speglunaraðgerð við
sjálfkrafa ioftbrjósti. Sjá
nánarí lýsingu á aðgerð-
inni í texta.
Mynd 13. Opinn brjóst-
holsskurður (lateral/ax-
illary mini-thoracotomy).
Sjá nánar í texta.
Læknablaðið 2007/93 421
L