Læknablaðið - 15.05.2007, Qupperneq 58

■ UMRÆÐA & FRÉTTIR / 50 ÁRA AFMÆLI SKÍ
Tómas
Guðbjartsson
Hátíðarávarp formanns SKI,
í tilefni af 50 ára afmæli
Skurðlæknafélags íslands
31. mars 2007 í hátíðarsal Háskóla íslands
Hœstvirtur ráðherra, formaður Háskólaráðs,
formaður Lœknafélags íslands, kollegar og
aðrir gestir.
Hvatamaður að stofnun Skurðlæknafélags
íslands og fyrsti formaður var prófessor Snorri
Hallgrímsson. Félagið var stofnað 19. mars 1957 á
Landspítalanum og voru 17 læknar á stofnfundi. I
ræðu Snorra sem vísað er til í Gjörðabók félagsins
segir „að æskilegt væri að skurðlæknar hér á landi
hefðu með sér félagsskap, bæði til þess að fylgjast
með málum, sem einkum varðar þennan starfshóp
lækna, en einnig til að hafa samband við skurð-
lækna annarra landa, einkum Norðurlandanna."
Þessi markmið eiga enn við 50 árum síðar,
þegar Skurðlæknafélagið er lögformlega orðið
stéttarfélag næstum 100 félagsmanna. A stofn-
fundi voru samin fyrstu lög félagsins og þar kom
fram að „félagar geta þeir orðið sem hafa sér-
fræðiviðurkenningu í skurðlækningum, beina- og
liðasjúkdómum, kvensjúkdómum og fæðingar-
hjálp og þvagfærasjúkdómum, svo og þeir, sem eru
að ljúka sérnámi í þessum fræðum“. Nú hafa nýjar
sérgreinar bæst við, má þar nefna lýtalækningar,
heila- og taugaskurðlækningar og hjartaskurð-
lækningar.
Við lestur Gjörðabókarinnar, sem gefin hefur
verið út í tilefni afmælisins, er áberandi hversu
mikill hugur og metnaður í félaginu frá upphafi.
Aðstæður til að stunda skurðlækningar þá voru
allt aðrar og frumstæðari en við þekkjum í dag.
Einangrun skurðlækna var meiri, vinnuálag
gríðarlegt og örfáir menn sinntu því sem tugir
skurðlækna gera í dag. Við þessar erfiðu aðstæður
náðu frumkvöðlar félagsins engu að síður að
funda reglulega og þétta hópinn.
í>ótt ekki hafi allir verið sammála er samheldni
skurðlækna áberandi. Þetta má ekki gleymast í
dag á tímum sérhæfingar og síaukins fjölda undir-
sérgreina. Það er skoðun mín að við skurðlæknar, í
hvaða líffæri eða hluta líkamans sem við krukkum,
eigum meira sameiginlegt hver með öðrum en við
aðrar sérgreinar.
Þegar litið er hálfa öld aftur í tímann er ljóst að
gríðarlegar framfarir hafa orðið í skurðlækningum.
Með bættum verkfærum er unnt að framkvæma
mun flóknari aðgerðir en áður og árangursríkar
aðgerðir nútímans á veiku og öldruðu fólki hefðu
þótt djarfar fyrir 20-30 árum síðan. Skurðlæknar
geta þó ekki þakkað sér einum bættan árangur því
framfarir í gjörgæslu- og svæfingalækningum og
stórbætt myndgreiningartækni eiga ekki síður þátt
í þessari jákvæðu þróun.
Irnynd skurðlæknisins hefur breyst, við erum
hluti af stóru teymi, frekar en einhvers konar guðir,
líkt og forverar okkar virtust vera á fyrstu árum
Skurðlæknafélagsins. Starfið er gefandi en líka
krefjandi og langar aðgerðir og tíðar vaktir með
bráðaútköllum taka sinn toll. Ekki er sjálfgefið að
skurðlækningar séu jafn vinsælar í dag og þær voru.
Ungir læknar vilja fjölskylduvænna starf og ríkari
áhersla er lögð á frítíma. Því má gera ráð fyrir að í
framtíðinni verðum við að hafa meira fyrir því að
lokka til okkar bestu ungu læknana. Við þurfum
að aðlaga greinina breyttum aðstæðum og kröfum
nútímans. Annars dögum við uppi sem eins konar
„dínósárar“ í eigin heimi, einir á vakt! Það er nefni-
lega ekki sjálfgefið að það sé toppurinn „að vera
á tvískiptum“. Michael DeBakey, einn frægasti
núlifandi skurðlæknir, á einhvern tíma að hafa
sagt að „gallinn við tvískiptar vaktir er að þá sjá
unglæknarnir einungis helminginn af nýju tilfellun-
um!“ Það er vissulega gaman að svona sögum en
staðreyndin er sú að margir hér í salnum upplifðu
svipaðar sögur í sérnámi sínu og þá voru þær ekki
sagðar í gríni.
Á stórafmæli er eðlilegt að líta til baka og velta
fyrir sér hverjar stærstu framfarirnar hafa verið.
Þótt erfitt sé að gera upp á milli atburða kemur
fyrsta hjartaaðgerðin árið 1986 upp í hugann, fyrsta
gallblöðrutakan með kviðsjá árið 1991 og fyrsti
nýrnaflutningurinn tveimur árum síðar.
Mikilvægur þáttur í þróun greinarinnar er
hversu víða íslenskir skurðlæknar hafa sótt menn-
tun sína, oft til bestu staða erlendis. Bakgrunnur
okkar er því fjölbreyttur og mismunandi viðhorf
hafa fengið að njóta sín. Þjálfun í sjaldgæfum
442 Læknablaðið 2007/93