Læknablaðið - 15.11.2009, Side 32

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
túlkun erfiða, sérlega á lífi bændakvenna sem
síður eru skráðar fyrir búi, og dregur mögulega
úr gildi þeirra alhæfinga sem hægt er að hafa um
bændakonur og byggjast á þessari rannsókn. Þá
gildir þetta mögulega einnig um yngri bændur
sem í raun réttri reka búið sem er enn skráð á eldri
bóndann sem þeir búa með. Umfang þessa vanda
er höfundum greinar þessarar ekki kunnugt.
Þetta er ekkert einsdæmi en vel þekkt er að karlar
hafa verið ráðandi í landbúnaði og margar aðrar
rannsóknir sömu gerðar því seldar undir þessa
sök.22 Rannsóknin er þversniðsrannsókn og er hún
því einvörðungu lýsandi fyrir ástandið eins og
það var á tíma rannsóknarinnar. Hún er þannig
með alla fylgikvilla þversniðsrannsókna og því
meðal annars óvarlegt að draga ályktanir um
afleiðingu og orsök. Athugun á þeim sem ekki
svöruðu leiddi í ljós að bændur eldri en 70 ára
voru síður líklegir til að svara en ekki var hægt
að finna annan mun á lýðfræðilegum þáttum
milli bænda sem svöruðu og hinna. Hins vegar,
meðal þeirra sem voru í slembiúrtaki, var fólk úr
þéttbýlinu síður líklegt til að svara. Þetta þýðir að
munur á búsetu milli bænda og samanburðarhóps
er væntanlega minni en gera hefði mátt ráð fyrir,
en við gerum ráð fyrir að þessi staðreynd minnki
þann mun sem er á milli hópanna. Þá er rétt að
undirstrika að þversniðsrannsókn eins og þessi
gerir minna úr mikilvægi áhrifa af svokölluðum
hraustum starfsmönnum1 þar sem hraustustu
bændurnir eru tilbúnir til að halda áfram að
glíma við líkamlega og andlega krefjandi verkefni
bóndans. í síðari rannsóknum í framtíðinni væri
æskilegt, til þess að fá betri skilning á því hvort sá
munur sem hér kemur fram tengist bændastarfinu,
að bera bændur saman við sjálfstætt starfandi
iðnaðarmenn eða svipaða hópa.24
Islenskir bændur virðast hafa minni merki um
andlega vanheilsu en úrtak fólks úr samfélaginu.
Þó eru merki um að karlkyns bændur leiti síður
hjálpar vegna geðheilsu sinnar. Þrátt fyrir minni
áfengisvanda almennt talað eru þeir oftar í
þeirri stöðu að sinna starfi sínu undir áhrifum
víns. Munur á milli bænda og samanburðarhóps
varðandi almenna vellíðan var ekki marktækur.
Bændum fannst vinna sín oftar en öðrum ögrandi
með jákvæðum formerkjum.
Heimildir
I. Gregoire A. The mental health of farmers. Occup Med 2002;
52: 471-6.
2. Fraser CE, Smith KB, Judd F, Humphreys JS, Fragar LJ,
Henderson A. Farming and mental health problems and
mental illness. Int J Soc Psych 2005; 51: 340-9.
3. Sanne B, Mykletun A, Moen BE, Dahl AA, Tell GS. Farmers
are at risk for anxiety and depression: the Hordaland Health
Study. Occup Med 2004; 54: 92-100.
4. Scarth RD, Stallones L, Zwerling C, Burmeister LF. The
prevalence of depressive symptoms and risk factors among
Iowa and Colorado farmers. Am J Ind Med 2000; 37: 382-9.
5. Ólafsdóttir S. Uggvænleg tíðni þunglyndis meðal íslenskra
bænda. Bændablaðið 1999 1. júní: 12.
6. Lindström K, Elo A-L, Skogstad A, et al. General Nordic
Questionnaire for Psycholoical and Social Factors at Work.
Norræna ráðherranefrii, Kaupmannahöfn 2000.
7. Goldberg DP. The Detection of psychiatric illness by
questionnaire. Oxford University Press, London 1972.
8. Helgason T, Tómasson K, Sigfússon E, Zoéga T. Skimun fyrir
algengi geðraskana 1984 og 2002 og ávísanir geðlyfja 1984 og
2001. Læknablaðið 2004; 90: 553-9.
9. EwingJA.Detectingalcoholism.TheCAGEquestionnaire.[see
comment]. JAMA 1984; 252:1905-7.
10. Gíslason T, Tómasson K, Reynisdóttir H, Bjömsson
JK, Kristbjarnarson H. Heilsufarslegir áhættuþættir
umferðaslysa. Læknablaðið 1994; 80:193-200.
II. Daniel WW. Biostatistics. A foundation for analysis in the
health sciences. 4 ed. John Wiley & Sons, New York 1987.
12. Thomas HV, Lewis G, Thomas DR, et al. Mental health of
British farmers. Occ Environ Med 2003; 60:181-5; discussion
185-6.
13. Nortvedt MW, Riise T, Sanne B. Are men more depressed
than women in Norway? Validity of the Hospital Anxiety
and Depression Scale. J Psychosomatic Research 2006; 60:
195-8.
14. Olkinuora M. Alcoholism and occupation. Scand J Work,
Environ Health 1984;10(6 Spec No): 511-5.
15. Hemstrom O. Alcohol-related deaths contribute to
socioeconomic differentials in mortality in Sweden. Europ J
Public Health 2002; 12: 254-62.
16. Romeri E, Baker A, Griffiths C. Alcohol-related deaths by
occupation, England and Wales, 2001-05. Health Statistics
Quarterly 2007; 35: 6-12.
17. Lyman S, McGwin G, Jr., Enochs R, Roseman JM. History
of agricultural injury among farmers in Alabama and
Mississippi: prevalence, characteristics, and associated
factors. Am J Ind Medl999; 35:499-510.
18. McCurdy SA, Sunyer J, Zock JP, Anto JM, Kogevinas M,
European Community Respiratory Health Survey Study G.
Smoking and occupation from the European Community
Respiratory Health Survey. Occl & Environ Med 2003; 60:
643-8.
19. Blair A, Sandler DP, Tarone R, et al. Mortality among
participants in the agricultural health study. Ann Epidemiol
2005; 15: 279-85.
20. Thelin A. Morbidity in Swedish farmers, 1978-1983, according
to national hospital records. Soc Sci Med 1991; 32: 305-9.
21. Booth N, Briscoe M, Powell R. Suicide in the farming
community: methods used and contact with health services.
Occ Environ Med 2000; 57: 642-4.
22. Simkin S, Hawton K, Fagg J, Malmberg A. Stress in farmers:
a survey of farmers in England and Wales. Occ Environ Med
1998; 55: 729-34.
23. Walker JL, Walker LJ. Self-reported stress symptoms in
farmers. J Clin Psychol 1988; 44:10-6.
24. Tuomi K, Vanhala S, Nykyri E, Janhonen M. Organizational
practices, work demands and the well-being of employees: a
follow-up study in the metal industry and retail trade. Occ
Med 2004; 54:115-21.
Þakkir
Rannsókn þessi var styrkt að hluta af
Framleiðslusjóði landbúnaðarins. Lára Sigur-
vinsdóttir vann við gagnainnslátt og undirbjó
úrvinnslu.
768 LÆKNAblaðið 2009/95