Læknablaðið - 15.10.2010, Síða 11

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
Menntun, starfsvettvangur og
framtíðarhorfur á vinnumarkaði
íslenskra skurðlækna
Tómas
Guðbjartsson12
brjóstholsskurðlæknir
Halla
Viðarsdóttir1
deildarlæknir
Sveinn
Magnússon3
yfirlæknir
Lykilorð: skurðlækningar,
menntun, sérnám, doktorspróf,
sérfræðipróf, vinnumarkaður.
’Skurðlækningasviði
Landspítala, 2læknadeild
HÍ, 3heilbrigðisráðuneytinu.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Tómas Guðbjartsson,
hjarta- og lungnaskurðdeild
Landspítala Hringbraut.
tomasgud@landspitali.is
Ágrip
Inngangur: Hér á landi hefur vantað upplýsingar
um menntun íslenskra skurðlækna og fram-
tíðarhorfur á vinnumarkaði.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin náði til
allra íslenskra skurðlækna sem útskrifaðir eru
frá læknadeild HÍ, í öllum undirsérgreinum
skurðlækninga, og búsettir eru á íslandi eða
erlendis. Safnað var upplýsingum um sérgrein,
menntunarland og prófgráður, en einnig lagt mat
á framboð og eftirspurn á vinnumarkaði fram til
ársins 2025. Beitt var nálgunum, meðal annars
að þörf fyrir þjónustu skurðlækna myndi haldast
óbreytt miðað við íbúafjölda.
Niðurstöður: Af 237 skurðlæknum með sérfræði-
réttindi í ágúst 2008 voru tveir af hverjum þremur
búsettir á íslandi og 36 komnir á eftirlaun.
Rúmlega 2/3 höfðu stundað sérnám í Svíþjóð
og flestir störfuðu innan bæklunar- (26,9%) og
almennra skurðlækninga (23,9%). Meðalaldur
skurðlækna á íslandi var 52 ár og 44 ár erlendis.
Hlutfall kvenna var 8% á íslandi en 17,4% á meðal
36 lækna í sérnámi erlendis. Alls höfðu 19,7%
lokið doktorsprófi. Spár benda til að árið 2025
muni framboð og eftirspurn eftir skurðlæknum
á Islandi að mestu haldast í hendur, en í
þessum útreikningum er ekki litið sérstaklega á
vinnumarkað þeirra erlendis.
Alyktun: Þriðjungur íslenskra skurðlækna er
búsettur erlendis. Hlutfall kvenna er lágt en
fer hækkandi. Næsta áratug munu margir
skurðlæknar á íslandi fara á eftirlaun og
endurnýjun því fyrirsjáanleg. Framboð og
eftirspurn virðast í þokkalegu jafnvægi hér á
landi en erfiðara er að ráða í þróun vinnumarkaðs
skurðlækna erlendis. Rétt er þó að hafa í huga að
óvissuþættir eru margir í þessum útreikningum
og ná ekki til einstakra undirsérgreina.
Inngangur
Skurðlækningar eru á meðal elstu sérgreina í
læknisfræði og skiptast í fjölda undirsérgreina.
Hér á landi stofnuðu skurðlæknar með sér Skurð-
læknafélag íslands (SKÍ) árið 1957 og er það eitt
elsta sérgreinafélag lækna á íslandi.1 í dag eru
tæplega eitt hundrað virkir meðlimir í SKÍ, en
félagið hefur jafnframt verið stéttarfélag íslenskra
skurðlækna frá árinu 2005.2 Jafnframt fer SKÍ
með fræðslu-, mennta- og félagsmál skurðlækna í
samstarfi við Læknafélag íslands.
Undanfarna áratugi hefur sérhæfing innan
skurðlækninga aukist og undirsérgreinum fjölgað.
Mönnun fámennari og sérhæfðari sérgreina hefur
orðið flóknari en áður þegar menntun skurðlækna
var breiðari. Hér á landi hefur formlegt sérnám í
skurðlækningum ekki verið í boði. íslenskir
skurðlæknar hafa þó í flestum tilvikum hafið
sérnám sitt hér, í eitt eða tvö ár, að fengnu
lækningaleyfi. Frekara sémám hafa læknar sótt
til annarra landa, oftast til Norðurlandanna eða
Bandaríkjanna.
Frá árinu 1978 hafa reglulega birst skýrslur
um horfur á vinnumarkaði lækna á Norður-
löndunum.3 í nýjustu skýrslunni er lagt mat á
framboð og eftirspum eftir læknum fram til ársins
2025, án þess að litið sé sérstaklega á mönnun í
hinum ýmsu sérgreinum. Upplýsingar sem þessar
geta nýst heilbrigðisyfirvöldum við gerð áætlana,
til dæmis þegar kemur að því að meta fjölda
þeirra sem æskilegt er að hefji nám í læknisfræði.
Óvissuþættir eru þó margir og reynslan sýnir
að forsendur slíkra útreikninga geta hæglega
breyst. Þetta á ekki síst við í efnahagskreppu
þegar mikill niðurskurður er fyrirsjáanlegur í
heilbrigðiskerfinu. Þannig er ekki sjálfgefið að
íslenskir læknar muni í sama mæli og áður snúa
heim úr sérnámi, sérstaklega ef í boði eru síðri
starfskjör en erlendis. Nýleg könnun Læknafélags
íslands benti til dæmis til þess að stór hluti
ungra lækna sé ekki fráhverfur því að ílengjast
erlendis að loknu sérnámi.4 Þetta getur haft áhrif
á vinnumarkað lækna hér á landi, jafnt fyrir
skurðlækna sem lækna í öðrum sérgreinum.
Hér á landi hefur tilfinnanlega vantað upp-
lýsingar um menntun og vinnumarkað íslenskra
skurðlækna. Markmið rannsóknarinnar var að
bæta úr því. Rannsóknin er unnin í samvinnu við
SKI og tók til allra íslenskra skurðlækna, óháð
búsetu.
LÆKNAblaðið 2010/96 603