Læknablaðið - 15.10.2010, Blaðsíða 21

FRÆÐIGREINAR
Y F I R L I T
aðgreiningar frá útraðastökkbrigðunum. Að auki
er til staðar erfðabreytileiki í stýrisvæði MBL2 í
stöðu -550 (H/L), -221 (Y/X) og +4 (P/Q) (mynd
3).14
Áhrif erfðabreytileika í MBL-2
geninu á styrk MBL í sermi
Einstaklingar með arfhreina villigerð eða A/A
eru almennt með MBL-styrk hærri en 1000 ng/
ml (mynd 4).15 Útraðastökkbrigðin (O) valda
röskun í fjölliðun MBL sem leiðir af sér
óstöðugt og óvirkt prótein.16'18 Stökkbreytt MBL
hefur skertan eiginleika til að bindast bindlum
sínum og þar af leiðandi er lektínferilmiðluð
ræsing komplímentkerfisins óskilvirk eða
löskuð. Einstaklingar sem eru arfblendnir (A/O)
hafa marktækt lægri MBL-styrk, sé miðað
við meðalstyrk arfhreinnar villigerðar, og eru
yfirleitt á bilinu 500-1000 ng/ml (mynd 4).19 O/O
einstaklingar eru með MBL-styrk í sermi minni
en 50 ng/ml sem eru neðstu mælingarmörk
(detection limit) flestra styrksprófa (mynd 4).
Erfðabreytileiki í stýrisvæði hefur áhrif á tján-
ingu MBL2 gensins og ákvarðar styrk MBL í sermi
einstaklings.211 Einstaklingar með HY, LY eða LX
erfðabreytileika eru með háan, meðal eða lágan
MBL-styrk.14 Erfðabreytileikarnir í útröð og stýri-
svæði eru í tengslaójafnvægi og hefur aðeins sjö
algengum haplótýpum verið lýst, HYPA, LYPA,
LYQA, LXPA, LYQC, LYPB og HYPD.21
Skilgreining á MBL-skorti
Styrkur MBL í sermi er rnjög misjafn milli einstak-
linga en hins vegar stöðugur hjá hverjum og
einum ævilangt. Styrksbilið nær frá 5 ng til meira
en 10 pg á millilítra.15 Það verður þreföld aukn-
ing í MBL-styrk í bráðafasa bólguviðbrögðum.22
Mismunandi MBL-styrkur er þó fyrst og fremst
tilkominn vegna erfðabreytileika og í því tilfelli
getur munurinn verið allt að þúsundfaldur.
Skilgreiningin á MBL-skorti og viðmiðunar-
mörk hafa verið misjafnlega útfærð í rannsóknum
og því hefur reynst erfitt að bera niðurstöður
milli rannsókna saman. I nýlegri „meta-analysu"
grein eru viðmiðunarmörkin á kerfisbrmdinn hátt
skilgreind sem 500 ng/ml út frá 1642 heilbrigðum
einstaklingum úr fjórum mismunandi þýðum, þar
með talið íslensku þýði.23 Einnig var sýnt fram á
að einstaklingar með XA/O og O/O arfgerðir hefðu
lægsta MBL-styrk í sermi, eða minna en 50 ng/ml.
X er erfðabreytileiki í stýrisvæði MBL2 gensins
sem veldur lágri tjáningu á MBL2 geninu (sjá kafl-
ann hér á undan).
MBL-2 genið
«0 -221 +4 Úlröð 1 ÚW42 Útrö43 Útr644
Jstýrisvæði
Merkipeptið
Krosstengsla sveeöi
KoUagen likt svæöi
Hálssvæöi
Kolvetnisþekkjandi svæöi
3'
Mynd 3. Bygging MBL-
2-gensins í mönnum
og próteinafurðar pess.
Staðsetning og heiti
erfðabreytileika eru tilgreind
undir boxum. Próteinið er
hér sýnt á formi þriggja
undireininga eða sem
þríliða.
Endurprentun að hluta með leyfi ©
Nature Publishing Group 2002.56
Algengi MBL-skorts
I töflu I má sjá algengi mismunandi arfgerða hjá
Evrópubúum sem hafa MBL-styrk lægri en 500
ng/ml (litað með rauðu). Um 24% Evrópubúa eru
með MBL-styrk neðan við 500 ng/ml. Þar af eru
8% einstaklinga með MBL-styrk lægri en 50 ng/
ml. Innan þessa hóps eru einungis arfgerðirnar
XA/O og O/O sem í dag eru nefndar lágstyrks- eða
skortsarfgerðir MBL (sjá líka kafla hér á undan).
Erfðabreytileiki í MASP-2
geninu og MASP2-skortur
MBL myndar flóka við þrjá mismunandi serín-
próteasa, (MASP: MBL-associated serine protea-
ses) MASP-1, MASP-2 og MASP-3 (mynd i )Y24-
25 Að auki inniheldur virkur MBL-MASP flókinn
lítið MASP-prótein (sMAP eða MApl9) sem hefur
enga serínpróteasa virkni.26-27 MASP-2 er samsvar-
andi við Cls ensím klassíska ferilsins vegna þess
Mynd 4. Sambandið á milli MBL-styrks í sermi einstaklinga og arfgerða. A er
villigerðasamsæta í útröð eitt og B, C eða D (O) eru erfðabreytileikar í útröð eitt (sjá mynd
3). Stærð úrtaks: 1183. Á myndinni sjást meðaltal, miðgildi og 90% öryggismörk.
Endurprentun með leyfi © Elsevier 2003.19
LÆKNAblaðið 2010/96 613