Læknablaðið - 15.10.2010, Síða 24

FRÆÐIGREINAR
Y F I R L I T
en ekki verður fjallað um þær niðurstöður í
þessu yfirliti. Þess ber að geta að MBL-skortur
og MASP-2-skortur hafa nýlega verið flokkaðir
sem ónæmisgallar (primary immunodeficiencies
(PID)).47
Dýralíkön af MBL-skorti
Mýs eru með tvö gen (MBL-A og -C) sem skrá
fyrir öðruvísi MBL-sameindum en manna. í
„sepsis" músarlíkani, þar sem Staphylococcus
aureus var sprautað í mýs með úrfelld MBL-
gen, var sýnt fram á mikilvægi MBL gegn
bakteríunni, því að allar erfðabreyttu mýsnar
dóu samanborið við 55% lifun villigerðarmúsa.48
Hægt var að bjarga stökkbreyttu músunum með
því gefa þeim raðbrigða-MBL-prótein í æð. í
sama líkani hefur verið sýnt fram á marktækt
minna viðnám gegn herpes simplex veiru 2.49
Engin einkenni sjálfsofnæmissjúkdóma fundust í
músunum en hins vegar var skertur eiginleiki til
að hreinsa upp frumur í stýrðum frumudauða.50
In vivo genalækning með MBLA-kjarnsýrum
verndaði ónæmisbældar mýs sem í var grætt
ristilkrabbameinsfrumulína sem sýnir að músa-
MBL getur hamlað æxlisvexti.51 MBL-skortur er
hins vegar verndandi í músum með blóðþurrð
(ischaemia/reperfusion injury) í hjarta, lifur
og meltingarvegi.52 Þessar niðurstöður eru í
samræmi við nýlega klíníska rannsókn í mönnum
þar sem haplótýpan LYQA (hár MBL-styrkur
í blóði) var metin sem áhættuþáttur fyrir drep
í hjartavöðva hjá sjúklingum sem hafa gengist
undir kransæðaaðgerð.53
Lokaorð
Nú eru liðin 20 ár síðan því var fyrst lýst að skert
geta sermis til áthúðunar væri tengd sameindinni
MBL eða réttara sagt skorti á henni.1 MBL er
þróunarfræðilega varðveitt sameind og hlýtur
því að gegna mikilvægu hlutverki. Ofangreindar
rannsóknaniðurstöður sýna ótvírætt fram á að
ræsing lektínferilsins gegnir lykilhlutverki í
ósértæku ónæmissvari og viðheldur heilbrigði.
Margt bendir eindregið til þess að meðfæddir
gallar í ferlinu séu algengari og klínískt mikilvægi
þeirra meira en talið hefur verið. Lítið hefur
verið rannsakað hvernig og hvort MBL-skortur
sé bættur upp, til dæmis af fíkólínum, en
greinarhöfundar hyggjast rannsaka það nánar.
Mikil þróunarvinna hefur verið unnin á
undanförnum árum á notkun MBL-próteinsins hjá
einstaklingum með skort og var ein slík rannsókn
framkvæmd á ónæmisfræðideild Landspítala.54,
55 Þó enn sé langt í land með að skilgreina með-
ferðarleiðir er þó hugsanlegt að bráðum muni
ákveðnum áhættuhópum standa slík meðferð til
boða.
Heimildir
1. Super M, Thiel S, Lu J, et al. Association of low levels
of mannan-binding protein with a common defect of
opsonisation. Lancet 1989; 2:1236-9.
2. Miller ME. A familial, plasma-associated defect of
phagocytosis. Lancet 1968 (ii): 60-3.
3. Soothill JF, Harvey BA. Defective opsonization. A common
immunity deficiency. Arch Dis Child 1976; 51: 91-9.
4. Kawasaki N, Kawasaki T, Yamashina I. Isolation and
characterization of a mannan-binding protein from human
serum. J Biochem 1983; 94: 937-47.
5. Thiel S, Vorup-Jensen T, Stover CM, et al. A second serine
protease associated with mannan-binding lectin that
activates complement. Nature 1997; 386: 506-10.
6. Ikeda K, Sannoh T, Kawasaki N, et al. Serum lectin with
known structure activates complement through the classical
pathway. J Biol Chem 1987; 262: 7451-4.
7. Dommett RM, Klein N, Turner MW. Mannose-binding lectin
in innate immunity: past, present and future. Tissue Antigens
2006; 68:193-209.
8. Takahashi K, Ip WE, Michelow IC, et al. The mannose-
binding lectin: a prototypic pattern recognition molecule.
Curr Opin Immunol 2006; 18:16-23.
9. Seyfarth J, Garred P, Madsen HO. Extra-hepatic transcription
of the human mannose-binding lectin gene (mbl2) and the
MBL-associated serine protease 1-3 genes. Mol Immunol
2006; 43: 962-71.
10. Sumiya M, Super M, Tabona P, et al. Molecular basis of
opsonic defect in immunodeficient children. Lancet 1991;
337:1569-70.
11. Heise CT, Nicholls JR, Leamy CE, et al. Impaired secretion of
rat mannose-binding protein resulting from mutations in the
collagen-like domain. J Immunol 2000; 165:1403-9.
12. Lipscombe RJ, Sumiya M, Hill AV, et al. High frequencies
in African and non-African populations of independent
mutations in the mannose binding protein gene. Hum Mol
Genet 1992; 1: 709-15.
13. Madsen HO, Garred P, Kurtzhals JA, et al. A new frequent
allele is the missing link in the structural polymorphism of
the human mannan-binding protein. Immunogenetics 1994;
40: 37-44.
14. Madsen HO, Garred P, Thiel S, et al. Interplay between
promoter and structural gene variants control basal serum
level of mannan-binding protein. J Immunol 1995; 155: 3013-
20.
15. Thiel S, Frederiksen PD, Jensenius JC. Clinical manifestations
of mannan-binding lectin deficiency. Mol Immunol 2006; 43:
86-96.
16. Larsen F, Madsen HO, Sim RB, et al. Disease-associated
mutations in human mannose-binding lectin compromise
oligomerization and activity of the final protein. J Biol Chem
2004; 279: 21302-11.
17. Wallis R, Cheng JY. Molecular defects in variant forms of
mannose-binding protein associated with immunodeficiency.
J Immunol 1999; 163: 4953-9.
18. Wallis R. Dominant effects of mutations in the collagenous
domain of mannose-binding protein. J Immunol 2002; 168:
4553-8.
19. Garred P, Larsen F, Madsen HO, et al. Mannose-binding
lectin deficiency—revisited. Mol Immunol 2003; 40: 73-84.
20. Naito H, Ikeda A, Hasegawa K, et al. Characterization of
human serum mannan-binding protein promoter. J Biochem
1999; 126:1004-12.
21. Garred P, Larsen F, Seyfarth J, et al. Mannose-binding lectin
and its genetic variants. Genes Immun 2006; 7: 85-94.
22. Thiel S, Holmskov U, Hviid L, et al. The concentration of the
C-type lectin, mannan-binding protein, in human plasma
increases during an acute phase response. Clin Exp Immunol
1992; 90: 31-5.
23. Eisen DP, Dean MM, Boermeester MA, et al. Low serum
mannose-binding lectin level increases the risk of death due
to pneumococcal infection. Clin Infect Dis 2008; 47: 510-6.
24. Dahl MR, Thiel S, Matsushita M, et al. MASP-3 and its
association with distinct complexes of the mannan-binding
lectin complement activation pathway. Immunity 2001; 15:
127-35.
616 LÆKNAblaðið 2010/96