Læknablaðið - 15.02.2011, Side 21

FRÆÐIGREINAR
Y F I R L I T
Tafla III. Breytingar á nýgengi skjaldkirtilskrabbameins á Islandi 1955-2004 og hlutfallslegum fjölda eftir vefjagerð.
1955-1964 1965-1974 1975-1984 1985-1994 1995-2004
Nýgengi * og hlutfall (%) Nýgengi * og hlutfall (%) Nýgengi * og hlutfall (%) Nýgengi * og hlutfall (%) Nýgengi * og hlutfall (%)
Vefjagerð Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur
(n=10) (n=52) (n=34) (n=119) (n=52) (n=118) (n=52) (n=124) (n=67) (n=159)
Totumyndandi krabbamein 0,8 (60) 3,9 (65) 2,6 (76) 9,5 (81) 3,5 (79) 8,4 (82) 2,5 (68) 6,9 (82) 3,0 (78) 8,9 (90)
Skjaldbúskrabbamein 0,3 (20) 1,0 (17) 0,4 (12) 1,4 (12) 1,0(21) 1,0 (10) 0,8 (22) 1,0 (11) 0,3 (9) 0,7 (7)
Merggerðarkrabbamein 0(0) 0,4 (6) 0,1 (3) 0(0) 0(0) 0,1 (2) 0,1 (4) 0,2 (2) 0,3 (4) 0,1 (1)
Villivaxtarkrabbamein 0,2 (20) 0,6 (12) 0,3 (9) 0,5 (7) 0(0) 0,5 (6) 0,2 (6) 0,3 (5) 0,2 (9) 0,2 (2)
Alls 1,3 (100) 5,9(100) 3,4 (100) 11,5 (100) 4,6 (100) 10,0 (100) 3,6 (100) 8,4 (100) 3,8(100) 9,9(100)
* Árlegt aldursstaðlað nýgengi af 100.000 miðað við alþjóðlegan aldursstaðal.
eru stærri en 1 cm, en ekki stærri en 2 cm (Tlb).
T2-æxli er stærrra en 2 cm en ekki stærra en 4 cm.
T3-æxli er stærra en 4 cm en ekki vaxið út í aðligg-
jandi vefi. Ef vöxtur er út fyrir skjaldkirtilinn er
um T4-æxli að ræða, óháð stærð. N1 táknar mein-
vörp í eitlum og M1 táknar að fjarmeinvörp séu
til staðar. A fyrstu áratugum rannsóknarinnar gat
verið erfitt að meta nákvæmlega stærð æxlanna,
en á þeim tíma var stærðin gjarnan borin saman
við fuglsegg í sjúkraskrám og meinafræðisvörum,
til dæmis kríuegg, dúfuegg eða gæsaregg. Einnig
komu fyrir orðin gómstór, krónustór eða sveskja
og vínber. Þetta ber að hafa í huga þegar skoðaðar
eru breytingar á stærð æxlanna á rannsóknartí-
mabilinu. Við ákvörðun stærðar æxlis og T-stigs
í rannsóknamiðurstöðum, var ákveðið að áætla
stærð í sentimetrum miðað við eðlilegt viðmið
uppgefinnar eggstærðar eða annars stærðarvið-
miðs.
Horfur sjúklinga voru reiknaðar með tilliti til
ofangreindra þátta. Hluti þessa sjúklingahóps
hefur verið kynntur áður68 en í þessari rannsókn
er gerð grein fyrir niðurstöðum á 50 ára rannsókn-
artímabili.
Utreikningar á nýgengi voru gerðir í excel og
staðlað með alþjóðlegum aldursstaðli (world).
Til að meta áhrif greiningarárs, greiningarald-
urs, kyns, TNM-stigunar og vefjagerðar á líkur
þess að deyja úr skjaldkirtilskrabbameini var beitt
aðferð Cox (maximum-likelihood, proportional hazard
tnodel) og reiknað hættuhlutfall (Hazard Ratio,
HR) og 95% öryggisbil. Gerð var bæði einbreytu-
og fjölbreytugreining. Talningar, Kaplan-Meier lif-
unarrit og útreikningar hættuhlutfalls voru unnin
í tölvuforritinu Stata/IC 10.0 for Windows.
Leyfi fyrir rannsókninni hafa fengist frá Per-
sónuvernd (tilvísunarnúmer: PV/2006090518) og
Vísindasiðanefnd (tilvísananúmer: VSN00/002/
SI/ og VSNb2006010014/03-12).
Niðurstöður
Af þeim 805 einstaklingum sem greindust með
skjaldkirtilskrabbamein á íslandi á þeirri hálfri
öld sem til skoðunar var í þessari rannsókn voru
217 í körlum og 588 í konum. Meðalaldur karla
við greiningu var 58 ár og meðalaldur kvenna
51 ár. A mynd 1 sést línurit yfir breytingar
á nýgengi skjaldkirtilskrabbameins hjá báðum
kynjum á þessu 50 ára tímabili eftir endurmat
vefjagreininga. Nýgengi þessara meina á fslandi
var að meðaltali 3,4 af 100.000 hjá körlum og 9,3 af
100.000 hjá konum og var því tæplega þrefalt hærra
hjá konum en körlum á rannsóknartímabilinu.
Nýgengið var nokkuð sveiflukennt milli tímabila
og var marktækur munur bæði hjá körlum og
konum milli tímabilsins 1955-64 og við seinni 40 ár
rannsóknartímans (p-gildi <0,05 fyrir bæði kyn).
Frekari vinnsla var bundin við þau 98%
einstaklinga sem greindust með einhverja af
fjórum skilgreindum meginvefjagerðum skjald-
kirtilskrabbameina í vefjafræðilegri rannsókn á
æxli. Rannsóknarhópurinn var því alls 787 ein-
staklingar, 572 konur og 215 karlar.
í töflu II sést heildarfjöldi, hundraðshlutfall,
kynskipting og meðalaldur sjúklinga í öllum meg-
invefjagerðum skjaldkirtilskrabbameina á íslandi
tímabilið 1955-2004. Totumyndandi krabbamein
var langalgengasta vefjagerð greindra skjald-
kirtilskrabbameina hér á landi, eða um 80% allra
æxlanna.
Tafla III sýnir nýgengi einstakra vefjagerða,
skipt niður í fimm 10 ára tímabil. Þar kemur fram
hlutfall hverrar vefjagerðar fyrir sig, skipt eftir
kynjum. í töflunni sést að nýgengi totumyndandi
krabbameina var hæst bæði hjá körlum og konum
öll tímabilin. Hæst var það hjá konum sem
greindar voru á tímabilinu 1995-2004, eða alls um
90% meinanna. Nýgengi skjaldbúskrabbameina
var næstalgengast öll tímabilin hjá báðum kynj-
LÆKNAblaðið 2011/97 85