Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Blaðsíða 8

INNGANGUR RITSTJÓRA
athygli þegar farið var að kanna beinin í haust að T'ær beinagrindanna
virðast vera af inúítum. Lögun og stærð beinanna gefor vissa vísbendingu
um þetta en þó er enn sterkari vísbending fólgin í sorfhum ffamtönnum,
einkenni sem ber þeirri slánnatdnnu vitni sem þekkt er úr samfélögum
inúíta. Ef um ungar konur frá Grænlandi er að ræða kann að reynast
erfitt að samræma þann fund þeirri hugmynd að á 16. öld hafi engin
tengsl verið við Grænland, að ekki sé talað um byggðir inúíta annars
staðar. Þegar þetta er skrifað eru þó enn ekki komnar endanlegar niður-
stöður úr rannsóknum beinanna og því of snemmt að slá nokkru föstu
um uppruna kvennanna tveggja.
I þessu hefti eru birtar þýðingar á tveimur greinum eftir breska
fornleifafræðinga sem báðir hafa sett mark sitt á umræðu um fræðilegar
forsendur fomleifarannsókna og stöðu þeirra innan vísindasamfélagsins.
Grein Ians Hodder, sem ber heitið „Kennileg fornleifafræði“, er greinar-
gott yfirht yfir þróun kennilegrar umræðu innan greinarinnar, allt ffá
þeirri menningarsögulegu nálgun sem var ráðandi í rannsóknum á fyrri
hluta 20. aldar og fram til okkar daga.
Grein Martins Carver ætti að höfða sérstaklega til áhugafólks um
íslenskar fomleifarannsóknir því hann beinir sjónum að sögulegri fom-
leifaffæði og fjallar vítt og breitt um samspil texta og hluta í rannsóknum
á fortíðinni. Hann hafnar því að gera eigi skýran greinarmun á vitnis-
burði texta annars vegar og efhismenningar hins vegar og vill að ffemur
sé hugað að mismunandi tjáningarmætti innan hvors heimildaflokks fýrir
sig. Þegar kemur að því að túlka þessar heimildir leggur Carver áherslu
á fjölfaglega nálgun þar sem eðh verkefhisins, minjanna, segi fyrir mn
samsetningu rannsóknarteymisins.
Þó að íslensk fornleifaffæði hljóti að nærast á tengslum við fornleifa-
fræði annars staðar og tileinki sér því jafnt og þétt ffæðilegan orðaforða,
kom upp gamalkunnur vandi um þýðingu lykilhugtaka þegar greinar
Carvers og Hodders vom þýddar. Þannig era hugtökin processiialism og
post-processualism mikilvæg heildarheiti þeirra strauma í fornleifaffæði
sem almennt samsvara módernisma og póstmódernisma í hug- og
félagsvísindum. En ekki nema að sumu leyti og ekki nema að hluta. Eftir
miklar rökræður um æskilegar þýðingar varð niðurstaðan sú að hið
fyrrnefhda yrði þýtt sem virknihyggja en hið síðamefhda sem stð-
virknihyggja. Rökin fyrir því að nota forskeytið síð- ffekar en eftir-, póst-,
eða and- em einkum þau að í seinni tíð leggja fornleifaffæðingar ekki
6