Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Blaðsíða 252

MARTIN CABVER
sjónarhorna má skilgreina tengslin á ólíkan hátt. Skilgreining
efhismenningar og skrifa fer þ\n eftir samhenginu og að minnsta kosti
sumar stríðandi afstöðtu stafa af því, að fræðimenn deila út frá óhkum
sjónarhomum" (1998, bls. 146). Hann viðurkennir að vondi kallinn í
leikritinu sé „sérhæfingin“, þar sem rannsóknimar hafa skipst niður í æ
smærri fræðapakka sem hefur um leið haft þau áhrif að fornleifaffæð-
ingum á óhkum sviðum gengur stöðugtverr að skilja hverjir aðra (bls. 10,
84). Það var þó ekki sérhæfingin sjálf, heldur sú flokkun, sem valin var og
byggði á hugmyndinni um eina fræðigrein, er kom í veg fyrir
þverfaglegar rannsóknir sem - þótt þær séu mun erfiðari - gefa sannar-
lega meira af sér. Hver þessara fræðigreina þróar og er að þróa eigin
kenningasafn og aðferðir við heimildarýni og því mun engum einstak-
lingi eða skóla reynast auðvelt að halda í við þau öll. Þó er engin ástæða
til þess að víkja sér undan, eða reyna - með því að hnupla framförum
hverrar um sig og sjóða þær saman - að búa til „leiðandi ffæðigrein“.
Þeir dagar em liðnir. Maður verður að vinna að minnsta kosti í nógu
miklu návígi til að koma auga á hinn sjónarhólinn: „samfélag varðveitist
þá aðeins í sínu heildarsamhengi þegar bæði sú mynd sem samfélagið
kaus að rita sjálft og hin efniskennda veruleikamynd em settar hlið við
hlið“ (Rathje 1995, bls. 65). Hvorki textinn né hlutirnir einoka „efhis-
legan veraleika“ eða mælskubrögðin. Samhengið er ekki hægt að verða
sér úti um fyrirfram með því að sækja það til hinnar ffæðigreinarinnar
eða grípa það upp úr einhverjum öðmm hatti svo hægt sé að snyrta til
túlkanir okkar; samhengið ætti sjálft að vera rannsóknarmið og textar og
hlutir, skoðuð vegna þess sem þau sýna og hins sem þeim var ætlað að
sýna, em líklegri en annað til að hafa upp á því.
Fjölfaglegri og fjölkennilegri (e. multi-theoretical) nálgun hefur ávallt
verið erfiðast að fylgja og hún á alltaf mest á hættu að verða yfirborðsleg
en hún er engu að síður sú ff jóasta og sú sem er líklegust til að draga úr
skæðum áhrifum þeirar sérhagsmunahyggju sem býr póst-strúktúralískri
angist að baki. Tímarnir virðast vera slíku hvarfi (eða afturhvarfi) til
afstæðishyggju í hag. Póstmódernismi er „módernismi [þ.e. kenninga-
safn] sem birtist í róttækri fjölhyggju og skorti á almennu samkomulagi,
í heimi þar sem efhahagslegt vald er ekki lengur bundið við stað eða
þjóðríki, þar sem samband ólíkra þjóða er nánara en nokkra sinni fyrr, og
hnattræn fjölmiðlun og samskipti brjóta niður hindranir fjarlægðar-
innar“ (Andrén 1998, bls. 141). í háskólunum er það aðeins hluti af þessu
25°