Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Side 226

MARTIN CARVER
skrifaði, þrátt fyrir fyrirætlanir sínar, síður sem hlutlægnr vísindamaður
en sem tilfinningasamur Vesturlandabúi. Derrida veitti draumsýninni
um hinn göfuglynda tdllimann náðarhöggið með þtd að halda þV fram,
að formgerðir ofbeldis hefðu ávallt fylgt okkur en að þær mætti tjá á
mjög þölbreytta vegu. Þessi fjölbreytileiki var skilgreindur á ruglandi
hátt með því að fella inn í merkingu orðsins „skrifa“ svo til allar tegundir
sjálfstjáningar, þ.á m. húðflúr, skre}TÍngar á leirkerum, það sem fornleifa-
fræðingar mundu almennt flokka sem efhismenningu. Tjáningin og þau
hughrif sem hún vekur hjá áhorfanda eða áheyranda skiptast í mörg lög
og efrir þeim verður að grafa að hætti „fomleifafræði“ Foucaults.
Christopher Johnson beirir heppilegri myndlíkingu þegar hann segir:
„Hugmynd Derridas um skriftina (e. i?iodel of writing) [...] er í raun
nátengd hugmyndinni um DNA sem í senn varðveitandi og myndrænt
táknmál“ (1997, bls. 46). Þessari myndlíkingu má einnig beita á efhis-
menningu (sjá neðar). Stýrifræðin lætur Derrida einnig í té myndlíkingu
því að í henni felst, að aðferðin við upplýsingamiðlun og stefnumark (e.
point of aiTÍval) hennar séu áhrifameiri en upplýsingamar sjálfar. A
tímum gagnagrunna hafa fræðimenn haldið áfram með þetta viðfangs-
efni í þeirri von að geta losnað undan því ægivaldi ffásagnarinnar og
eiginhagsmuna, sem þeir finna fyrir, með því að afbyggja rann-
sóknaniðurstöður sínar fyrirfram í brot og koma þeim iýrrir í rótarkerfi.
Þá geta gagnagmnnsnotendur nálgast fyrirfram ákvarðaða upplýsinga-
skammta eftir lykilorðum, valsað um eins og þeim sýnist, og búið þannig
til sínar eigin skammæju ffásagnir. Sama kerfi tr}?ggir núna óheftan
aðgang í gegnum Netið. Tæknin er því tiltæk til að ná markmiðum póst-
módernísks hugsunarháttar: Texti er orðinn að sköpun lesanda en ekki
höfundar.
„Fornleifaffæði“ var hér haft um rannsóknaaðferð. Slíkt myndmál
gerir ráð fyrir að fornleifaffæðin sé meistari í að brjóta sér leið gegnum
gljáfægða skelina og ná fram niðurgröfnum forsendunum. Þegar
skotmarkið em opinberar tilskipanir }hn-alda, hvort heldur vísindalegra
eða stjórnmálalegra, felst hinn notalegi árangur í þ\d að hafa spillt finir
einhverjum og dregið úr áhrifamætti sérhverrar tillögu, jafnvel þeirra
sem em heillavænlegar ffá siðferðilegum sjónarhóli. Naumin felst í því
að beita aðferð Mandy Rice-Davies: Þegar hún var spurð hvers vegna
elskhugi hennar, sem var kvæntur annarri konu, hefði neitað öllum
sakargiftum, svaraði hún: “Ja, það er það sem hann mundi gera, er það