Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Blaðsíða 50

KRISTJAN ML\nSSON
skilning manneskjunnar á landslaginu. Niðurstöður sínar jdirfærir Tilley
á umskiptin frá miðsteinöld til nýsteinaldar í Wales og Suður-Englandi.
Hann skilgreinir þetta tímabil sem félagsleg, pólitísk og hugmtmdafræði-
leg umskipti, Manneskjan hafði lært að temja rýmið.60 Tilley var reyndar
ekki fyrstur til að koma fram með svipaðar hugmyndir um umskiptin ífá
miðsteinöld til nýsteinaldar,61 þ.e.a.s. að þau haíi f\Tst og ffemst verið
hugmyndafræðileg frekar en að þau hafi eingöngu byggst á byltingu í
framreiðslu á viðurværi. Engu að síður verður að segja að kennileg
nálgun Tilleys hafi haft mikil áhrif á orðræðuna um þetta ferli.
Ymsir fornleifaffæðingar á Islandi hafa reynt fjrir sér í landslags-
fomleifaff æði en eins og Adolf Friðriksson hefur orðað það „rannsóknir
á efiúsmenningii í samhengi landslags [...] nýja og ókannaða möguleika
félagsfomleifaffæði á Islandi“.62 Bjarni F. Einarsson reið sennilega
fýrstur á vaðið þegar hann gerði rannsókn á félagslegu rými að Grana-
stöðum í Eyjafirði í doktorsritgerð sinni.63 Dreifingu funda á Grana-
stöðum setur hann í samband við strúktúralísk hugtakapör og greinir
rýmið í athafnasvæði kvenna og karla og bæjarstæðið í einkasvæði og
opinbert svæði. Bjarni varð þar með Kka fyrstur tál að beita kenningum
sem tengja má við síðvirknihyggju þó að strúktúralisminn hafi á margan
hátt verið þrætuepli meðal stuðningsmanna þeirrar stefnu.64
A síðari árum hafa ýmsir aðrir tekið skrefið inn á þetta svið fornleifa-
fræðinnar en nálgun þeirra hefur verið um margt ólík kenningum
Bjarna.6- Rannsóknir Orra Vésteinssonar o.fl. og Ragnars Edvardssonar
o.fl. byggja t.a.m. fyrst og fremst á túlkunum ritheimilda. Ragnar o.fl.
60 Christopher Tilley, Thepheiiomenology oflandscape, bls. 206.
61 Sjá til dæmis Julian Thomas, Rethinking the Neolithic. Cambridge Universitjf Press
1991, Cambridge.
62 Adolf Friðriksson, „The Topography of Iron Age Burials in Iceland“. Garðar Guð-
mundsson (ritstjóri): Cmrent Issties in Nordic Archaeology. Félag íslenskra forn-
leifafræðinga, Reykjatdk 2004, bls. 15.
63 Bjami F. Einarsson, The Settlement oflceland; a Critical Approach. Hið íslenska bók-
menntafélag, Reykjavík 1995.
64 Reinhard Bembeck, Theorien in der Archdo/ogie, bls. 273-278.
63 Adolf Friðriksson, „The Topography of Iron Age Burials in Iceland“; Orri
Vésteinsson, „Icelandic Farmhouse Excavations: Field Methods and Site Choises“,
Archaeologia Islandica 3, Fornleifastofhun Islands, Reykjavík 2004, bls. 71-100;
Ragnar Edvardsson, Sophia Perdikaris, Thomas McGovem o.fl., „Coping tvith hard
times in NW Iceland: Zooarchaeology, History and Landscape Archaeologt’ at
Finnbogastaðir in the 18th Centur}'“. Archaeohgia Islandica 3, Fornleifastofnun
íslands, Reykjavík 2004, bls. 20-47.
48