Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2004, Blaðsíða 100

GUÐMUNDUR HEIÐAR FRÍMANNSSON
flutningi, jafnvel stuðlað að því að þeir hverfi frá völdum.
2. Allir telja æskilegt að efnisframboð fjölmiðla sé sem fjölbreyttast.
3. Flestir telja æskilegt að eignarhald sé dreift á þölmiðlum og óvið-
unandi sé að einn einstaklingur eða eitt flnirtæki eigi afla fjölmiðla í
einu þjóðfélagi.21 Um leið og reynt er að gera setningamar ná-
kvæmari en hér er gert skiptast skoðanirnar.
En ljóst er að dreifing upplýsinga í nútíma samfélagi er orðin mikil-
vægur iðnaður í bland við umfangsmikið skemmtihlutverk fjölmiðla.
Stórfyrirtæki og peningamenn sækja inn á fjölmiðlamarkaðinn ogtdrðast
sjá sér hag í því að eiga fjölmiðla. I ljósi þessa hafa fáeinir ffæðimenn talið
að réttlætanlegt væri að reisa frekari skorður við tjáningarffelsi fjölmiðla
en einstaklinga.
Við skulum skoða rökin fyrir því að gera þennan greinarmun.
1. Fjölmiðlar em fyrirtæki sem stjórnast ekki af sömu eða sams konar
ástæðum og manneskjur af holdi og blóði. Eðlilegt er að velta því
fyrir sér hvort endilega er sjálfsagt að sömu reglur eigi að gilda um
þá. Rökfærslur sem em settar fram tál varnar tjáningarfrelsinu miðast
við að verja ffelsi fólks af holdi og blóði. Þegar slíkir einstaklingar
skiptast á skoðunum em þeir svipaðrar gerðar og hafa svipuð tækifæri
og svipaða hæfileika. En þegar við tölum um fyrirtæki breytist
umhverfið. Fyrirtæki em miklu öflugri en ein manneskja og geta
auðveldlega þaggað niður í skoðunum eins einstaklings. Ef fyrirtæki
em orðin vemlega stór eins og mörg fjölmiðlafyrirtæki í Evrópu og
Norður-Ameríku þá geta þau hæglega farið að gera hluti sem rökin
fyrir tjáningarfrelsi duga engan veginn tdl að styðja. Það er ójöfnuður
á milli einstaklinga og fyrirtækja sem löggjafinn þarf að jafna.
2. Fjölmiðlafrelsi er hluti tjáningarffelsis. Fjölmiðlum sem starfa í lýð-
21 Um það ástand að einn maður eigi flestar sjónvarpsstöðvar í eigin landi og stjórni
flestum hinna í krafti stöðu sinnar í stjómmálum má lesa hjá Paul Ginsborg. 2004.
Silvio Berlnsconi. Television, Power and Patrimony. Verso, London. Hann fjallar
sérstaklega um uppbyggingu sjónvarpsveldis Berlusconis í öðmm kafla, bls. 28-56,
einnig 105-109, 115-116, 139-140. Ginsborg veltir fyrir sér áhrifum sjónvarps á
skoðanir fullveðja fólks við aðstæður eins og á Italíu og kemst ekki að neinni einhlítri
niðurstöðu en hætturnar blasa við. Gagnrýni og greining Ginsborgs er
efdrtektarverð vegna þess að hann tekur Berlusconi alvarlega en lítur ekki á hann
sem trúð. Það truflar Ginsborg ekki að hann er pólitískur andstæðingur Berlusconis.
98