Þjóðlíf - 01.09.1987, Page 61

frumur mannslíkamans heldur en HIV.
Raunar er nokkuð síðan AZT var upp-
8°tvað en það var á næstsíðasta áratug og þá
1 sambandi við krabbameinsrannsóknir, en
ulgengt er að rykið sé dustað af slíkum rann-
soknum nú í sambandi við baráttuna gegn
eyöni. En sá galli er á AZT að það hindrar
^einmerginn í framleiðslu blóðkorna. Og
svo er það afskaplega dýrt, þar sem vinnslan
er mjög dýr. Sjúklingar verða líka að taka
P'ilur allan sólarhringinn. AZT er þó enn
Sem komið er það lyfið sem mestan árangur
hefur gefið og það hefur ekki öðlast neinn
^ePpinaut enn sem komið er. Nú þegar nota
'yfíð á tíunda þúsund sjúklingar á Vestur-
'Ondum, en önnur Iyf sem reynd eru í barátt-
Unni gegn eyðni hafa ekki enn verið reynd
annars staðar en á litlum fjölda sjúklinga í
fílraunaskyni.
Onnur lyf sem framtíð kunna að eiga fyrir
Ser eru dideoxycytidibe (ddC) og Ampligen.
Lyfíð ddC var á sínum tíma prófað gegn
krabbameini eins og AZT og hefur svipaða
Verkun. Nú er verið að prófa það í tilraunum
°g fyrstu niðurstöður virðast benda til þess
að aukaverkanir séu minni en AZT. Eigend-
Ur lyfsins eru Hoffmann-La Roche og yfir-
rnenn þess hafa að vonum kæst yfir niður-
stóðum fyrstu rannsókna. Þó bar þann
skugga á, að lyfið virtist hafa í för með sér
tliettu á húðútbrotum. Þeir sem vel þekkja til
telía, að ár kunni að líða áður en ddC og
skyld lyf verði tilbúin til markaðssetningar.
Ampligen er svo lyf sem verkar allt öðru
V|si en AZT og ddC. Raunar er uppistaðan í
PVl tilbúinn vírus, sem amerískt rannsóknar-
tynrtæki ræktaði, og er nú í eigu Du Pont.
rurnur ónæmiskerfisins svara Ampligen-
t'rusnum og HlV-vírusinn lendir á milli.
^ólekúlin í Ampligen eru brengluð og því á
ttjunnslíkaminn auðvelt með að brjóta þau
niöur áður en þau geta valdið nokkrum
kaða eða hliðarverkunum. Ampligen kemst
auðveldlega til blóðsins og heilans og hefur
að auki sýnt betri áhrif en AZT í tilrauna-
r®ktun. Þar að auki virðist Ampligen hamla
s,arfsemi HIV í sýktum frumum. Og til að
°róna allt saman virðist Ampligen styrkja
'urnarkerfi líkamans. Frumrannsóknir á
eyðnisjúklingum og eyðni-skyldum sjúkl-
'ngum (eyðniskyldir sjúklingar eru þeir
^jtfíaðir sem hafa veiruna í sér en fá aðeins
uta af einkennunum) hafa lofað mjög
gU. Sjúklingarnir urðu að taka lyfið í æð,
að a^e’ns tv'svar 1 v>ku, og læknar telja þar
I auki að draga megi úr skammtinum eftir
rístu meðferð. Þessar fréttir allar hafa vita-
uld gert þaö að verkum að augu manna
ta undanfarið beinst stífast að Ampligen.
r Sænska lyfjafyrirtækið Astra hefur gert
j ntlsóknir á lyfinu Foscavir, og hafa tilraun-
Q §efíð góðan árangur - þó ekki eins góðan
1^6 trienn héldu í fyrstu. í tilraunaglösum
þtrnur Foscavir í veg fyrir fjölgun ótal veira,
lra-rn. HlV-veirunnar, en lætur móður-
UrUuna í friði. Betra getur það vart verið,
TÆKNI & VÍSINDI
nema hvað Foscavir endist mjög stutt í
blóðinu og því þurfa sjúklingar að ganga um
með slöngu í æð. Heilinn tekur Foscavir upp
slælega og er það annar galli á gjöf Njarðar.
Þessir gallar eru það miklir að menn hafa nú
afskrifað það sem mögulega LYF-ið gegn
eyðni, þótt það gagnist reyndar kannski vel í
öðrum tilvikum.
Ribavirin er lyf sem ICN lyfjafyrirtækið
hefur framleitt undir heitinu Virazole.
Virazole hefur sýnt mun betri útkomu í til-
raunaglösum heldur en í tilraunum á mann-
fólki. I Bandaríkjunum er aðeins leyfilegt að
gefa það smábörnum með öndunarörðug-
leika og þá úr úðunarbrúsum. En ICN gaf út
þá yfirlýsingu að Virazole drægi úr fram-
gangi eyðni-sjúkdómsins hjá fólki sem hefði
HI V-veiruna í sér, og smitaðir ameríkumenn
flykkjast til Mexíkó þar sem lyfíð hefur hlot-
ið opinbert leyfi.
A síðasta ári þróaði geðheilsugæslustofn-
un Bandaríkjanna peptide T - amínósýru-
keðju, sem er í próteinbyggingu eyðni-
vírussins. Stofnunin heldur því fram (en það
hefur ekki verið staðfest) að peptide T hindri
vírusinn í að bindast frumum ónæmiskerfis-
ins. Peptide T er ekki hættulegt mönnum en
gæti hins vegar skaðað ónæmiskerfið.
Weizmann-stofnunin í ísrael hefur unnið
úr kjúklingaeggjum efnið AL-721, en talið
er að það fjarlægi kólesteról úr vírusbygg-
ingunni og geri þannig vírusnum ókleift að
ráðast á ónæmiskerfisfrumur. AL-721 er
ekki hættulegt mönnum. Weizmann-stofn-
unin hefur hins vegar átt í erfiðleikum með
framleiðslu á efninu og því hafa prófanir
gengið hægt fyrir sig. í Bandaríkjunum hafa
alls kyns húsráð varðandi egg skotið upp
kollinum meðal eyðnisjúklinga í kjölfar upp-
lýsinga um AL-721, flest þeirra vita gagns-
laus.
Medirace er nýtt breskt lyfjafyrirtæki sem
tekið hefur annan pól í hæðina en flest önnur
lyfjafyrirtæki. Lyfjafræðingar þar upp-
götvuðu að hlutfallið milli ómettaðra og
mettaðra fitusýra í frumuveggjum er lægra
en gengur og gerist hjá fólki með HIV. Þetta
jafnvægisleysi veikir byggingu allra fruma í
líkama eyðni-smitaðra, en bagalegast er að
ónæmiskerfið tapar hæfileikanum til þess að
finna vírusa. Medirace rannsakar nú fitu-
sýruafbrigði sem hlotið hefur nafnið
Contracan, en það á að koma á jafnvægi milli
fitusýra og byggja þannig upp frumuveggi,
þannig að sýktar frumur styrkist Og geti ráð-
ist gegn vírusum og hindrað útbreiðslu
þeirra. Fyrirtækinu hefur tekist þetta í
ræktunarglösum, en hefur ekki gert tilraunir
á mönnum ennþá. Þessu hugsanlega Iyfi er
mikill gaumur gefinn þessa stundina - og
ekki síst fyrir þá sök að það myndi bæði vera
ódýrt í framleiðslu og endast vel í líkaman-
um.
Stuttbuxur gegn eyðni
Tískuhönnudir til hjálpar
SMOKKAR - þessi áður forboðna vara sem
ekki mátti nefna á nafn - eru nú á hvers
manns vörum og athafnir þeim tengdar
hafðar í flimtingum í virðulegustu boðum.
Vandamálið er hins vegar að koma þeim
fyrir annars staðar en á vörunum (!), en
kannanir svo og sala sýna að notkun á
smokkum hefur lítið aukist þrátt fyrir alla
umræðuna um eyðni. Nú hafa tískuhönnuðir
hlaupið undir bagga með áróðursmeisturum
fyrir smokkum og vonandi ríður það bagga-
muninn. Breski fatahönnuðurinn Katharine
Hamnett hefur sett á markað sniðugar stutt-
buxur sem seljast eins og heitar lummur.
Buxur þessar eru þannig úr garði gerðar, að á
þær er saumaður vasi, svokallaður smokka-
vasi, en hann er ætlaður til þess eins að
geyma smokka eigandans. Og með í kaup-
unum fylgir meira að segja eitt smokkabréf.
61