Frjáls verslun - 01.05.2012, Side 162

162 FRJÁLS VERSLUN 5. TBL. 2012
Húmor skilar árangri á
vinnustöðum
Edda Björgvinsdóttir leikkona er að ljúka meistaranámi í menningarstjórnun í
Háskólanum á Bifröst og fjallar ritgerð hennar um húmor í stjórnun.
Er hægt að nota húm­or til að bæta afkomu fyrirtækja og vellíðan á vinnustað? Svarið er að húmor skil ar
árangri á vinnustöðum, stór ­
eyk ur vinnugleði, framleiðni og
af köst starfsmanna.
Húmor er engu að síður
ein stakl ingsbundinn og þess
vegna mjög vandmeðfarinn.
Þegar rætt er um húmor við
stjórn un er ekki átt við að stjórn­
endur breytist í skemmtikrafta
eða brandarasmiði, heldur að
þeir leggi línuna og greiði fyrir
„notkun“ húmors á vinnustöðum
og eigi frumkvæðið að því að
opna fyrir samskipti af því tagi.
Að þeir skapi vinnumhverfi
þar sem agi og léttleiki fá að
njóta sín – og þar sem borin
er virðing fyrir stjórnendum
ein mitt vegna þess að þeir taka
sig ekki of alvarlega og leyfa
and rúm kímninnar í daglegum
störf um. Þetta er auðvitað ná ­
skylt umræðunni um kúltúr á
vinnustöðum; vinnustaðamenn ­
ingu.
Af hverju húmor á
vinnustað?
Niðurstöður ótal rannsókna og
athugana vitna um að andrúm
húmors og gleði á vinnustöðum
skilar fleiri hugmyndum og meiri
hagnaði.
Mínar eigin athuganir og fjöl ­
margra annarra hafa leitt í ljós
að þar sem stjórnendur beita
húmor hefur það haft afger­
andi jákvæð áhrif á starfsem­
ina í heild, ekki síst almenna
líðan starfs ólks, heilsufar þess,
starfs mannaveltu og viðhorfum til
starfsins og þar af leiðandi auk ið
virkni og afköst.
Þar sem húmor hefur skipu­
lega verið beitt reynist það
áhrifa ríkt tæki til að takast á
við og jafna ágreining innan
fyrirtækja og þá ekki síst þegar
bregðast þarf við ytri og innri
vanda fyrirtækja, s.s. í kreppu­
ástandi. Sjálf hef ég haldið
fyrirlestra og námskeið um
húm or og gleði á vinnustöðum
í tæpa tvo áratugi og þrátt fyrir
við unandi eftirspurn alla tíð
hef ur hún aldrei verið meiri en
eftir hrun.
Einelti viðgengst undir
yfirskini húmors
Ef notast er við afar einfalda
greiningaraðferð má segja að í
grundvallaratriðum séu til tvær
megintegundir húmors: Góð­
látlegur og kvikindislegur.
Sá góðlátlegi er sameinandi
og hvetjandi, hann beinist yfir ­
leitt ekki að einstaklingum eða
minnihlutahópum (Hafnfirðing­
um, rauðhærðum, feitum, sveita­
fólki o.s.frv.) heldur almennt að
málefnum, kringumstæðum og
uppákomum, þar sem heim ur ­
inn er skoðaður í spaugilegu
ljósi og hversdagslegir hlutir
metnir á góðlátlegan hátt.
Kvikindislegi húmorinn er
oft ast nær sundrandi og jafnan
meiðandi af því í eðli sínu bein­
ist hann gegn þeim sem minna
mega sín og geta ekki borið
hönd fyrir höfuð sér. Sú tegund
húmors er oft og tíðum notuð
til að undirstrika og skerpa
á valdahlutföllum þar sem
sá sterkari drottnar yfir þeim
veik ari með því að niðurlægja
þann síðarnefnda. Komið hefur
í ljós að einelti á vinnustöðum
við gengst oftar en ekki undir
yfir skini húmors. Góðlátlegi
húm orinn er því sá sem mælt er
með við stjórnendur. Hann er skil­
virkastur til þess að benda starfs ­
fólki á það sem betur má fara.
Best farnast þeim stjórnend­
um sem hafa húmor fyrir eigin
persónu og þora að beina
húmorískum spjótum að eigin
takmörkunum og veikleikum. Að
hafa húmor fyrir sér og vankönt­
um sínum og þora að beita
þeirri sjálfsskoðun og einlægni
sem í því felst krefst kjarks
sem komið hefur á daginn að
er þyngd ar sinnar virði í gulli,
þann ig t.d. minnka stjórnendur
bilið milli sín og undirmanna
sinna og það myndast nánari
tengsl sem virka á allan hátt
hvetjandi á starfsfók.

Húmorþjálfun – að
tileinka sér húmor í
stjórnun

Til eru stjórnendur sem segjast
finna til vanmáttar vegna
þess að þeir eigi við húmorísk
þroska frávik að stríða eða séu
„húmor­heftir”, eins og það hef­
ur stundum verið nefnt. Góðu
fréttirnar eru þær að engin
ástæða er til að örvænta því
allir geta öðlast leikni í að beita
viðeigandi húmor. Galdurinn
er að þróa með sér næmi fyrir
umhverfi sínu og öðrum mann ­
eskjum, læra að lesa í að stæður
og vera opinn fyrir öllu því
kímilega sem hversdagsleik ­
inn hefur upp á að bjóða. Afar
góð byrjun er t.d. að skoða og
skil greina í ljósi húmors t.d.
fjölmiðla og öll mannleg sam­
skipti, punkta hjá sér allt það
kímilega, safna efni, læra af
öðr um og deila reynslunni með
sam ferðafólki.

Er húmor froskur?

Fyrirvarinn er þó ævinlega
sá, sem vikið var að í upphafi
þessa greinar korns, að húmor
er pers ónubundinn og fremur
óáþreifanlegt fyrirbæri, og þar
af leiðandi orka greiningar og
flokk anir tvímælis. Það kemur
þó ekki í veg fyrir gildi þess
sem áður er getið varðandi
húm or á vinnustöðum, enda
þótt e.t.v. megi segja sem svo
að vand ann sé í hnotskurn að
finna í kenningu Marks Twains:
„Húmor er eins og froskur; sé
hann krufi nn deyr hann.“
Lokaorðin eru úr smiðju heim­
spekingsins Immanuel Kants,
en hann var þeirrar skoðunar
að veröldin hefði gefið mann­
skepn unni þrjár gjafir í því skyni
að vega upp á móti byrðum
lífsins; þ.e. vonina, svefninn og
hlát urinn.
„Góðlátlegi húmor­
inn er því sá sem
mælt er með við
stjórnendur. Hann
er skilvirkastur.“
LoKaorðIð HEFUr Edda BjörGvINSdóttIr
Edda Björgvinsdóttir
leikari er að skrifa ritgerð
í meistaranámi sínu við
Háskólann á Bifröst
um notkun húmors við
stjórnun.
Niðurstöður ótal
rannsókna vitna
um að andrúm
húmors og gleði á
vinnustöð um skilar
fleiri hugmyndum
og meiri hagnaði.