Þjóðlíf - 01.09.1990, Qupperneq 12

INNLENT
Gorbatstjof og Scbatlalin ræða leið Sovétríkjanna til markaðsbúskapar. Þar liggur 550 daga
áætlun á borðum.
ekki vanþörf á að kanna hagkvæmni upp-
byggingu nets á íslandi. Það sakaði a.m.k.
ekki að skoða málið.
Eftir að landið er orðið ein heild þar sem
stærsti fiskmarkaður heimsins hefur að-
setur skiptir miklu að stærstu byggðirnar
séu tengdar saman með hraðvirkum og
öruggum hætti. Eðlilegt er að hraða könn-
un á arðsemi farms- og fólksflutninganets;
Reykjavík -ísafjörður(meðt.Bolungar-
vík,Flateyri, Suðureyri sem tengd verða
saman með jarðgöngum), R—Sauðár-
krókur, R — Akureyri (Eyjafjarðarsvæðið
allt), — Egilsstaðir(búið að tengja saman
við Seyðisfjörð, Neskaupstað, Reyðar-
fjörð), —Keflavík, —Selfoss. Hvað járn-
brautir eða hraðbrautir myndu kosta og
hver væri arðsemi þeirra. I þessu dæmi
þarf að gera ráð fyrir gífurlega auknum
flutningum vegna tengingar fiskmarkað-
anna, mikilli fjölgun ferðafólks, og síðan
eðlilegrar aukningar ferða landsmanna
sjálfra, sem munu í kjölfar samgöngubylt-
ingar eiga mun auðveldara með að skreppa
á milli staðanna.
Þegar landið er orðið ein heild, eitt at-
vinnusvæði, er hægt að leggja niður nú-
verandi kjördæmaskipan, hafa landið sem
eitt kjördæmi, og hver maður hafi eitt at-
kvæði við kosningar.
tóriðja mun eiga sinn þátt í vexti efna-
hagslífs í framtíðinni þó hann verði
mun minni en margir hafa ætlað. Því hef-
ur verið haldið fram að íslendingar þyrftu
ígildi þriggja álvera á stærð við það sem nú
er á teikniborðinu til að geta haldið í við
hagvöxt í öðrum OECD ríkjum fram að
aldamótum. Reyndar álíta sérfræðingar að
þrjú til fjögur álver myndu hvergi duga til
að vinna upp forskot OECD ríkjanna, ef
ekki verði jafnframt gerð rækileg upp-
stokkun á atvinnu- og efnahagslífi lands-
manna. En með atvinnuháttabyltingunni
og þróun nýrra atvinnugreina ætti að vera
hægt að komast hjá svo stórum einingum í
stóriðju.
Framtíðarmöguleikar erlendrar stór-
iðju á íslandi eru eins og annað í efnahags-
lífinu háð því sem er að gerast og á eftir að
gerast í efnahagslífi heimsins. Flestir telja
að heimsmarkaðsverð á orku eigi eftir að
hækka töluvert og það gefur nokkuð meiri
möguleika á að Islendingar geti komið
orku sinni í verð með skaplegum hætti, án
mengunarhættu. Nú kemur sífellt betur í
ljós að Austur-Evrópa er í rústum af völd-
um mengunar, m.a. vegna mengandi
orkugjafa. í Þýskalandi eru uppi hug-
myndir um að tengja íslenska orku, vetni,
við uppbygginguna í Austur-Þýskalandi.
í Hamborg þar sem tilraunir eru gerðar
með vélar knúnar vetni hefur íslenski
konsúllinn Ehmke haft forgöngu um
könnun á þessu sviði. í lok þessa mánuðar
verður haldinn fundur í Hamborg um
málið, en þessar hugmyndir eiga langt í
land hvernig sem á það er litið. „Þetta mál
mun vonandi skýrast á fundinum, en ég
tel ástæðu til að vekja athygli á að þetta er
einungis hugmynd og reynslan er sú að
það tekur gífurlega langan tíma að skipta
um orkugjafa, mörg ár“, segir Geir A.
Gunnlaugsson stjórnarformaður mark-
aðsskrifstofu iðnaðarráðuneytisins og
Landsvirkjunar. „Vetnisframleiðsla á
langt í land með að verða að veruleika.
Evrópubandalagið hefur þegar hafið verk-
efni með Qubeck mönnum í Kanada um
vetnisframleiðslu. Og þó að okkur tækist
að sýna fram á að framleiðslan sé hag-
kvæmari hérlendis en í Kanada þá held ég
að okkur muni reynast erfitt að rjúfa þau
sterku frönsku tengsl sem hér búa að baki.
Það er ekkert vafamál að Frakkar munu
leggja mikla áherslu á að viðhalda tengsl-
unum við Qubeck. Og það er þetta þýsk-
íslenska afbrigði af vetnisframleiðslunni
sem við ættum að skoða nánar án þess að
gera okkur gyllivonir.“
Geir telur menn oft vanmeta hinn langa
u'ma sem fer til að undirbúa stóriðju og
nýjungar af stærðargráðu á við álver. Það
væri ekki óraunhæft að við gætum komið
fyrir ígildi tveggja svona verksmiðja fram
að aldamótum. „Eg held að tíminn fram
að aldamótum leyfi ekki meira auk þess
sem atvinnulífið þoli ekki fleiri stórverk-
efni af þessum toga. Ef álverið verður
samþykkt myndu hefjast miklar fram-
kvæmdir fljótlega. Til að koma í veg fyrir
of mikla þenslu myndu menn væntanlega
draga úr öðrum framkvæmdum. Þannig
að þegar framkvæmdum við álverið væri
lokið um 1994, myndu menn vilja fara í
þær framkvæmdir sem hefðu setið á hak-
anum. Það tæki sjálfsagt tvö ár eða svo og
þá fyrst gætu menn hafið framkvæmdir
við næsta stóriðjuverkefni og lokið því
fyrir aldamót.“
En hvaða áform er uppi önnur en álver
og hvaða kosti er markaðsskrifstofan að
skoða? „Menn eru að skoða ýmsa mögu-
leika. Það er þó alveg ljóst að í dag er ál
langvænlegasti orkufreki iðnaðurinn. Þar
er um raunverulegan vöxt að ræða og þar
af leiðandi þörf fyrir fleiri verksmiðjur.
Kísílmálverksmiðja, sem að mörgu leyti
væri álitlegur kostur fyrir okkur Islend-
inga, vegna hæfilegrar stærðar sem auð-
velt væri t.d. að koma fyrir á Reyðarfirði,
12 ÞJÓÐLÍF