Þjóðlíf - 01.09.1990, Blaðsíða 52

MENNING
UPPGÖTVAÐI
FIÐLUNA
í VEIKINDUM
Pólski fiðlusnillingurinn Szymon Kuran, konsertmeistari og jassfiðlari
MYND OG TEXTI: GUNNAR H. ÁRSÆLSSON
Flestir sem fylgjast með jasslífinu hér á
landi og klassíkinni hafa sennilega tekið
eftir fiðluleikara nokkrum að nafni
Szymon Kuran. Hann er annar konsert-
meistari hjá Sinfóníuhljómsveit Islands
og framvörður í hljómsveitinni Kuran-
Swing en sú sveit leikur jass og fleira af
mikilli list.
Greinarhöfund langaði að forvitnast
aðeins um manninn og það var alveg
vandræðalaust að fá Szymon í viðtal.
Áður en ég vissi af var ég sestur á stól í
látlausri stofunni á Grettisgötunni.
„Ég er fæddur 16. desember 1955, í litlu
sveitaþorpi rétt fyrir utan Varsjá, og er
tveimur árum yngri en systir mín. Ég er
fæddur á sama stað og móðir mín, þetta er
í sveitahéruðunum fyrir utan borgina. Ég
ólst upp þarna í sveitinni og er þessvegna
ekki borgarbarn í mér. En foreldrar mínir
íluttu fljótlega aftur til Varsjár. Þegar ég
var lítill þá var ég skíthræddur við að fara í
barnaskóla og af þeim sökum fór ég bara
ekki. Hinsvegar undi ég mér vel hjá afa
mínum í sveitinni, því þar var minn heim-
ur.“
Hvenær kviknaði svo tónlistaráhuginn
hjá þér ?
„Ætli það hafi ekki verið þegar ég var
svona 13 — 14 ára gamall. Pabbi minn spil-
aði svolítið á fiðluna, sem hann smíðaði
sjálfur; þetta var bara svona gutl fyrir
hann sjálfan en það hafði lengi verið
draumur hans að læra almennilega á hljóð-
færi. En tímarnir voru mjög erfiðir í Pól-
landi og faðir minn var bara fátækur
verkamaður þannig að ekkert varð úr því.
Hvað mig sjálfan varðar þá var ég alltaf
syngjandi og stofnaði meðal annars mína
eigin hljómsveit. Þar spilaði ég á tromm-
ur, sem ég bjó mér til, söng og spilaði á
munnhörpu, kannski allt á sama augna-
blikinu. Þetta fannst mér ofsalega spenn-
andi.
En eitt sinn þá var ég mikið veikur, lá í
rúminu í nokkrar vikur. Og eina hljóðfær-
ið sem var á svæðinu var fiðlan. Ég greip
hana fegins hendi og fór að plokka streng-
ina. Mér fannst eitthvað mjög sérstakt við
þetta hljóðfæri og þarna kviknaði áhugi
minn á fiðlunni. Á þessum árum bjó ég í
Varsjá og þegar ég var risinn upp úr veik-
indunum lenti ég fyrir tilviljun í tilraun
sem var gerð á vegum eins tónlistarskólans
í borginni. Hún fólst í því að það voru bara
teknir krakkar af götunni og komið fyrir í
tónlistarnámi. Þetta stóð yfir í eitt ár og
mér gekk mjög vel og ég stóðst prófið sem
ég þurfti að taka til þess að fá að halda
áfram. Reyndar fyllti þetta mig mikilli
von og bjartsýni. En þar sem ég byrjaði
svo seint þá tók ég ekki nema fimm ár af
átta í grunnskólanum og fór svo í mennta-
skólann og þaðan í tónlistarnám í Gdansk.
Það var mjög mikil íhaldssemi sem réði
þar ríkjum og margir kennarar voru mjög
mikið á móti jassi og frjálslegri tónlist. En
ég var ekki á þessum nótum því ég vil gera
það sem mig langar til að gera, það er
sennilega vegna þess frjálsræðis sem ég
naut á meðan ég var í sveitinni."
Og hvað varstu lengi í Gdansk ?
„Það tók mig fimm ár að klára magist-
erprófið en ég var svo heppinn að fá stöðu
sem konsertmeistari við Fílharmóníuna í
Gdansk og starfaði við hana í þrjú ár. Þetta
var á þeim tíma sem Solidarnosc hreyf-
ingin var að fæðast. Ég var semsagt þarna í
Gdansk þegar Samstaða var bönnuð og ég
samdi verk til minningar um hreyfinguna
nóttina eftir að hún var bönnuð. Mér
fannst að það væri hreinlega öll von úti
fyrir pólsku þjóðina og verkið er eiginlega
samið til minningar um þá von sem kvikn-
aði með stofnun Samstöðu. Það var flutt
13. desember 1981, sem aukastykki á tón-
leikum.
Viðtökurnar voru mjög skrýtnar, það
bara þögðu allir í salnum. í rauninni tók
það svolítið á að fá verkið flutt því þetta
var ólöglegt og framkvæmdastjóri hljóm-
sveitarinnar, Karol Teuch, var dálítið
hræddur við að láta flytja það. Verkið var
líka flutt í London árið eftir og svo hér
síðar undir stjórn Jean Pierre Jaquilat.
Þar fékk það mjög góðar viðtökur. Einnig
hefur það verið flutt hérlendis."
Komstu svo hingað til lands frá
Gdansk ?
„Nei. Fyrir tilstilli kunningja míns,
sem bjó í London, þá fékk ég inni í „Nat-
ional Centre for Orchestral Studies“.
Hann hjálpaði mér til þess að fá styrk til
þess að læra við þessa stofnun. Þarna lærði
ég að spila í hljómsveit;'það var í rauninni
námið hvernig á að spila í hljómsveit. Það
var mikil reynsla að vera í þessu námi og
ég bætti líka við mig með að fara í einka-
tíma. Þannig að ég lærði alveg geysilega
mikið á þessu ári þarna úti.
Það var svo fyrir tilviljun að ég rakst á
auglýsingu í bresku blaði þar sem Sinfón-
íuhljómsveit íslands var að auglýsa eftir
konsertmeistara. Ég sótti um, fór í próf,
fékk stöðuna og flutti til íslands. Svona
einfalt var það. Og enn þann dag í dag er
ég 2. konsertmeistari hjá Sinfóníunni.
Hvert er starf konsertmeistara ?
„Hann er einskonar milliliður milli
stjórnandans og hljómsveitarinnar. Það
má segja að hann sé fulltrúi hljómsveitar-
innar gagnvart stjórnandanum og hann
sér um það hvernig hlutar strengjasveitar-
innar eru útfærðir tæknilega þegar verkið
er tekið fyrir. Konsertmeistarinn og
stjórnandinn eru þannig í stöðugu sam-
52 ÞJÓÐLÍF