Þjóðlíf - 01.09.1990, Blaðsíða 73

Simpansar í Gombárgarði geta valið lauf til
átu af fjölmörgum plöntutegundum. Sum
þeirra éta þeir eftir að hafa tuggið þau hratt.
Stundum bera aparnir sig öðruvísi að og leita
uppi sérstakarplöntur. Plantan á myndinni til
hægri er piljutegund og hennar er neytt með
sérstökum hætti. Aparnir vefja blöðin upp í
munni sér og gleypa þau heil. Blöðin fara
ómelt gegnum meltingarveginn en líklegt þykir
að einhver virk efni með lyfjaáhrif losni úr
þeim á þeirri leið.
efnagreina laufblöðin og freistar þess að
finna virk efni þeirra.
Margt annað hefur vakið athygli líf-
fræðinganna og komið þeim til að klóra sér
í hausnum. Þeir velta því m.a. fyrir sér
hvernig þessar grasalækningar simpans-
anna hafi þróast og einnig hvernig á því
stendur að simpansakerlur í Gombárgarði
neyta piljulaufs þrisvar sinnum oftar en
karlarnir. Þá má ennfremur velta því fyrir
sér hvort þessi virku efni verki ein og út af
fyrir sig eða hvort þau tengist öðrum efn-
um í plöntunum. Það er dagljóst að hér er
mikill og nær óplægður akur. Wrangham
og Goodall hafa skýrt frá því að auk fram-
angreindra plantna vilji þau rannsaka 27
aðrar plöntutegundir sem eru ekki á dag-
legum fæðulista simpansanna en þeir hafi
neytt.
essar rannsóknir hafa þegar vakið
mikla athygli og til dæmis má geta
þess að Bandaríkjamenn hafa einkum
beint sjónum sínum að efnum sem hemja
sveppi en Japanir leita fremur efna sem
örva ónæmiskerfið. Ef piljulauf reynist
innihalda gott ormalyf er ekki óhugsandi
að þar leynist efni sem gæti komið í stað
rándýrra, tilbúinna efna og að það hentaði
betur til að lækna fólk og búfénað í þriðja
heiminum.
Það er ljóst að hér hefur opnast nýtt svið
í lyflæknisfræði sem á vafalaust eftir að
reynast gjöfult og nytsamt. Það sannast
hér enn og aftur að maðurinn getur sótt
þekkingu til sér „óæðri“ lífvera og þá
verður enn frekar en áður ljós þörfin á að
vernda aðrar lífverur frá aldauða, því að
maðurinn, hinn viti borni maður, er
smám saman að uppgötva það að hann er
ekki einn um það að búa yfir þekkingu.
Hún er til meðal annarra tegunda og til
þeirra getum við vafalaust sótt svör sem
við höfum leitað öldum saman.
Hver veit nema að námsferðir lyfjafræð-
inga á næstu áratugum verði fremur til
Afríku á vit simpansa en til sprenglærðra
lyfjaframleiðenda í Sviss!
0
ÞJÓÐLÍF 73