Þjóðlíf - 01.03.1991, Blaðsíða 24

SPRENGJUARAS IRA
Sprengjuárás IRA á Stjórnarráðið í Whitehall kom lögreglunni í opna skjöldu
GUÐMUNDUR JÓNSSON BRETLANDI
Myndin sýnir hvaðan sprengjunum var skotið og hvar þær lentu.
Litlu munaði að breska herráðið yrði
sprengt í loft upp að morgni 7. febr-
úar þegar það sat á fundi í Downingstræti
10, sjálfu aðsetri forsætisráðherrans. írska
lýðveldishernum tókst að sleppa í gegnum
stranga öryggisgæslu um hábjartan dag og
skjóta þrem sprengjum úr flutningabíl
sem hafði verið lagt fyrir framan stjórnar-
ráðsbyggingarnar í Whitehall. Ein
sprengjan sprakk í bakgarði Downing-
strætis 10 aðeins 15 metrum frá fundar-
herbergi herráðsins, hinar féllu lengra frá
byggingunni án þess að springa.
Þetta er það næsta sem írski lýðveldis-
herinn, IRA, hefur komist í að ráða for-
sætisráðherra Breta af dögum síðan
sprengjuárásin í Brighton var gerð árið
1984 sem drap fimm manns og særði þrjá-
tíu.
Árásin nú virðist hafa komið lög-
reglunni algerlega í opna skjöldu. Hvítum
sendiferðabíl var lagt fyrir framan stjórn-
arráðið um tíuleytið, síðan hljóp bílstjór-
inn af stað og var tekinn upp af manni á
mótorhjóli skammt frá. Komust þeir und-
an án þess að nokkur yrði þeirra var. Einni
til tveim mínútum síðar var sprengjunum
skotið úr sprengjuvörpu á tímastillingu út
um þaklúgu á bílnum og um leið kviknaði
í honum.
Við sprenginguna í bakgarðinum
myndaðist gýgur í jörðina og rúður
sprungu í byggingum umhverfis en aðeins
minniháttar meiðsli urðu á fjórum mönn-
um, þar af þrem löggæslumönnum. Her-
ráð Breta sem stýrði aðgerðum Breta í
Persaflóastríðinu undir forystu John Ma-
jors, forsætisráðherra, var nýsest að fundi
og var þar á meðal John Wakeham, ráð-
herra orkumála, sem missti fyrri konu
sína í sprengjutilræðinu í Brighton 1984.
Við sprenginguna eru einhverjir ráðs-
manna sagðir hafa falið sig undir borði, en
John Major lét sér hvergi bregða og sagði
hæglátlega við félaga sína „Ég held við
ættum að flytja okkur um set“.
Enginn vafi er talinn leika á því að írski
lýðveldisherinn hafi staðið að baki
sprengjutilræðinu, enda lýsti hann sam-
dægurs yfir ábyrgð á hendur sér. í yfir-
lýsingu frá honum segir að árásin á
„kjarna breska valdakerfisins“ hafi verið í
undirbúningi í marga mánuði og er tilræð-
ismönnunum hrósað fyrir að hafa brotist í
gegnum „stóraukna öryggisgæslu" sem
komið hafi verið á vegna Persaflóastríðs-
ins. „Komum bresku ríkisstjórninni í
skilning um það að á meðan þjóðernis-
sinnar í sýslunum sex (þ.e. á N-írlandi)
eru neyddir til að búa við breska stjórn
verður breska ríkisstjórnin neydd til að
halda fundi í neðanjarðarbyrgjum.“
Vangaveltur voru uppi um það í fyrstu að
sprengjutilræðið væri gert í samvinnu við
arabíska skæruliða vegna Persaflóastríðs-
ins, en ekkert bendir til þess að svo sé.
Þótt sprengjuvarpa af þeirri gerð sem
notuð var þyki afar ónákvæm og því ólík-
leg til að hitta skotmark sitt er tilræðið
talið mikil lyftistöng fyrir írska lýðveldis-
herinn. Honum tókst að ná athygli fjöl-
miðla svo um munaði með vel skipulagðri
og fífldjarfri árás og sýna þar með að það er
ekki aðeins kraftur í honum heldur geti
hann ráðist á sjálft stjórnarsetur Bret-
lands.
resku ríkisstjórninni er mikið í mun
að sýna að árásin hafi lítilli röskun
valdið og lífið gangi sinn vanagang eftir
sem áður. Viðbrögð manna eru sem
endranær þau að fordæma ódæðisverk
IRA og lýsa hermönnum hans sem „brjál-
uðum morðhundum“. En jafnframt
minnir þessi atburður fólk á hve lítið hefur
miðað í málefnum Norður-Irlands, sem
svo lengi hefur verið fleinn í holdi breska
ríkisins. Vandamál þess hafa oft verið tal-
in óleysanleg af breskum stjórnmála-
mönnum og í besta falli sé hægt að halda
þeim í skefjum. Baráttan virðist fyrst og
fremst snúast um að kveða niður hryðju-
verkastarfsemi Irska lýðveldishersins með
bestu öryggisgæslu og njósnatækni sem
völ er á, en pólitísk úrræði eru talin hafa
lítið upp á sig.
Síðustu tveir áratugir hafa þó sýnt og
sannað að írski lýðveldisherinn hefur get-
að haldið uppi blóði drifinni baráttu sem
stundum hefur jaðrað við styrjaldarástand
með aðeins fáeinum starfandi smáhópum.
Það eitt sýnir nauðsyn þess að leitað sé
pólitískrar en ekki hernaðarlegrar lausn-
ar. Sé hún gefin upp á bátinn horfumst við
ekki í augu við annað en „hatur, ein-
strengishátt, fordóma og tilgangsleysi sem
munu viðhalda þessu óþverrastríði“, eins
og Marthin Dillon skrifar í bók sinni,
Dirty War, um ástandið á Norður-írlandi.
0
24 ÞJÓÐLÍF