Læknablaðið : fylgirit - 15.04.2008, Qupperneq 38

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 56
þess að kúrkúmín hafi áhrif á tjáningu þétttengslaprótína og að
samband TER og tjáningar slíkra prótína sé flókið. Mismunandi
áhrif kúrkúmíns og afleiðna þess á TER lungnaþekju benda til
þess að hluti byggingar kúrkúmíns hækki TER en aðrir hlutar
kúrkúmíns hafi ýmist engin áhrif eða lækki TER.
Ályktun: Þessar niðurstöður gætu hjálpað við að útskýra
ávinning við notkun kúrkúmíns fyrir sjúklinga með slímseigju-
sjúkdóm. Gera þarf mun viðameiri rannsóknir til að skilja áhrif
kúrkúmíns á byggingu og virkni lungnaþekju almennt.
V-73 Q100R stökkbreyting í geni storkuþáttar VII hjá
íslenskri fjölskyldu með blæðingarhneigð
Helga Sigrún Sigurjónsdóttir', Elizabeth Cook’, Brynja R.
Guðmundsdóttir2, Vigfús Þorsteinsson3, ísleifur Ólafsson1
'Klínískri lífefnafræðideild, ^blóðmeinafræðideild Landspítala,
3rannsóknardeild Sjúkrahúsinu á Akureyri
isleifur@landspitali.is
Inngangur og markmið: Storkuþáttur VII er K-vítamínháður
serín próteasi sem kemur af stað fyrstu þrepum storkukerfisins.
Skortur á storkuþætti VII (FVII) er sjaldgæfur arfgengur storku-
galli, en algengi hans er talin vera 1:300.000-500.000. Nýlega var
lýst íslenskri fjölskyldu með FVII skort. Einn fjölskyldumeðlim-
ur hafði blæðingarsjúkdóm og minna en 2% af eðlilegri virkni
FVII. Þá höfðu aðrir í fjölskyldunni verulega lækkaða virkni
FVII en voru án klínískra einkenna. Tilgangur þessarar rann-
sóknar var að finna sameindaerfðafræðilega orsök FVII skorts í
fjölskyldunni.
Efniviður og aðferðir: Erfðaefnið var einangrað úr bláæða-
blóði frá vísitilfelli og þremur systkinum. Allar útraðir í geni
strokuþáttar FVII voru fjölfaldaðar með fjölliðunarhvarfi og
niturbasaröð þeirra ákvörðuð. Aðferðir til arfgerðargreiningar á
geni FVII voru þróaðar og leitað að stökkbreytingum og erfða-
breytileikum í 100 manna úrtaki heilbrigðs íslensk þýðis.
Niðurstöður og ályktun: Við stökkbreytingaleit í geni vísitilfellis
fannst stökkbreyting í útröð 5 á arfhreinu formi. Stökkbreytingin
felst í að kóðinn CAG fyrir Gln í stöðu 100 í fjölpeptíðkeðju FVII
verður CGG fyrir Arg (Q100R). Stökkbreytingaleitin sýndi að
aðrir fjölskyldumeðlimir voru samsett arfblendnir fyrir stökk-
breytingunni Q100R og erfðabreytileika í útröð 8, R353Q, en
hann er þekktur fyrir að valda um það bil 25% lækkun í virkni
FVII. Samsætutíðni R353Q var ákvörðuð í 100 manna heilbrigðu
íslensku úrtaki og reyndist hún vera 0,08. Þar sem Q100R er
algengasta stökkbreytingin í geni FVII meðal Norðmanna er
líklegt að tilvist hennar hér á landi megi rekja þangað.
V-74 Stjórn á afritun cystatín C gens um stutta
kjarnsýruröð í stýrilsvæði
Elizabeth Cook, ísleifur Ólafsson
Klínískri lífefnafræðideild Landspítala
ecook@iandspitati.is
Inngangur: Cystatín C tilheyrir stórri fjölskyldu þróunarlega
skyldra próteina, sem hafa það hlutverk að hemja virkni pró-
teinkljúfandi ensíma af flokki cystein próteinasa. Gen cystatín
C er staðsett á litningi 20pll.2, en þar er að finna gen margra
annarra cystatína. Stýrilsvæði gensins er GC-ríkt og svipar að
mörgu leyti til stýrilsvæða hússtjórnargena. Rannsóknir hafa
sýnt að genið er tjáð í öllum vefjum, en þó mismikið eftir vefja-
gerð og ytri þættir geta haft áhrif á tjáninguna. í klínísku starfi
er styrkur cystatíns C í serumi víða notaður til að meta skerta
starfsemi nýma. Þá er stökkbreytingin cystatín L68Q þekkt fyrir
að valda arfgengri heilablæðingu með æðamýlildi. Tilgangur
þessarar rannsóknar var að finna þær kjarnsýruraðir sem taka
þátt í að stjórna afritun cystatín C gensins.
Efniviður og aðferðir: Plasmíð með mislanga hluta stýrilsvæðis
cystatín C gens tengda vísigeni (reporter gene) voru innleidd í
ræktaðar HeLa frumur. Með fákirnum og fjölliðunarhvarfi voru
8 mismunandi stökkbreytingar settar inn í kjamsýruröðina sem
nær frá -172 til -189 í stýrilsvæði. Áhrif stökkbreytinganna á
afritunarvirkni stýrilsvæðisins voru mæld bæði með 340 bp og
1084 bp löngum bút af svæðinu og einnig með og án dexametha-
son í frumurætunaræti.
Niðurstöður og ályktun: Veruleg minnkun varð í afritunar-
virkni stýrilsvæðis við að setja stökkbreytingar í kjarnsýruröð-
ina frá -172 til -178. Athyglisvert var að stökkbreytingar sem
settar voru í kjarnsýruröðina frá -179 til -189 höfðu lítil áhrif á
afritunarvirkni þegar þær voru í 1084 bp löngum bút af stýril-
svæði, meðan sömu stökkbreytingar í 340 bp bút drógu verulega
úr afritunarvirkni. Þetta fyrirbæri má skýra með víxlverkunar
við afritunarþætti sem tengjast fjarlægum markröðum. Að setja
markröð fyrir glúkókortikóíð viðtækið í kjarnsýmröðina frá -177
til -190 leiddi ekki til aukinnar afritunarvirkni við dexamethasón
örvun.
V-75 A-ONE: Rasch greining ADL kvarða
Guðrún Árnadóttir', Anne G. Fisher2
'Iðjuþjálfun, endurhæfingarsviði Landspítala, 2Háskólinn í Umeá,
Svíþjóð
gudrunar@landspitali. is
Inngangur: A-ONE matstækið (Árnadóttir OT-ADL
Neurobehavioral Evaluation) er notað af iðjuþjálfum til að meta
samtímis færni við framkvæmd athafna daglegs lífs (ADL) og
þau einkenni, sem tengjast röskun á taugaatferli, sem draga úr
framkvæmd ADL. Kvarðar A-ONE eru raðkvarðar. Matstækið
var þróað samkvæmt hefðbundnum próffræði aðferðum. Nýrri
próffræði aðferð býður upp á tölfræði greiningu sem nýta má
til að kanna innra réttmæti matstækja og breyta raðkvörðum
í jafnbilakvarða. Með notkun hennar skapast því möguleiki á
að breyta matstækjum í mælikvarða sem nota má til að mæla
árangur.
Markmið: Meginmarkmið rannsóknarinnar var að kanna rétt-
mæti ADL kvarða A-ONE með því að nota Rasch greiningu, til
að athuga möguleika á breytingu kvarðans yfir í jafnbilakvarða.
Annað markmið var að kanna uppbyggingu stigagerðar kvarð-
anna (rnting scnle structure) og áreiðanleika atriðanna.
Aðferðir: Að fengnu leyfi siðanefndar Landspítala var upp-
lýsingum af A-ONE eyðublöðum, úr 209 sjúkraskrám safnað.
38 LÆKNAblaðiö 2008/94