Læknablaðið : fylgirit - 01.05.2010, Blaðsíða 13

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 63
verða með einum eða öðrum hætti fyrir áhrifum af því umhverfi sem
þeir lifa í og mikilvægt er að huga vel að samspili einstaklings- og
umhverfisþátta þar sem það hefur mismikil áhrif á lífsgæði fólks og
þátttöku þeirra í samfélaginu.
Markmið: Megintilgangur rannsóknarinnar var að afla þekkingar á
sjónarhorni fólks með mænuskaða á umhverfi sínu og því hvaða þættir
hamla þátttöku þess í daglegu lífi.
Aðferðir: Rannsóknin byggir á blandaðri rannsóknaraðferð. I megindlega
hlutanum fylltu þátttakendur, þ.e. 24 meðlimir í Samtökum endurhæfðra
mænuskaddaðra 18 ára og eldri, út matslistann CHIEF (Craig Hospital
Inventory of Environmental Factors) ásamt viðbótarspurningalista um
lýðfræðilega þætti. í eigindlega hlutanum voru sex þátttakendur valdir
með hentugleikaúrtaki til að taka þátt í rýnihópaumræðu um efnið.
Niðurstöður: Helstu hindranir sem þátttakendur tilgreindu tengjast
efnislegu umhverfi, svo sem ýmsum þáttum í náttúrunni og skipulagi og
hönnun bygginga og rýmis. Aðrar helstu hindranir tengjast þjónustu og
aðstoð ásamt stjómsýslulegum þáttum.
Alyktun: Rannsóknin varpar ljósi á reynslu einstaklinga með
mænuskaða á áhrifum umhverfis á þátttöku í daglegu lífi og getur nýst
við skipulag og framkvæmd þjónustu við markhópinn. Einnig getur hún
auðveldað ráðamönnum að skilja betur þarfir fólks með mænuskaða og
taka ákvarðarúr um breytingar til að ryðja hindrunum úr vegi.
V-21 Vonir og væntingar fjölskyldna í endurhæfingarferlinu:
Fræðileg samantekt
Dóróthea Bergs, Ellen Þórarinsdóttir, Marta Kjartansdóttir
Endurhæfingardeild Grensási, Landspítala
Dorothea@landspitali.is
Inngangur: Von, örvænting, þjáning og mögulegar líkur á bata eru hug-
sanir sem líf fjölskyldna fer að snúast um þegar fjölskyldumeðlimur fær
langvinnan sjúkdóm. Þetta hefur áhrif á fjölskyldutengslin og getur haft
truflandi áhrif á endurhæfingarferli sjúklings. Þó hjúkrunarfræðingar
séu vel meðvitaðir um hlutverk sitt í að safna upplýsingum og meta
líkamlegt ástand sjúklinga, skortir þá oft frumkvæði í að efla og styrkja
vonir og væntingar aðstandenda. Ef byggt er upp gott meðferðarsam-
band í gegnum fjölskylduhjúkrun, er hægt að takast á við og draga úr
neikvæðum tilfinningum og hugsunum fjölskyldunnar.
Eftirfarandi spurningar voru settar fram;
1. Hvaða vonir hafa fjölskyldur í endurhæfingarferlinu?
2. Hvað er hlutverk hjúkrunar í að greina vonir/vonleysi fjölskyldna?
3. Hvemig er hægt að efla hjúkrunarfræðinga í að nota mats- og
meðferðarlíkan fjölskylduhjúkrunar?
Aðferð: Notuð var kerfisbundin, fræðileg samantekt. Leitað var í eftir-
farandi gagnabönkum: Medline, Pubmed, Cinahl, OVID, Psyclnfo og
Synergy upp að árinu 2009. Notuð voru eftirfarandi lykilorð:Von, vænt-
ingar, þátttaka, fjölskylda, fjölskylduhjúkrun, fötlun, lífsgæði og þessi
leitarorð voru ennfremur samþætt. Efni var lesið yfir og metið af tveim
rannsakendum og flokkað m.t.t. rannsókna- og fræðigreina þar sem lögð
var áhersla á kenningar og hugtök tengt viðfangsefninu.
Niðurstöður: Alls voru 60 fræðigreinar teknar inn f samantektina
og flokkaðar í eftirfarandi þemu: Von og lífsgæði; von og væntingar
fjölskyldna; að kenna um vonina; að byggja upp meðferðasamband.
Ályktun: Vonin er mikilvægur þáttur í því að ná bata. Með því að efla
von, aukast lífsgæði fjölskyldna og batinn eða aðlögunin að heilsufari
verður auðveldari.
V-22 Gott næringarástand leiðir til betri lífsgæða
heilablóðfallsjúklinga
Dóróthea Bergs, Marianne Klinke, Þóra Hafsteinsdóttir
Endurhæfingardeild Grensási, Landspítala, hjúkrunarfræðideild HÍ
Dorothea@landspitali.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknar er að kanna hvort innleiðing og
notkun klínískra hjúkrunarleiðbeininga um mat og vamir gegn
næringar- og vökvavandamálum heilablóðfallsjúklinga leiði til betra
heilsufarsástands þeirra.
Markmið: Markmiðið er að kanna áhrif notkunar á klínískum
hjúkrunarleiðbeiningum á; næringarástand, hreyfigetu, fylgikvilla og
lífsgæði heilablóðfallsjúklinga.
Aðferðir: Rannsóknin er framsýn (prospective), rannsókn með
viðmiðunarhópi fyrir innleiðingu klínískra leiðbeininga um mat og
vamir gegn næringar- og vökvavandamálum heilablóðfallsjúklinga
og tilraunahópi eftir innleiðingu. Upplýsinga er aflað varðandi
næringarástand sjúklingsins, getu hans til að hreyfa sig, sjálfsbjargargetu,
lífsgæði og fylgikvilla sem tengjast næringarvandamálum og truflunum
á salt- og vökvabúskap. Sjúklingum sem uppfylla skilyrði til þátttöku,
þ.e. em með nýgreint heilablóðfall, samþykkja þátttöku (eða maki eða
forráðamaður), búa á stór höfuðborgarsvæðinu og hafa lagst inn síðustu
3 sólarhringa er boðin þátttaka í rannsókninni. í viðmiðunarhóp (fyrir
innleiðingu á leiðbeiningum) voru heilablóðfallsjúklingar sem lögðust
inn frá lok janúar til loka maí 2009. Þeir sjúklingar sem lögðust inn á
Grensás var fylgt eftir þangað en þeir sem útskrifuðust heim boðið
að koma í blóðprufur og viðtal í Fossvogi. Klínískar leiðbeiningar um
næringu og vökvaástand verða síðan innleiddar haust 2010. Þegar
innleiðingu er lokið mun sjúklingum verða boðin þátttaka í tilraunarhópi
í 4 mánuði..
Niðurstöður: Endanlegir þátttakendur í fyrri hluta voru 62. Meðalaldur
var rétt rúmlega 70 ár og 50% þeirra útskrifaðist heim. Um 20%
sjúklinga skomðu <2 á MUST næringarkvarða, þ.e. em í áhættu vegna
vannæringar.
Ályktun: Vonast er til þess að niðurstöður rannsóknar sýni fram á bætt
næringarástand heilablóðfallssjúklinga eftir innleiðingu gagnreyndra
klínískra leiðbeininga, ásamt cost-effectiveness þ.m.t. færri fylgikvillum,
styttri legutíma og bættum lífsgæðum.
V 23 Aukið úthald og minni fallhætta hjá nýrnasjúklingum eftir
þjálfun á meðan þeir voru í skilun
Ebba Malmberg, Emma Strandberg, María Ragnarsdóttir
Endurhæfing Landspítala Hringbraut
ebbab@andspitali.is
Inngangur: Við upphaf meðferðar í skilun er talið að líkamshreysti
sjúklinga sé um 50% af því sem búast má við af heilbrigðum jafnöldrum.
Líkamsþjálfun er því mikilvæg til að sporna við síminnkandi líkamlegri
getu og aukinni þörf fyrir aðstoð.
Markmið: Að kanna áhrif sex mánaða þjálfunar á sjúklinga í blóðskilun.
Aðferðir: Sjúklingum í blóðskilun á LSH var boðin þátttaka í þjálfun
og þáðu 21 af 35. Líkamleg geta þeirra var mæld með 6-mínútna
gönguprófi, 6MGP, "Timed-up-and go" TUG, standa upp af stól 10
sinnum með tímatöku og Rombergs prófi. Borg skali var notaður til að
meta álag í 6MGP og TUG prófi. Sjúklingarnir hjóluðu í MOTOmed letto
hjóli (ReckMOTOmed.com) í 12 - 40 mínútur þrisvar í viku með vaxandi
álagi eftir getu hvers og eins. Við úrvinnslu gagna var notuð lýsandi
tölfræði og Wilcoxon Signed Ranks Test með SPSS forriti, 11. útgáfu.
Niðurstöður: Tólf sjúklingar (níu karlar og þrjár konur) luku 3ja mánaða
þjálfun, meðal aldur var 66±16 ár (37-88), meðalfjöldi ára í blóðskilun var
4±3.6 (1-11) ár og BMI 25.4±3.4 (20-31). Rombergs próf var jákvætt hjá
fjórum í upphafi en þrem eftir þriggja mánaða þjálfun. Níu (sjö karlar
og tvær konur) luku 6 mánaða þjálfun. Engin þeirra var með jákvætt
Rombergs próf. Göngulengd í 6MGP jókst marktækt eftir þriggja og sex
mánaða þjálflm (p=0.002; p=0.012), tími í TUG prófi (p=0.041; p=0.044)
og að standa upp af stól 10 sinnum (p=0.015; 0.018) styttist marktækt
miðað við fyrir þjálfun.
Ályktun: Þolþjálfun eykur göngulengd og minnkar fallhættu hjá
sjúklingum í blóðskilun.
Lykilorð: Nýmabilun, þolþjálfun, 6MGP, "Timed Up &Go", Rombergs
próf.
LÆKNAblaðið 2010/96 13