Læknablaðið : fylgirit - 01.05.2010, Blaðsíða 33

VÍSINDI Á VORDÖGUM
FYLGIRIT 63
sjúklingur var með meinvörp við greiningu og annar greindist ári síðar.
Báðir létust úr meininu en aðrir 6 létust af öðrum orsökum og 7 voru á
lífi í lok árs 2009. Fimm ára lífshorfur voru 87% fyrir litfæluæxlin, en 59%
og 50% fyrir tærfrumu og totufrumugerð. Munurinn var marktækur í
einþáttagreiningu, en eftir að leiðrétt var fyrir stigun reyndist litfælugerð
ekki sjálfstæður forspárþáttur lífshorfa.
Umræður: Hlutfall litfæluæxla á íslandi (1,8%) er ívíð lægra en annars
staðar hefur verið lýst (~2-3%). Þrátt fyrir að vera oftar einkennagefandi
eru litfæluæxli oftar staðbundin í nýrum en æxli af hinum vefjagerðunum,
þ.e á lægra stigi, sem skýrir líklega betri lífshorfur þeirra. Þetta bendir til
að litfæluæxli hafi aðra líffræðilega hegðun en hinar vefjagerðimar.
V-97 Góðkynja stækkun á hvekk, breytingar á meðferð og
ábendingum fyrir aðgerðir - framhaldsrannsókn
Jóhann Páll Ingimarsson, Guðmundur Geirsson
Þvagfæraskurðdeild Landspítala
johanningimars@gmail.com
Inngangur: Fyrri íslenskar rannsóknir hafa sýnt lækkandi tíðni
skurðaðgerða og aukna lyfjanotkun við meðferð einkenna vegna
góðkynja stækkun á hvekk (BPH). Markmið þessarar framhaldsrann-
sóknar var að athuga hvort áframhald væri á sömu þróun.
Efniviður: Safnað var upplýsingum úr sjúkraskrám sjúklinga sem fóru í
aðgerð á LSH vegna BPH á árunum 2006-08. Skoðaðar voru ábendingar,
lyfjanotkun, legutími, enduraðgerðir, fylgikvillar o.fl. Upplýsingar um
heildarlyfjanotkun vom fengnar frá Lyfjastofnim.
Niðurstöður: Aframhaldandi fækkun er á skurðaðgerðum við hvekks-
stækkun á tímabilinu, samtíma aukningu í notkun lyfja (úr 239 í 157
aðgerðum og úr 3672 í 4539 ársskömmtum á hverja 100.000 karla yfir
35 ára). Þannig hefur orðið veruleg aukning í meðhöndlun einkenna
BPH. Aðgerðir vom oftast (96%) brottnám hvekks um þvagrás (TURP).
Meðalaldur hélst óbreyttur frá fyrri rannsóknum. Meðallegutími styttist
úr 4,4 í 3,1 dag. Fjórðungur sjúklinga hafði sögu um fyrri aðgerð á hvekk
og 64% höfðu reynt lyf. Hlutfall algerra ábendinga á móti afstæðum hélst
óbreytt 55 vs. 45%. Tilviljanagreining hvekksskrabbameins jókst, úr 10
í 15%. Tíðni blóðgjafa (5%), endurinnlagna (7%) og enduraðgerða (4%)
hélst óbreytt. Heildarfylgikvillum fjölgar, úr 10 í 15 % einkum vegna
fjölgunar þvagfærasýkinga úr 1 í 4%. Skurðdauði var enginn. Kostnaður
vegna meðferðar hélst stöðugur á tímabilinu og vó minnkuð tíðni
aðgerða upp aukin lyfjakostnað.
Umræður: Samtímis og fleiri karlar eru meðhöndlaðir við einkennum
góðkynjastækkunar á hvekk, f.o.f með aukinni lyfjanotkunar, fækkar
bæði aðgerðum bæði vegna afstæðra og algerra ábendinga. Álykta má að
3% karlmanna á lyfjameðferð hverju sinni undirgangast aðgerð. Aukin
tíðni þvagfærasýkinga eftir aðgerð þarfnast frekari skoðunar.
V-98 Algengi, orsök og meðferð rofs á ristli á Landspítala, 1998-
2007
Kristín Jónsdóttir1, Elsa B. Valsdóttir1-, Páll Helgi Möller14
'Skurðlækningadeild Landspítala, 2læknadeild HÍ
kristjo@landspitali.is
Inngangur: Rof á ristli er alvarlegur sjúkdómur en samkvæmt erlendum
rannsóknum er dánartíðnin há, eða frá 15-30%. Orsakir rofs á ristli eru
margar, en helstar eru sarpabólga, krabbamein og utanaðkomandi áverki
t.d. við ristilspeglun. Erlendar rannsóknir hafa sýnt að meðferð hefur
breyst á umræddu tímabili og færri fara nú í aðgerð sem fyrstu meðferð
samanborið við áður. Tilgangur þessarar rannsóknar er að skoða algengi,
orsakir og afdrif sjúklinga með rof á ristli á Landspítala á tímabilinu
1998-2007.
Efniviður og aðferðir: Gerð var breið leit í gagnagrunnum Landspítala
eftir lfklegum greiningarkóðum (ICD-10). Farið var yfir sjúkrarskrár og
gögn um kyn, aldur, orsakir og afdrif einstaklinga með rof safnað.
Niðurstöður: Alls fundust 618 einstaklingar en þar af voru 193 með
staðfest rof á ristli, 108 konur og 85 karlar. Meðalaldur var 66 ár (bil 30-93
ára). Algengasta ástæða rofs var sarpabólga (67%), en aðrar ástæður voru
áverkar, þar með talið eftir speglanir, (15%) og fylgikvillar aðgerða (4%).
Aðrar sjaldgæfari orsakir voru 14%. í upphafi rannsóknartímabilsins var
aðgerð algengasta fyrsta meðferð (67%) en í lok hans var það hlutfall
komið niður í 35%. Vægi sýklalyfja og kera jókst á sama tíma.
Ályktun: Sarpabólga var algengasta ástæða rofs á ristli á Landspítala.
Vægi aðgerða sem fyrsta meðferð hefur minnkað á rannsóknartímabilinu
og er það í samræmi við þróunina annars staðar.
V-99 Menntun, starfsvettvangur og framtíðarhorfur á vinnumarkaði
íslenskra skurðlækna
Tómas Gudbjartsson1', Halla Viðarsdóttir', Sveinn Magnússon2
‘Skurðlækningasviði LandspítalaPheilbrigðisráðuneytinu, 'læknadeiid HÍ
tomasgud@landspitali.is
Inngangur: Hér á landi hefur vantað upplýsingar um menntun íslenskra
skurðlækna, starfsvettvang og framtíðarhorfur á vinnumarkaði.
Markmið rannsóknarinnar var að bæta út því.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin náði til allra íslenskra skurðlækna
sem útskrifaðir eru frá læknadeild HÍ, í öllum undirsérgreinum skurð-
lækninga, og búsettir eru á íslandi eða erlendis. Safnað var upplýsingum
um sérgrein, menntunarland og prófgráður, en einnig lagt mat á framboð
og eftirspum á vinnumarkaði fram til ársins 2025. Beitt var nálgunum,
meðal annars að þörf fyrir þjónustu skurðlækna myndi haldast óbreytt
miðað við íbúafjölda.
Niðurstöður: Af 237 skurðlæknum með sérfræðiréttindi í ágúst 2008
vom tveir af hverjum þremur búsettir á íslandi og 36 komnir á eftirlaun.
Rúmlega 2/3 höfðu stundað sérnám í Svíþjóð og flestir störfuðu innan
bæklunar (26,9%) og almennra skurðlækninga (23,9%). Meðalaldur
skurðlækna á íslandi var 52,1 ár og 44 ár erlendis. Hlutfall kvenna var
8% á íslandi en 17,4% á meðal 36 lækna í sérnámi erlendis (p<0,01). Alls
höfðu 19,7% lokið doktorsprófi. Útreikningar benda til að árið 2025 muni
framboð og eftirspurn eftir skurðlæknum á íslandi haldast í hendur, en
framboð (n=248) verði mun meira en eftirspum (n=156) ef taldir eru með
íslenskir skurðlæknar erlendis.
Ályktun: Þriðjungur íslenskra skurðlækna er búsettur erlendis. Hlutfall
kvenna er lágt en fer vaxandi. Næsta áratug munu margir skurðlæknar
á íslandi fara á eftirlaun og endurnýjun því fyrirsjáanleg. Ljóst er að ekki
munu allir skurðlæknar geta fengið vinnu á íslandi. Rétt er þó að hafa í
huga að óvissuþættir em margir í þessum útreikningum og ná ekki til
einstakra undirsérgreina.
V-100 lllkynja iðraþekjuæxli í fleiðru á íslandi 1985-2008
Eyrún Valsdóttir1, Tryggvi Þorgeirsson1, Helgi J. ísaksson2, Hrönn Harðardóttir1,
Tómas Guðbjartsson1'1
'Hjarta- og Iungnaskurðdeild, 2rannsóknarstofu í meinafræði, 3 4 *Iungnadeild Landspítala,
4læknadeild HI
eyrunv@hotmail.com
Inngangur: Æxli í fleiðru eru aðallega af tveimur gerðum, góðkynja
SFTP-æxli (solitary fibrous tumor of pleura) eða illkynja fleiðruæxli
(malignant mesothelioma). Ekki hafa verið gerðar rannsóknir á illkynja
fleiðruæxlum á íslandi. Markmið þessarar rannsóknar var að skoða tíðni
sjúkdómsins hérlendis, einkenni, áhættuþætti og lífshorfur.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn hjá 33 sjúklingum
(meðalaldur 71,5 ár, bil 49-89 ár, 88% karlar) sem greindust með
illkynja fleiðmæxli á íslandi 1985-2009. Farið var yfir sjúkraskrár og
einkenni sjúklinganna skráð ásamt atvinnu- og reykingasögu og hvort
sjúklingar hefðu komist í snertingu við asbest. Æxlin voru endurskoðuð
af meinafræðingi og stiguð skv. kerfi Intemational Mesothelioma Interest
Group. Einnig voru reiknaðar lífshorfur (hráar) og miðast útreikningar
við 31. des. 2009.
Niðurstöður: Aldursstaðlað nýgengi var 4,9 fyrir milljón karla og konur
(95% CI 3,32-7/106). Alls höfðu 87% sjúklinganna sögu um reykingar og
63% höfðu staðfesta sögu um snertingu við asbest. Algengustu einkenni
sem leiddu til greiningar voru mæði og brjóstverkur Alls voru 78%
sjúklinganna á stigi III eða IV við greiningu, þar af 11 (41%) með staðfest
fjarmeinvörp, oftast í lifur og limgum. Enginn greindist á stigi I og 6 sjúk-
LÆKNAblaðið 2010/96 33