Læknablaðið : fylgirit - 01.05.2010, Blaðsíða 32

VISINDI A VORDOGUM
FYLGIRIT 63
V-93 Smádýramódel til magngreiningar á beinvef
Halldór Jónsson jr,1:, Elín Laxdal116, Bergþóra Eiríksdóttir3, Þóra Jóna
Dagbjartsdóttir3, Katrín Ástráðsdóttir3, Atli Dagbjartsson1, Eggert Gunnarsson1,
Gissur Örlygsson4, Jóhannes Björnsson1, Jóhannes Gíslason3, Jón M. Einarsson5,
Ng Chuen Hows
'Læknadeild HÍ, 2Landspítala, 3ArcticLAS, Reykjavík, 4Nýsköpunarmiðstöð ísiands, ^Genis ehf.
Reykjavík, 6Dpt of Surgical Sciences, University of Bergen
halldor@landspitali.is
Inngangur: Ferli við þróun nýrra ígræða er mjög flókið.
Nýsköpunarfyrirtækið Genís hefur urtnið í nokkur ár með mismunandi
samsetningar kítínafleiddra fjöl- og fásykra sem ígræðsluefni til að örva
virkni beinvefs. Frumniðustöður í kindum gefa vísbendingu um mjög
góða virkni samanborið við efnið Chronos (tricalcium-phosphate), sem er
mikið notað í klínískum aðgerðum á fólki til að fylla upp í beinskörð og
leiða beinvöxt (osleoconductivé).
Markmið: Markmiðið með smádýramódeli var að athuga hvort hægt
væri að hraða beinmyndunarferlinu með því að besta samsetningu
og efniseiginleika kítínafleiðanna. Verkefnið var unnið í samstarfi við
ArcticLAS.
Aðferð: Framkvæmdar voru 2 tilraunir; fyrri til að þróa aðferðir og
síðari til að mæla eiginleika mismunandi samsetninga. Notaðar voru
fullorðnar Sprague Dawley karlrottur og borað 4mm gat („critical size
bone defect" ;holrými sem ekki grær sjálfkrafa) í vinstra kjálkabeinið,
sem er aðgengilegt og án hættu að skemma yfirliggjandi vefi eða skerða
burðarmátt beinsins. í fyrri tilrauninni var rottum skipt í 4 hópa og voru
7 dýr í hverjum hópi; 4 sem fengu ígræði og 3 með tómt gat. Tekin voru
sýni samkvæmt fyrirfram skilgreindu tímaplani; degi 7, 10, 14 og 21.
Micro-CT tækni var notuð til að magngreina rúmmál nýs beinvefs sem
myndast hafði í hverjum tímapunkti. Þannig fékkst fram kúrva sem
lýsti ferli beinmyndunarinnar yfir tímabilið. Þessar niðurstöður voru
notaðar til að ákvarða lengd líffasa (7 d.) í seinni tilrauninni, þar sem 4
mismunandi samsetningar voru prófaðar í sams konar tilraun. Fylgst var
náið með líðan dýranna í báðum tilraununum og öll heilsueinkenni skráð
samkvæmt gæðakerfi ArcticLAS.
Niðurstöður: Beinvefsaukningin tengdist á afgerandi hátt samsetningu
ígræðisins. CT-greiningin reyndist öflug til magngreiningar á nýmyndun
beins og var hægt að sannreyna beinmyndun með hefðbundinni vefja-
rannsókn.
Ályktun: Magngreining í smádýramódeli með rottum eins og að ofan er
lýst til rannsókna á nýjum ígræðum er nýlunda á íslandi.
V-94 Breytt staða axlargrindar og hálshryggs hjá einstaklingum
með hálsverki
Harpa Helgadóttir1, Eyþór Kristjánsson', Halldór Jónsson jr1'2
'Læknadeild HÍ, 'Landspítala
harpahe@hi.is
Inngangur: Breytt staða axlargrindar getur orsakað og viðhaldið rangri
starfsemi í hálsi- og brjósthrygg. Þessi rannsókn er sú fyrsta sem notar
viðmið International Society of Biomechanics (STCISB) við mat á stöðu
axlargrindar hjá einstaklingum með hálsverki. Stöðu axlargrindar-
innar er lýst með tveimur snúningum viðbeinsins: upp-/ niður snúningi
og fram-/ aftur snúningi, og þremur snúningum herðablaðsins: upp-/
niður snúningi, inn-/ út snúningi og fram-/aftur halla.
Markmið: Meginmarkmið rannsóknarinnar var að finna út hvort ein-
staklingar með hálsverki hefðu breytt mynstur á stöðu axlargrindar
miðað við heilbrigða einstaklinga. Aukamarkmið var að meta stöðu
hálshryggs hjá þessum sömu hópum.
Aðferð: Einstaklingar með hálsverki eftir bílákeyrslu (n=23) og einstak-
lingar með hálsverki af óþekktum uppruna (n=21) voru bornir saman
við 20 heilbrigða einstaklinga, Þrívíddargreinir (Fastrak) mældi stöðu
viðbeins og herðablaðs í samræmi við tilmæli STCISB.
Niðurstöður: Mæligildi á stöðu axlargrindar staðfestu með marktækum
hættiaukinnframsnúningviðbeinsogniðursnúningherðablaðshjáeinstak-
lingum með hálsverki miðað við heilbrigða einstaklinga. Marktækur
mismunur var á milli einstaklinga með hálsverki af óþekktum
uppruna og eftir aftanákeyrslu þar sem sá fyrri hafði aukinn niður-
snúning viðbeins en seinni aukinn framhalla á herðablaðinu. Aukin
framhöfuðstaða fannst einnig hjá einstaklingum með hálsverki miðað
við heilbrigða einstaklinga.
Ályktun: Breytt staða axlargrindar hjá einstaklingum með hálsverki
bendir til breyttrar starfsemi stöðugleikavöðva axlargrindar og stuttra
ofvirkra vöðva sem geta valdið ofálagi á háls- og brjósthrygg. Aukin
framhöfuðstaða bendir til minnkaðrar getu hálshryggjar til þungaburðar
sem getur meðal annars stafað af truflaðri starfsemi í djúpu beygju-
vöðvum hálsins.
V-95 Stærð nýrnafrumukrabbameina, líkur á meinvörpum og
lífshorfur
Jóhann P. Ingimarsson', Sverrir Harðarson2-4, Vigdís Pélursdóttir, Eiríkur Jónsson',
Guðmundur V. Einarsson', Tómas Guðbjartsson3
'Þvagfæraskurðdeild, 'rannsóknastofu í meinafræði, 'skurðsviði Landspítala, 'læknadeild HÍ
johanningimars@gmail.com
Inngangur: Sífellt fleiri nýmafrumukrabbamein greinast fyrir tilviljun,
og mörg þeirra eru smá (<4 cm). Oftast er mælt með brottnámi þessara
æxla. Sumir hafa þó hallast að virku eftirliti (active surveillance), einkum
hjá eldri sjúklingum og þeim sem síður eru taldir þola aðgerð. Slíkt eftirlit
hefur verið byggt á þeim forsendum að smærri æxlin hafi aðra klíníska
hegðun en þau stærri og meinverpist síður. Tilgangur rannsóknarinnar
var að kanna áhrif stærðar nýmafrumukrabbameins á tíðni meinvarpa
við greiningu og lífshorfur sjúklinga.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á 791 sjúklingum með
nýmafrumukrabbamein á íslandi 1971-2005. Aðeins vom tekin með
tilfelli þar sem greining var staðfest með vefjasýni og stærð æxlis lá fyrir.
Öll sýni voru endurskoðuð og TNM-kerfi notað við stigun. Upplýsingar
fengust úr sjúkraskrám. Fjölbreytugreining var notuð til að meta áhrif
stærðar á tíðni meinvarpa og lífshorfur (sjúkdóma sértækar).
Niðurstöður: 28% sjúkl. höfðu meinvörp og jókst tíðni þeirra marktækt
með vaxandi æxlisstærð; eða frá 9% fyrir æxli <4 cm í 48% fyrir æxli
>11 cm. Fimm ára lífshorfur versnuðu marktækt með aukinni stærð,
eða úr 86% fyrir æxli <4 cm í 35% fyrir >11 cm æxli (p<0,001). Við
fjölþáttagreiningu reyndist stærð marktækur sjálfstæður forspárþáttur,.
bæði fyrir meinvörpum við greiningu (OR 1,08, p=0,01), og lífshorfum
(OR 1,09, p<0,01), þótt leiðrétt hafi verið fyrir TNM stigi (OR=2,58,
p<0,01).
Umræður: Eftir því sem nýmafrumukrabbamein eru stærri aukast líkur
á meinvörpum og lífshorfur skerðast. Þessi áhrif stærðar bætast við
forspárgildi TNM stigs sem er langsterkasti forspárþátturinn. Æxli <4 cm
geta meinverpst, eða í 9% tilfella, og 5 ára sjúkdóma sértækar lífshorfur
eru 86%. Þetta ber að hafa í huga þegar íhugað er virkt eftirlit í stað
brottnáms þessara æxla.
V-96 Nýrnafrumukrabbamein af litfælugerð íslandi 1971-2005
Jóhann P Ingimarsson', Sverrir Harðarson24, Vigdís Pétursdóttir2, Eiríkur Jónsson',
Guðmundur V. Einarsson', Tómas Guðbjartsson3-4
'Þvagfæraskurðdeild, 'rannsóknastofu í meinafræði, 'skurðsviði Landspítala, 'læknadeild HÍ
johanningimars@gmail.com
Inngangur: Litfæluæxli (chromophobe) eru sjaldgæfur undirflokkur
nýrnafrumukrabbameina. Erlendar rannsóknir benda til betri lífshorfa
sjúklinga með þessi æxli, en fáar byggja á stóru þýði sjúklinga frá
heilli þjóð. Markmið rannsóknarinnar var að kanna lífshorfur þessara
sjúklinga borið saman við aðra vefjaflokka.
Efniviður og aðferðir: 828 vefjafræðilega staðfest nýrnafrumukrabbamein
greindust á íslandi 1971-2000. Öll vefjasýni voru endurskoðuð og
reyndust 15 þeirra af litfælugerð. Upplýsingar fengust úr sjúkraskrám.
Æxlin voru stiguð og reiknaðar út lífshorfur (sjúkdóma sértækar), með
aðferð Kaplan-Meier. Litfæluæxlin voru borin saman við tærfrumu
(n=740) og totugerð (n=66) nýmafrumukrabbameina, bæði með ein- og
fjölþáttagreiningu. Eftirfylgd var 5 ár að miðgildi.
Niðurstöður: Litfæluæxli vom 1,8% nýrnafrumukrabbameina og
nýgengi 0,17/100.000/ári fyrir bæði kyn. Samanborið við hinar
vefjagerðimar voru æxli af litfælugerð oftar greind vegna einkenna, (93%
vs 71%, p=0,02) og á lægri stigum (73% vs 45% á stigum I+D, p<0,01). Einn
32 LÆKNAblaðið 2010/96