Læknablaðið : fylgirit - 01.05.2010, Blaðsíða 20

VÍSINDI Á VORDÖGUM
FYLGIRIT 63
V-47 Áhrif þyngdartaps og fiskneyslu á bólguþætti í blóði
Alfons Ramél*, J. Alfredo Martinez11, Mairead Kiely'v Narcisa M. Bandarrad, Inga
Þórsdóttir3
aRannsóknastofu í næringarfræði, Landspítala og HÍ, bThe Department of Physiology and
Nutrition, University of Navarra, Navarra, Spain., cDepartment of Food and Nutritional
Sciences, University College Cork, Cork, Ireland., dThe National Research Institute on
Agriculture and Fisheries Research, Lissabon
alfons@landspitali.is
Inngangur: Ofþyngd og offita eru tengdar aukinni bólgu. In vitro
rannsóknir hafa sýnt fram á að langar fjölómettaðar n-3 fitusýrur geta
haft lækkandi áhrif á bólgu, hins vegar veita íhlutandi rannsóknir í
ofþungum eða of feitum misvísandi niðurstöður.
Markmið: Markmið rannsóknarinnar var því að kanna áhrif þyngdartaps
og fiskneyslu á bólguþætti í blóði.
Aðferðir: Alls hófu 324 karlar og konur (20-40 ára) frá fslandi, Spáni og
írlandi, með líkamsþyngdarstuðul á bilinu 27,5-32,5 kg/m2 þátttöku.
íhlutun stóð yfir í 8 vikur. Dagleg orka sem þarf til að halda óbreyttri
þyngd var metin fyrir hvern þátttakanda í upphafi íhlutunarinnar og
hver einstaklingur fékk matseðil sem samsvaraði 30% orkuskerðingu.
Þátttakendum var af handahófi skipt í fjóra rannsóknarhópa: (1)
viðmiðunarhóp (sólblómaolíu hylki, enginn fiskur eða fiskiolíur), (2)
þorskhóp (3 x 150g af þorski/viku), (3) laxhóp (3 x 150g af laxi/viku), (4)
fiskolíu hóp (DHA/EPA hylki, enginn fiskur). Mælingar á C-reactive pró-
tein (hsCRP), interleukin-6 (IL-6), glutathione reductase (GSHR) og pros-
taglandin F2a (PGE F2a) í blóði voru gerðar við upphaf og lok íhlutunar.
Niðurstöður: fhlutun hafði jákvæð áhrif á líkamsþyngd þátttakenda
(-5,2±3,2kg, P<0,001) og allar bólgubreytur lækkuðu marktækt. Þegar
hver hópur var skoðaður sérstaklega kom í ljós að laxhópurinn kom best
út - þrír af fjórum bólguþáttum lækkuðu (hsCRP=-32,0%; IL-6=-18,4%;
PGE F2a=-18,5%; allir þættir P<0,05). í þorskhópnum lækkuðu tveir
bólguþættir (hsCRP=-21,5% og IL-6= -10,8%). Það voru engar marktækar
breytingar í hinum tveimur hópunum sem hugsanlega stafar af stórum
staðalfrávikum sem voru á mælingunum.
Alyktun: Meðalgildi bólguþátta í blóði lækka meðan á megrun stendur.
í rannsókninni kom laxhópurinn best út - þrír af fjórum bólguþáttum
lækkuðu marktækt í laxhópnum.
V-48 Næring 7-9 ára skólabarna - íhlutandi rannsókn til að bæta
mataræði
Ása Guðrún Krístjánsdóttir, Inga Þórsdóttir
Rannsóknastofu í næringarfræði (RÍN) við Landspítala og matvæla- og næringarfræðideild
heilbrigðisvísindasviðs HÍ
asagk@landspitali.is
Inngangur: RÍN hefur tekið þátt í tveimur evrópskum og tveimur
íslenskum samstarfsverkefnum sem rannsaka leiðir til að auka hollustu
mataræðis skólabarna. Hér er um að ræða rannsóknarverkefni unnið
með menntavísindasviði og læknadeild (HVS) HÍ.
Markmið: Meta áhrif íhlutandi aðgerða í skólaumhverfi á þróun og
hollustu mataræðis 7-9 ára barna.
Aðferðir: Mataræði barna (n=165) var metið með þriggja daga nákvæmri
fæðuskráningu 2006 og 2008, fyrir og eftir íhlutun í 3 skólum en 3
skólar voru til viðmiðunar. fhlutun fólst m.a. í fræðslu og einföldum
reglum sem skólar/bekkir settu sér. Ahrif íhlutunarinnar voru metin út
frá ráðleggingum Lýðheilsustöðvar og Norrænum ráðleggingum um
næringarefni.
Niðurstöður: Árið 2006 náði minna en einn fimmti hluti barnanna
ráðleggingum varðandi ávaxta- og grænmetisneyslu og um helmingur
ráðleggingum varðandi fiskneyslu. Meðalneysla viðbætts sykurs
var meiri en ráðlagt er og trefja lægri, sem endurspeglar lítil gæði
kolvetnaríkra matvæla. Meðalneysla D-vítamíns og joðs var undir
ráðlögðum dagskömmtum.
Mat á áhrifum fhlutunarinnar sýndi að ávaxta- og grænmetisneysla
jókst um 47% í íhlutunarskólum (meðaltal=61g/dag) og minnkaði um
27% í viðmiðunarskólunum (meðaltal=46g/dag). Fiskneysla jókst í
báðum hópum. Sykumeysla var enn há. Báðir hópar náðu að meðaltali
ráðlögðum dagskammti af joði árið 2008, en ekki af D vítamíni.
Trefjaneysla jókst í íhlutunarskólum, sem og kalíum, magnesíum,
p-karótín og C vítamín. Auk þessa leiddi verkefnið í ljós að auka þarf
kennslu í næringarfræði mannsins í grunnskólum.
Ályktun: íhlutunin hafði jákvæð áhrif á ávaxta- og grænmetisneyslu
skólabarna, trefjar og ákveðin vítamín í fæðunni. Námsskrá grunnskóla
2007 tók mið af verkefninu varðandi kennslu í næringarfræði mannsins.
V-49 Næring ungbarna - próteininntaka og vöxtur á seinni hluta
fyrsta árs
Ása Vala Þórísdóttir, Inga Þórsdóttir
Rannsóknastofu í næringarfræöi (RÍN) við Landspítala og matvæla- og næringarfræðideild
heilbrigðisvísindasviðs HÍ
asavala@landspitaii.is
Inngangur: Rannsókn á íslenskum ungbörnum 1995-1997 sýndi hærri
próteininntöku en ráðlagt er. Jákvæð tengsl sáust milli vaxtarhraða
og próteinneyslu á fyrsta aldursári, sem aftur tengdist hærri
líkamsþyngdarstuðli við sex ára aldur meðal drengja. Ráðleggingum um
mataræði ungbama var breytt 2003, lögð var meiri áhersla á brjóstagjöf
og stoðmjólk ráðlögð í stað venjulegrar kúamjólkur. Stoðmjólk hefur
lægri próteinstyrk en kúamjólk.
Markmið: Að kanna próteininntöku og vöxt ungbarna 2005-2007.
Aðferðir: Þátttakendur voru handahófsvalin heilbrigð, fullburða
börn fædd 2005 (n=196) sem fylgt var eftir til 12 mánaða aldurs.
Gögnum um fæðuinntöku var safnað með fæðissögu fyrir 0-5 mánaða
böm og mánaðarlegum mataræðisskráningum frá 5-12 mánaða.
Stærðarmælingar voru gerðar reglulega.
Niðurstöður: Brjóstagjafatíðni síðasta hluta fyrsta árs var hærri heldur
en í fyrri rannsókninni og stoðmjólk hafði að töluverðu leyti komið í
stað kúamjólkur eftir 6 mánaða aldur. Þyngdaraukning frá 6-10 mánaða
aldri var marktækt minni en í fyrri rannsókninni (1345±522 g miðað við
1537±558 g, p<0,001). Próteininntaka var einnig marktækt lægri við 9
mán aldur (23,4 d/dag miðað við 28,3 g/dag, p<0,001) og 12 mán aldur
(31,5 d/dag miðað við 35,7g/dag, p=0,001). Jákvæð tengsl sáust milli
próteininntöku (við 9 mán aldur) og þyngdaraukningar (frá 8-12 mán)
(r=0,204, p=0,019). Líkt og í fyrri rannsókninni var próteirvneysla lægri
meðal bama sem voru höfð á brjósti.
Ályktun: Þyngdaraukning á síðari hluta fyrsta árs er minni 2005-
2006 heldur en í fyrri rannsókn, 1995-1997, sem gæti skýrst af lægri
próteininntöku, aukinni tíðni brjóstagjafar og notkun stoðmjólkur.
Langtímaáhrif lækkaðrar próteininntöku og vaxtarhraða ungbarna þarf
að meta.
V-50 Tengsl vaxtarhraða í barnæsku við offitu á fullorðinsárum
meðal íslendinga sem fæddireru 1912-1932
Ingibjörg Gunnarsdóttir1, Þórhallur Ingi Halldórsson1, Vilmundur Guðnason2-1,
Thor Aspelund ’, Inga Þórsdóttir1
‘Rannsóknarstofu í næringarfræði HÍ og Landspítala, 3Hjartavemd, 3HÍ
ingigun@landspitali.is
Inngangur: Rannsóknir sýna að hraður vöxtur í bamæsku tengist offitu
á fullorðinsárum og á þetta sérstaklega við um börn sem eru í ofþyngd.
Markmið: Að kanna tengsl vaxtarhraða í barnæsku við offitu á full-
orðinsárum.
Aðferðir: Þátttakendur voru 1333 drengir og 1258 stúlkur, fædd
í Reykjavík 1912-1932 og tóku þátt í hóprannsókn Hjartaverndar.
Upplýsinga um hæð og þyngd í bamæsku var aflað úr skóla-
skoðunarskrám. Breytingar á líkamsþyngdarstuðli (LÞS, kg/m2) voru
metnar yfir tveggja ára tímabil, 8-10 ára, 9-11 ára, 10-12 ára og 11-13 ára.
Samband milli breytinga á LÞS í barnæsku og LÞS á fullorðinsárum
var kannað með aðhvarfsgreiningu. Tekið var tillit til fæðingarstærðar,
fæðingarárs, LÞS við upphaf hvers tímabils og aldurs við mælingar á
fullorðinsárum.
Niðurstöður: Yfir 95% þátttakenda voru í kjörþyngd sem böm meðan
einungis 41% karla og 54% kvenna voru í kjörþyngd á fullorðinsárum
(meðalaldur 51 ár við mælingu). Meiri vaxtarhraði (á öllum tímabilum) í
bamæsku tengdist aukinni hættu á ofþyngd og offitu á fullorðinsárum,
bæði meðal karla og kvenna (p<0,05). Líkur (líkindahlutfall) á ofþyngd
20 LÆKNAblaðið 2010/96