Læknablaðið : fylgirit - 01.05.2010, Blaðsíða 40

VÍSINDI Á VORDÖGUM
FYLGIRIT 63
fyrir C. difficile og einstakar sýkingar voru 1492. Heildarnýgengi sýkingar
hækkaði um 29% á tímabilinu og var hæst í aldurshópnum >80 ára þar
sem það var 387 tilfelli á hverja 100.000 einstaklinga >80 ára hvert ár.
Fjöldi sýkinga á hverjar 1.000 innlagnir jókst um 71% og fjöldi sýkinga
á hverja 10.000 legudaga jókst um 102%. 47% sýkinganna flokkuðust
sem spítalasýkingar. Meirihluti sjúklinga tók sýklalyf innan þriggja
mánaða fyrir sýkingu og algengasta einkenni sýkingar var niðurgangur.
Yfirgnæfandi meirihluti (93%) þeirra sem nægar upplýsingar fundust
um náðu bata eftir eina sýklalyfjameðferð og enginn gekkst undir aðgerð.
Ályktun: Sýkingum með C. difficile hefur fjölgað undanfarin ár á
Landspítala en ekki jafnmikið og innsendum sýnum. Fáir sýkjast án þess
að hafa einn eða fleiri þekktra áhættuþátta. Flestum dugði stök meðferð
með metrónídazóli til þess að uppræta sýkingu. Meinvirkni C. difficile
virðist ekki hafa aukist hér á landi.
V-125 Fylgni beinþéttni og hvetjandi vöðvasamdráttar í
þverlömuðum sjúklingum sem fá raförvunarmeðferð
Paolo Gargiulo' * 2, Benedikt Helgason', Páll Jens Iteynissorr, Egill Axfjnrð
Friðgeirsson2, Pórður Helgassonu, Halldór Jónsson jr14
'Heilbrigðis- og upplýsingatæknideild Landspítala, 2Heilbrigðisverkfræðideild, Háskólinn í
Reykjavík, 3) bæklunarskurðdeild Landspítala, 4bæklunarskurðlæknisfræðadeild - læknadeild
HÍ, 5skurðtækni- og vefjaverkfræðisviði - verkfræðideild Bemarháskóla í Sviss
paologar@lsh.is
Inngangur: Eftir mænuskaða, verður beinþéttni þverlamaðra
einstaklinga fyrir hraðri samfelldri rýmun sem veldur beinþynningu
með þeim afleiðingum að hætta á alvarlegum beinbrotum eykst.
Innan RISE verkefnis á vegur Evrópusambandsins hafa sjúklingar með
þverlömun hlotið meðferð á lærvöðva með raförvun heima fyrir. Þar
af leiðandi hefur vöðvasamdrátturinn búið til álag á bein sem er mjög
hagstætt fyrir beinþéttnina, sem stjórnaði þar með beinþéttni meðan á
rannsókn stóð.
Markmið: Upplýsingamar sem notaðar vom til að rannsaka hnéskelina
voru teknar úr spíral tölvusneiðmyndum er myndaðar vom yfir
rannsóknina. Þrívíddar líkanagerð var notuð til þess að rannsaka
beinþéttni breytingar á hnéskel. Aðferðarfræðin er byggð á gagnaöflun
frá háupplausna spíral tölvusneiðmyndum, notkun á vinnsluforritum
þeim tengdum (MIMICS, SolidWorks, Matlab, ANSYS) og tölulegum
aðferðum.
Aðferð: Til að rannsaka beinþéttni var búin til síunargríma; hnéskelin
var einangmð frá öðmm vefjum og flutt yfir í tölvuvætt form þar
sem fjaðurstuðull var umreiknaður frá HU-gildum sneiðmynda1-2 og
smurður á tölvuvædda líkanið með NI aðferð3 til að sýna myndræna
framsetningu á yfirborði hnéskeljarinnar. Rúmfræðilegar breytingar á
hnéskelinni vom mældar sem bein afleiðing af raförvuninni.
Niðurstöður: Niðurstöðumar benda til að rýmunarhraði beinþéttni
minnki í þeim sjúklingum sem stundi raförvun samviskusamlega. Eini
hugsanlegi þáttur sem útskýrir minnkandi rýmunarhraða er krafturinn
sem kemur frá lærvöðva við samdrátt.
Ályktun: Líkanið er hægt að nota til að mæla og tengja saman krafta og
endursköpun beins ásamt því að sannprófa nýstárlega hugmynd fyrir
meðferð á beinþynningu byggða á titmnarkrafti, sem örvar bein.
1. Jóhannesdóttir F. BONE-Use it or lose it. Verkfræðideild Hí, 2006.
2. Morgan EF, Bayraktar HH, Keaveny TM. Trabecular bone modulus-density relationships
depend on anatomic site. J Biomech 2003; 36: 897-904.
3. Helgason B, Perilli E, Schileo E, Taddei F, Brynjólfsson S, Viceconti M. Mathematical
relationships between bone density and mechanical properties: A literature review. Clin
Biomech 2008; 23:124:135-46.
V-126 Frumgerð taugastoðtækis fyrir endurhæfingu fingra og
sjálfstæði notanda
Ama Óskarsdóttir2, Haraldur Sigþórsson2, Þórður Helgason'2
'Rannsóknar- og þróunarstofu HLITS, Landspítala, 2Háskólanum í Reykjavík
arnao05@ru.is
Inngangur: Taugastoðtækið er þróað til þess að gera fólki sem er lamað
fyrir neðan háls kleift að auka virkni fingra og framkvæma þannig helstu
dagleg verk með notkun raförva. Raförvun er aðferð til að draga saman
lamaða vöðva í þeim tilgangi að mynda eða auka glataða vöðvavirkni.
Mikilvægt er að ná upp vöðvamassa í vöðvum sem hafa rýmað eftir
skaða til að kraftur verði nægur og hreyfingar fingra hæfari til að
framkvæma verk.
Markmið: Helstu markmið verkefnisins er að finna leið til að endurhæfa
fingrahreyfingar og í kjölfar þess að hanna taugastoðtæki í formi hulsu
sem einstaklingur, með mænuskaða við hálsliði C4-C8, getur notað sjálf-
stætt, þ.e. án hjálpar. Notandi þarf að geta komið hulsunni á sig sjálfur og
stjómað búnaði tengdum henni.
Aðferðir: Fyrsta skref er að tryggja að nægjanlegur vöðvakraftur sé til
reiðu og hreyfanleiki fingra hamli ekki hreyfingum. 111 þess að ná þessu
marki eru viðkomandi fingurvöðvar þjálfaðir og hreyfanleiki fingra
tryggður. Fylgst er með fingrahreyfingum og breytingar á rúmmáli og
þéttni vöðva mældar með tölvusneiðmyndum. Fyrsta frumgerð huls-
unnar er gerð úr plastgifsi. Hún er í þremur hlutum og eru riflásar
notaðir til að festa hulsuna á hönd notandans. Á enda hvers rifláss er
lykkja sem notandinn krækir í til að opna eða festa hulsuna á sig. Hulsan
er þétt að hendinni og vel föst sem veitir notandanum öryggi. í hulsunni
eru rafskaut sem em staðsett á ákveðnum stöðum til að ná fram mis-
munandi hreyfingum. Þessar hreyfingar eru fingurrétta, fingurkreppa,
þumalrétta og þumalkreppa. Staðsetningar em fundnar með hjálp
rafskautafylkja. Á hulsunni er áfest stjómstöð sem ákvarðar hvert str-
aumurinn fer en honum er stjórnað með fjórum rofum á stjómstöðinni.
Hulsan er síðan tengd við raförva sem gefur straumpúlsa sem hægt er
að stjóma.
Niðurstöður: Niðurstöður sýna aukinn hreyfanleika og kraft í fingrum.
Þær sýna einnig að lamaður einstaklingur með skaða við hálsliði C6-C7
getur sett hulsuna á sig sjálfur, stillt búnaðinn, framkvæmt æfingar og
tekið hulsuna af sér að lokum, allt án utanaðkomandi aðstoðar.
Ályktun: Niðurstöður benda til að þjálfun með raförvun og notkun
rafskautahulsu fyrir sjálfstæða beitingu notanda sé ákjósanleg leið til að
endurheimta tapaðar fingrahreyfingar. Reynist þetta rétt er fýsilegt að
hanna hulsu sem þessa. Hún sparar tíma og peninga notanda og af henni
gæti orðið hagrænn ávinningur.
V-127 Vanstarfsemi heiladinguls í síðfasa í kjölfar höfuðáverka eða
innanskúmsblæðinga
Ásta Dögg Jónasdóttir1, Pétur Sigurjónsson', Guðrún Höskuldsdóttir2, Ingvar
Hákon Olafsson5, Sigurbergur Kárason4, Guðrún Karlsdóttir5, Rafn Benediktsson6,
Guðmundur Sigþórsson7, Helga Ágústa Sigurjónsdóttir1’
'Lyflækningadeild Landspítala, ^slysa- og bráðadeild, 3heila- og taugaskurðlækningadeild,
4gjörgæslu- og svæfingadeild,5endurhæfingardeild, 6innkirtla- og efnaskiptadeild, ^klínískri
lífefnafræðideild Landspítala
astadogg@landspitali.is
Inngangur: Niðurstöður nýlegra rannsókna benda til að vanstarfsemi
heiladinguls sé algengur fylgikvilli höfuðáverka (HÁ) og innan-
skúmsblæðinga (SAH). Rannsóknir hafa sýnt að slík vanstarfsemi getur
gengið til baka en einnig birst síðar hjá öðrum.
Markmið: Að meta algengi og þróun heiladingulsbilunar í síðfasa eftir
HÁ og SAH á íslandi.
Aðferðir: í rannsóknina voru valdir 18-65 ára sjúklingar sem koma á
Landspítala og vom greindir með miðlungs alvarlega (GCS 9-12) og
alvarlega (GCS <9) HÁ eða SAH á tímabilinu 9. mars 2009 til 9. mars 2010.
Sjúklingunum verður fylgt eftir í tvö ár og verða metnir þremur, tólf og
tuttugu og fjórum mánuðum eftir greiningu. Þremur og tólf mánuðum
eftir HÁ/SAH verður framkvæmt ítarlegt mat á heiladingulsstarfsemi.
Mæld verða hormónagildi í blóði og framkvæmt verður insúlínþolpróf.
Ef frábendingar fyrir insúlínþolprófi eru til staðar verður framkvæmt
GHRH+ Arg og Synachten próf. Sjúklingar fylla út AGHDA
lífsgæðaspurningalista. Tuttugu og fjórum mánuðum eftir greiningu
munu þeir sjúklingar sem þurft hafa uppbótarhormónameðferð fylla út
AGHDA-lífsgæðaspumingalista.
Niðurstöður: 38 sjúklingar, 22 sjúklingar með höfuðáverka og 16
sjúklingar með SAH, hafa samþykkt þátttöku í rannsókninni. Sautján
sjúklingar (11 karlmenn og 6 konur) hafa verið metnir þremur mánuðum
eftir höfuðáverka. Tveir sjúklingar reyndust hafa vaxtarhormónaskort
sem staðfest var með GHRH+Arg prófi. Annar þeirra hafði hlotið
alvarlegan HÁ en hinn SAH.
Ályktanir: Rannsóknin undirstrikar mikilvægi þess að skoða starfsemi
heiladinguls í kjölfar HÁ og SAH.
40 LÆKNAblaðið 2010/96