Frjáls verslun - 01.01.2011, Síða 6

6 FRJÁLS VERSLUN 1.tbl.2011
LEIÐARI
É
g mun aldrei greiða at­
kvæði með því að ég og
aðrir skattgreiðendur
á Íslandi ábyrgjumst
gylliboð Björgólfs
Guð mundssonar og
Lands bankans til Breta
og Holl endinga sem
í eigin græðgi lögðu inn á Icesave­reikn­
ingana. Af hverju á ég að bera tjón þeirra
en ekki þeir sjálfir þegar það voru þeir
sem tóku áhætt una í von um gull og græna
skóga? Þetta er mér prinsipp og ég hvika
aldrei frá því. Ég kýs dómstólaleiðina, þó það
sé stór furðulegt í sjálfu sér að þurfa að kjósa
um hvort farið sé eftir lögum sem gilda
um gjaldþrot fyrirtækja. En alþingi valdi
að taka málið úr þeim eðlilega farvegi og
borga – og bæta sköttum á þegna sína.
Kosningarnar um Icesave III­lögin snúast
um það hvort fara eigi dómstóla leið ina
eða samningaleiðina. Nei merkir dóm­
stóla leiðin. Já táknar að skatt greið endur
vilja borga og ábyrgjast sjálf viljugir Ice ­
save­reikninga Breta og Hollendinga í
Lands bankanum á pólitísk um forsendum
og að það sé ekki áhætt unnar virði að fara
með málið fyrir dóm stóla miðað við þann
samning sem við þegar höfum. Verði þeim
skattgreiðendum, sem það kjósa, að góðu.
Áhættan við samningaleiðina er sú að
ábyrgð ríkissjóðs verði meiri en 50 millj­
arðar komi til gengisfalls krónunnar, t.d.
í kjölfar þess að gjaldeyrishöftin verði af­
numin eða eignasafn Landsbankans reynist
ofmetið. Það getur gerst.
Áhættan við dómstólaleiðina er metin
svo að skattgreiðendur verði dæmdir
til að ábyrgjast innstæðurnar. En þó gætir
meiri ótta um að íslenska ríkið hafi með
neyðarlögunum mismunað innstæðu eig end­
um eftir löndum – og að kostnaðurinn geti
orðið meiri en af núver andi samningi.
Ég met leiðina áhættulitla og finnst
útilok að að dómstólar geti strengt öryggis­
net skattgreiðenda undir einkabank ann
Landsbankann eftir á. Eða að Íslend ingar
verði dæmdir fyrir að gefa innstæðueig­
endum á Íslandi meira fé en þeim úti. Þarf
að gefa jafnt þegar gjafir eru annars vegar?
Enn hefur ekki reynt á það fyrir dóm­
stól um hvort neyðarlögin séu lögleg en
flestir reikna með að þau séu það. Rökin
eru að það sé réttur þjóða að verja sig í
banka hruni með slíkum lögum til að forð­
ast alkul efnahagslífsins. Verði neyðar lögin
dæmd ólögleg hrynur banka kerfið, allar
innstæður verða um leið almennar kröfur
en ekki forgangskröfur og Icesave fellur allt
á ríkissjóð.
Um rekstur fyrirtækja og gjaldþrot gilda
skýr lög. Þegar venjulegt einkafyrirtæki verð­
ur gjaldþrota, eins og einkabankinn Lands ­
bankinn gamli, leita viðskiptavinir réttar
síns fyrir dómstólum. Því ættu í eðli sínu
ekki að vera kosningar um dóm stólaleið eða
samningaleið. Dómstól arnir eru leiðin.
Alþingi ákvað haustið 2008 að kippa
málinu úr farvegi dómstóla og gera það
að pólitísku máli og velja samningaleiðina
um að við ætluðum að borga. Mikill
þrýst ingur var á þessum tíma frá Alþjóða­
gjaldeyrissjóðnum um að íslenska ríkið
ábyrgðist lágmarkstrygginguna sem var
margfalt meiri en það fé sem til var í
tryggingasjóði innstæðueigenda.
Ábyrgðin á innstæðum Landsbankans
hvíldi á tryggingasjóði innstæðueigenda
sem Íslendingar komu á samkvæmt reglum
Evrópska efnahagssvæðisins. Hann einn bar
ábyrgðina á Icesave og öðr um innstæðum í
bönkum. Ekki skatt greiðendur! Þetta voru
reglurnar og þetta vissu Bretar og Holl end­
ingar sem lögðu inn á Icesave; og þetta
vissu breska og hollenska fjár málaeftirlitið.
Íslendingar fóru í einu og öllu eftir EES­
reglunum þegar þeir komu trygg inga­
sjóðnum á líkt og aðrar þjóðir í Evrópu.
Aldrei var gerð athugasemd við það.
Bankar í Evrópu áttu að greiða í trygg­
inga sjóðina og gerðu það, en ekki nægilega
mikið. Þess vegna voru allir meðvitaðir um
að sjóðurinn hér á landi dygði ekki til ef banki
færi á höfuðið – hvað þá allt banka kerfið.
Í Bretlandi og annars staðar í Evrópu
var sömu sögu að segja; ekkert hald var
í innstæðutryggingakerfinu. Þess vegna
hlupu ríkisstjórnir í Evrópu undir bagga
með stærstu bönkum í Evrópu þegar þeir
riðuðu til falls og forðuðu þeim frá gjald þroti.
Ríkis stjórnir vissu sem var að innstæðu trygg­
ingakerfið var ónýtt og áhlaup á bankana
hefði rústað þeim á einni nóttu.
Með neyðarlögunum voru inn­stæð ur í bankakerfinu gerðar að forgangskröfum og þar með
Ice save­innstæður líka – ella væru þær al­
mennar kröfur. Neyðar lögin hafa því gert
mikið fyrir Icesave­kröfu hafa. En íslenska
ríkið veiti umfram tryggingu á Íslandi – en
varla getur það myndað skaðabótaskyldu.
Ríkið ábyrgð ist í botn innstæður allra á
Ísland og langt umfram það sem þurfti.
En það sem til var í tryggingasjóðnum átti að
bæta skaðann samkvæmt regl um Evrópska
efnahagssvæðisins. Á meðal reikningseigenda
hér heima voru útlendingar; af ólíku kyni, lit
og þjóð erni. Neyðarlögin mismunuðu því ekki
eftir þjóðerni heldur við landið Ísland.
Ef það stenst yfirhöfuð að það sé réttur
þjóðar að setja neyðarlög til að verja sig í
hruni bankakerfis og draga víglínuna við
landamæri þá óttast ég ekki niðurstöðu
dómstóla – ef þá Bretar og Hollendingar
fara með málið fyrir dómstóla á Íslandi.
Mér líkaði aldrei sniðið á teinóttu jakka­
fötunum og kýs að bera ekki ábyrgð á þeim.
Ábyrgð á teinóttum jakkafötum
Jón G. Hauksson
Mér líkaði aldrei
sniðið á teinóttu
jakkafötunum og
kýs að bera ekki
ábyrgð á þeim.