Læknablaðið - 01.07.2014, Qupperneq 50

418 LÆKNAblaðið 2014/100
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
Þann 1. júlí gengu í gildi lög um breyt­
ingar á lögum um heilbrigðisstarfsmenn.
Þau heimila meðal annars læknum og
tannlæknum að starfa áfram eftir 75 ára
aldur að uppfylltum skilyrðum. Þessar
breytingar voru samþykktar á lokadögum
alþingis síðastliðið vor, mótatkvæðalaust.
Í þeim segir meðal annars: ,,Heilbrigðis­
starfsmanni samkvæmt lögum þessum
er óheimilt að veita heilbrigðisþjónustu á
eigin starfsstofu eftir að hann nær 75 ára
aldri. Landlækni er þó heimilt, að fenginni
umsókn viðkomandi, að veita undanþágu
frá þessu ákvæði, enda séu skilyrði reglu­
gerðar ... uppfyllt. Í fyrsta sinn er heimilt
að veita undanþágu til allt að þriggja ára,
og eftir það til eins árs í senn.“
Reglugerðin setur tvö skilyrði fyrir því
að veita megi slíkt leyfi: Að viðkomandi
sé andlega og líkamlega fær um að starf­
rækja þá starfsemi sem sótt er um undan­
þágu til og hafi viðhaldið þekkingu sinni,
faglegri færni og tileinkað sér nýjungar.
Fyrra skilyrðinu skal fullnægja með því að
leggja fram læknisvottorð og hinu síðara
með því að ,,leggja fram yfirlit og gögn um
endurmenntun, námskeið eða annað til
staðfestingar á því með hvaða hætti hann
hefur viðhaldið þekkingu sinni, faglegri
færni og tileinkað sér nýjungar síðastliðin
fimm ár.“
Læknablaðið hitti þá Sigurð E. Þorvalds­
son lýtalækni, fyrrverandi formann
Öldungadeildar Læknafélags Íslands, og
Tryggva Ásmundsson lungnalækni og
fyrrum stjórnarmann í Öldungadeildinni
fyrir skemmstu til að spjalla um þessi
tímamót.
Aðdragandi þessarar lagasetningar er í
sjálfu sér merkilega stuttur, þótt umræðan
um þetta efni eigi sér lengri sögu hér á
landi. Það sem ýtti á eftir lagasetningunni
var að þann 1. janúar 2013 tóku gildi
lög sem bundu starfslok lækna við 76
ára aldur. Áður hafði verið möguleiki
fyrir landlækni að framlengja lækninga­
leyfi einstakra lækna að fullnægðum
ákveðnum skilyrðum en þessi lög festu
þær reglur í sessi að einungis væri hægt
að framlengja leyfið í tvö ár í senn eftir
sjötugt og mest þrisvar. ,,Ekki hafði verið
brugðist við þessari breytingu og það var
ekki fyrr en við Tryggvi vöktum athygli á
málinu í Læknablaðinu og Morgunblaðinu að
þessi umræða fór af stað,” segir Sigurður.
Í kjölfarið fylgdu nokkur blaðaviðtöl um
þetta efni og þeir höfðu samband við
ráðamenn og fengu liðsinni ýmissa þeirra
til að gera þær breytingar sem nú hafa
verið samþykktar. ,,Sigurður sá alfarið um
allan áróður í viðtölum við ráðamenn,”
segir Tryggvi. ,,Mitt eina framlag er í
raun greinin sem við sendum saman til
birtingar í Morgunblaðið. Það eina sem ég
gæti stært mig af er að hafa verið ,,ráð­
gjafi” Sigurðar.”
Þeir fóru að rýna í þá umræðu sem
hafði farið fram samhliða og í kjölfar
lagasetningarinnar og komust að raun um
að Eygló Harðardóttir núverandi félags­ og
húsnæðismálaráðherra og Sif Friðleifs­
dóttir fyrrverandi heilbrigðisráðherra
höfðu lýst miklum efasemdum vegna
þessara nýju, takmarkandi reglna. Sigríður
Ingibjörg Ingadóttir formaður heilbrigðis­
nefndar og síðar velferðarnefndar bar
fram fyrirspurn á alþingi til Kristjáns Þórs
Júlíussonar um hvort til stæði að breyta
lögunum og hann var ekkert að tvínóna
við það og hóf mál sitt á því að segja að
stutta svarið væri ,,Já.” Ekkert af þessu
gerðist af sjálfu sér. Sigurður, með fulltingi
Tryggva, vann ötullega að því að kynna
röksemdir þeirra og segja það Kristjáni
til hróss að hann hafi hlustað vel á rök
þeirra. Þannig óx skilningur ráðamanna á
málinu.
,,Meðallíftími fólks, jafnt lækna sem
annarra, og heilsufar þess er allt annað en
það var,” segir Sigurður. Annað, ekki lítil­
vægara, er aldurssamsetning læknastétt­
arinnar en stéttin eldist hratt. Aldurinn er
ekki það sem skiptir mestu máli svo lengi
sem heilsan er góð og til þess eru ákvæðin
um læknisskoðun að ganga úr skugga um
heilsufarsþáttinn. En það er mat þeirra
að ekki skipti minna máli að fylgjast með
því hvernig menn hafa viðhaldið þekk­
ingu sinni, sótt ráðstefnur og þing, skrifað
fræðigreinar og fylgst með nýjungum í
sérgrein sinni. Þeir benda á athyglisverð
dæmi um harðfullorðna lækna sem hafa
verið framarlega í flokki hvað þetta varðar.
Kristján Sveinsson læknir birti á sínum
tíma grein um sjúkling sem hann hafði
fylgt eftir í marga áratugi og að minnsta
kosti tvær greinar í ritrýndu, erlendu
tímariti eftir sjötugt. Úlfar Þórðarson
augnlæknir var lengst allra í heiminum
ráðgefandi læknir fyrir bandaríska herinn
og heiðraður fyrir það. ,,En það getur verið
munur milli sérgreina því þær gera mis­
miklar kröfur um líkamlegt atgervi og
skurðlæknar til dæmis þurfa að standa
mikið við sín störf. Það getur tekið á
marga þeirra sem eldri eru, og reyndar eru
dæmi um það líka að menn hafi ekki valið
sér skurðlækningar sem sérgrein vegna
þess líkamlega álags sem fylgir starfinu,”
segir Sigurður.
Mikilvægt að
viðhalda þekkingunni
– segja öldungar um hækkuð
aldursmörk í nýjum heilbrigðislögum
■ ■ ■ anna björnsson