Tímarit Máls og menningar - 01.05.1944, Page 63

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
53
ina.“ Þeim var mestmegnis stjórnað af slóvenskum stjórnmálamönn-
um „gamla tímans“, sem vegna fortíðar sinnar óttuðust hina nýju
hreyfingu hernaðarmála og stjórnmála. Þeir kusu heldur að ving-
ast við innrásarlýðinn.
Það bárust einnig til okkar sögur um fjöldaaftökur. Italski her-
inn upprætti heila flokka af handteknum skæruliðum, og kvaldi
jafnt særða sem ósærða, til að fá þá til að ljóstra upp um aðsetur
ahnarra skæruliðahópa. Hinir misþyrmdu fangar dóu venjulega.
Eg frétti, að dr. Andríja Stamper væri í fangaherbúðum nazista
í Austurríki. Ekkert fréttist af Oton Zúpantsjitsj.
Bóza og Ba-tsje-----
23. janúar 1943 rakst ég á fregn í blaðinu New York Times, frá
fréttaritara þess í Lundúnum, L. Sulzberger, sem fimm mánuðum
áður hafði kynnt sér skæruhernaðinn í Júgóslavíu og skrifað um
hann. I annarri málsgrein þessa fréttapistils var getið um „kven-
lækni að nafni Ravníkar“. Fornafnið var ekki nefnt, en þetta hlaut
að vera Bóza. Fáum dögum síðar fékk ég, eftir venjulegum leiðum,
fregnir, sem tóku af öll tvímæli, og greindu í smáatriðum frá því,
sem drepið hafði verið á í grein Sulzbergers.
Það var á miðju sumri 1942, Bóza var þá tuttugu og sex ára.
Hún var herlæknir hjá skæruliðum og hafði í sinni umsjá sjúkra-
hæli í helli nokkrum uppi í fjalli. Hellismunninn vissi út að brún
á gljúfri einu miklu.
Dag nokkurn sást ítölsk herdeild nálgast hellinn og búast íil að
taka hann með áhlaupi. Bóza skaut á fjandmennina, en sá brátt,
að öll vörn var hlítarlaus.
Hún hætti að skjóta og hljóp inn í hellinn. Og áður en ítölsku
hermennirnir náðu hellismunnanum, var hún búin að skjóta alla
sjúklinga sína, menn sem særzt höfðu í skærum undanfarnar vik-
ur. Síðan kom hún fram úr hellinum aftur, staðnæmdist andartak
á brúninni og stökk síðan ofan í flughátt gljúfrið.
Þetta voru allar þær lýsingar, sem okkur bárust frá hinni nátt-
riðnu Slóveníu, á þessu hræðilega atviki.
Við, sem erum í Ameríku, en þekktum Bózu, getum aðeins gert
okkur hugmyndir. Ef hún skaut sjúklinga sína, hafa þeir sjálfsagt