Tímarit Máls og menningar - 01.05.1944, Qupperneq 98

BREF frá félagsmönnum
Niður með múrinn
Nýlega keypti ég tvær síðustu bækur Halldórs Kiljans, Vettvang dagsins
og Islandsklukkuna. Þegar heim kom, ætlaði ég að stinga jieirn inn í skápinn
hjá öðrum bókum jiessa höfundar. En það gat ekki gengið. Þær voru þá svo
stórar í sniðum, að þær komust ekki fyrir á þeirri hillu.
Eg hef stundum verið að hugsa um það síðan, hvað mennirnir, sem sjá
um útgáfur á hókum Kiljans, meini með því að vera alltaf að breyta um
stærð þeirra og útlit. A ýmsu hefur oltið um þessa hluti, en þó keyrir fyrst
um þverhak meS tvær þær síSustu. Þær minna mann helzt á Viktoríu drottn-
ingu, eSa MarkmiS og leiðir. Hafa útgefendurnir í raun og veru svo frum-
legan og sérkennilegan smekk, að þeim finnist hezt á því fara, aS bækur eins
og sama höfundar séu af sem ólíkustu stærSum, svo aS þær h'kist helzt stuðl-
um í breytilegu línuriti, þegar búið er að raða þeiin í skáp? Ef svo er, hlýt-
ur maður að óska þess, að slikir menn fáist við eitthvað annað en gefa út
hækur.
Eða eru þeir með þessu liáttalagi að sýna höfundinum lítilsvirðingu og
lýsa vanþóknun sinni yfir verkum lians? Ef svo væri, mætti Kiljan biðja guð
að varðveita sig fyrir vinum sínum.
En það skyldi þó aldrei geta skeð, að þeir gangi með heildarútgáfu af
verkum þessa höfundar í kollinum? Ef svo væri, gæti það talizt mjög smellið
kaupsýslubragð, að gera bækurnar svo ófélega úr garði í fyrstu útgáfu, að
enginn bókamaður hefði yndi af þeim í hillum sínum. Því öruggari yrði
markaðurinn fyrir vandaðri heildarútgáfu.
Skyldu forleggjarar Kiljans annars vera orðnir svo miklir karlar, að þeir
treysti sér í mannjöfnuð við einn vel þekktan bifreiðaeiganda í höfuðstaðn-
um? A maður kannski von á að sjá svofellda auglýsingu einhvern góðan
veðurdag: Engar bækur út eftir Kiljan. Hér tala þeir, sem valdið hafa og
útgáfuréttinn?
Um það leyti sem Mál og menning var að hefja göngu sína, lét einn af
forgöngumönnum þess þau orð falla, að bókaútgefendurnir væru múr á milli
höfundanna og fólksins. Hann taldi það meginverkefni Máls og menningar
að brjóta þennan múr niður og tengja höfundana við fólkið. (Mig minnir,
að þetta væri sjálfur Kiljan).
Sízt ber að vanþakka það starf, sem Mál og menning hefur unnið. Mörg
og stór högg hefur það brotið í múrinn milli höfundanna og fólksins. Það
liefur fært fólkinu nokkra öndvegishöfunda, sem ella myndu hafa verið því
huldir bak við múrinn, eins og t. d. Jóhann Sigurjónsson, Steplian G. og
Sigurð Nordal. Þúsundir manna um land allt, sem ekki vissu, hvað það var
að eiga bók, a. m. k. ekki góða bók, hafa nú eignast vísi að safni góðra