Tímarit Máls og menningar - 01.05.1944, Side 101

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
91
Ritdómarinn viðhefur einkennilega tilburði í þá átt að rekja söguþráðinn
og kveðst gefa þar „gott dæmi um efni og blæ sögunnar‘\
Minnist hann hvergi á neitt það, er skiptir verulegu máli, en afskræmir
með ljótu orðbragði raunalegar rnyndir, sem dregnar eru upp hér og þar í
sögunni.
Hvergi tilfærir hann nokkuð af því, sem snjallt er eða prýðilegt í bókinni,
og virðist þó vera af nógu að taka.
Þetta gæti stafað af því, að ritdómarinn væri vanur að leggja fyrir sig
pólitísk skrif af lakari tegund, þar sem gengið er á snið við sannleikann og
lesandinn blekktur með því að sýna málefnið aðeins frá annarri ldið, af-
skræmt í þokkabót.
Ritdómarinn fer ofurlítið skakkt með það litla, sem smekkur hans býður
honum að tilfæra úr bókinni orðrétt.
Af því mætti draga þá ályktun, að hann kunni að eiga eitthvað sameigin-
legt með þekktum höfundi, sem skrifaði fyrir nokkru formála fyrir ljóðum
Hjálmars í Bólu, tilfærði þar alkunnugt erindi eftir Einar H. Kvaran og fór
ofurlítið skakkt með hverja einustu hendingu. (8 ljóðlínur).
„Ilelzta hefðarmærin í sögunni er skækja,“ segir ritdómari þessi.
Það er örðugt að sjá, hvernig hann kemst að þessari merkilegu niður-
stöðu. Bendir hún helzt á snert af siðferðilegri sefasýki, sem er leiður kvilli
meðal margra afturhaldsmanna, sem skrifað hafa um bækur og höfunda á
Islandi. Hann lýsir sér oft átakanlega í sárri viðkvæmni, hvað snertir ástamál
og eðlishneigð hefðarfólks, sem þeir virðast álíta að standi á öðru og hærra
stigi í þessum efnum en öll alþýða. (Má t. d. benda á skrif ýmissa manna
um Ragnheiði biskupsdóttur, Onnu á Stóru-Borg o. fl.).
Það kemur ljóst frant hjá ritdómaranum, að hann þjáist af vanmáttugri,
persónulegri og pólitískri óvild í garð bókarhöfundar, og hyggur á hefndir.
Að slá hnefahögg framan í réttlætiskennd alls hugsandi fólks er verst þeim,
er það leikur.
Því er líklegt, að ritdómari þessi komizt að raun um, að slíkur áburður
sem ritdómur hans, verði einkum til mæðu og minnkunar, þar sem mak-
legast er, í föðurhúsunum.
Einar Kristjánsson.