Tímarit Máls og menningar - 01.12.1959, Side 111

DR. L. L. ZAMENHOF
voru grískkaþólskrar trúar, töluSu rúss-
nesku, auðmennirnir, flestir kaþólskir, töl-
uðu pólsku, fátæklinganir voru lítavar eða
livítrúþenar, kaupmennirnir oftast hebrear
og töluðu mál gyðinga (jiddisch), þeir
bjuggu í sérstökum borgarhluta. Mál, venj-
ur og trúarbrögð voru ólík og hleypidómar
sundruðu fólkinu. Drengurinn fann innra
með sér, að aðalástæðan til hinnar rudda-
legu framkomu fólksins í allri sambúð, ætti
að mestu leyti rót sína að rekja til van-
þekkingar og vanskilnings. Hann áleit að
sameiginlegt mál mundi að einhverju leyti
hæta úr ástandinu og skapa að minnsta
kosti aukinn skilning milli óh'kra þjóða.
Þessi hugsjón fylgdi honum til Varsjár,
er hann fluttist þangað með foreldrum sín-
um og settist í menntaskóla. Hún fylgdi
lionum sem köllun um að leggja fram líf
sitt til eflingar friðar milli þjóðanna. Undir
yfirborði sundrungarinnar skynjaði hann
djúpstæða einingarþrá mannkynsins, sem
gleggst má sjá í síðari Ijóðum hans, enda
var hann gæddur skáldlegum og spámann-
legum anda.
Zamenhof sá fyrirfram, að mannkynið
mundi leita sálar sinnar er tímar liðu og
þarfnast tækis til þess að tjá hug sinn með.
Þessi sannfæring hvatti hann til þess að
gerast frumkvöðull, ekki aðeins að máli
heldur einnig að bókmenntum þess, er
vissulega urðu vængir esperantohreyfingar-
innar, með þingum sínum, blöðum og bóka-
kosti.
Þetta var staðfest á þingi Þjóðabanda-
lagsins í skýrslu þess frá 1922. Menningar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna kunngerði
einnig með ályktun 1954, að árangur feng-
inn með esperanto sé í samræmi við mark-
mið menningarstofnunarinnar sjálfrar, að
flýta fyrir meðvitund um einingu mann-
kynsins.
Þetta var einmitt ósk Zamenhofs. Ekkert
mál getur verið án sálar. Hvert þjóðmál
tjáir sál eða menningu þjóðarinnar. Esper-
anto tjáir einingarþrá mannkynsins og fyll-
ir það andagift, sem gerir lífsþrótt þess
skiljanlegan. Þó aðeins sé litið á málið frá
málfræðisjónarmiði vekur það athygli. Eins
og Zamenhof segir sjálfur frá, þá söng hann
á hinu nýja máli, ásamt skólabræðrum sín-
um í menntaskóla 1878, um afnám óvildar
og annarra hindrana þjóða í milli, eftir að
þeir höfðu lært orðasafnið, sem hann bjó til
á unglingsaldri. En faðir lians, sem fyrst og
fremst lifði í heimi staðreyndanna, krafðist
þess að hann yfirgæfi alla drauma sína um
þessa svonefndu köllun sína. Hann varð því
að afhenda honum allar stílabækur sínar
með orðasafni, málfræði og kvæðum á nýja
málinu.
Hann lauk svo menntaskólanámi, lærði
læknisfræði í Moskvu og gerðist læknir.
Síðar stundaði hann framhaldsnám í Vín-
arborg og gerðist augnlæknir. Samt sem áð-
ur lifði draumurinn alltaf í brjósti hans og
festi þar djúpar rætur.
1887 kvæntist Zamenhof, og Silbernik
tengdafaðir hans veitti honum fjárhagslega
hjálp til þess að gefa út fyrstu kennslubók-
ina, með orðasafni alþjóðamálsins nndir
höfundarnafninu Dr. Esperanto. Ilægt gekk
í fyrstu með útbreiðslu málsins, þar til
rússneska stórskáldið Leo Tolstoj mælti op-
inberlega með því í tímariti bókaútgáfunn-
ar Posrednik 1894. Tolstoj hvatti þar alla
kristna menn til þess að læra málið því að
„jórnin er svo lítil, en möguleikarnir svo
rniklir jyrir mannkyniS, aS enginn má skor-
ast undan aS reyna.“
Frægir franskir rithöfundar fengu áhuga
á málinu á síðustu árum aldarinnar og
George Picot flutti skýrslu svissneska heim-
spekingsins Ernest Naville í siðfræði- og
þjóðmálafélaginu, þar sem hann mælti með
esperantokennslu við alla skóla heimsins.
Blaðaútgáfa hófst í mörgum löndum,
námskeið voru haldin, félög stofnuð. og
301