Tímarit Máls og menningar - 01.06.1960, Blaðsíða 87

FLETT TVEIM NÝJUM BÓKUM
um eftirmælunum þar sem reynt er að gera
mig „góðan". Og lýkur svo syrpunni á kvæði
um fólkið í heiminum, nú síðast konuna
sem menningarþjóðin frakkar er „að pynda
til sagna“ með því að hleypa
rajmagni
á geirvörturnar vanari kossum
Þriðji hlutinn ber sama heiti og bókin
sjálf og inniheldur fjögur ævintýri. Það
fyrsta er um kjallaraprinsessu vestur í bæ
sem vinnur í fiski og karlsson sem týnir
sjálfum sér á rakarastofu og er svo allt sum-
arið að leita. Loks finnur hann sig eitt
kvöld í skítugum tjarnarspeglinum, að því
kominn að drekkja sér, og heldur nú glað-
ur niður í bæ til að fá sér kaffi. Þar rekst
liann á prinsessuna sína, en hún situr þá
hjá Rauði nokkrum ráðgjafa og lítur ekki
við honum. Annað ævintýrið er um ást smá-
síldahjúa sem lenda loks í erkiengilsmaga
við Ægissíðuna og berast þaðan með skólpi
út í hafsauga þar sem þau öðlast nírvana og
sameinast úthafssálinni. Hið þriðja er um
karlsson sem kemst að þeim vísdómi að let-
in sé hans mikla köllun og meður því hon-
um tæmist arfur getur hann þjónað þessari
hugsjón af þvílíkri kostgæfni að hann hætt-
ir að nenna að éta. En er fé þrýtur er hon-
um fleygt út á götuna og fyrir tilstilli álf-
konu gerist hann nú eljumaður — að vísu
ekki fortakslaust. Fjórða og síðasta ævin-
týrið er um blaðadrenginn sem verður millj-
ónamæringur, „fékk forstjóraveikina og fór
úr hjartaslagi til helvítis“. Þar gerist hann
„háyfiraðalpylsugerðarstjóri" djöfulsins
með þeim árangri að sá gamli og árar hans
éta yfir sig. Gerir nú pylsumeistari og lið
hans byltingu, afnemur einræði satans og
kemur á frjálsu einstaklingsframtaki í þess
stað. „Hafa annálaritarar fyrir satt að síst
hafi árað betur í volga staðnum eftir það.“
Lýkur þar með Milljónaævintýrinu.
Það skal skýrt tekið fram að undanfar-
andi efnisdrög eiga aðeins að gefa nokkra
hugmynd um viðfangsefni skáldsins, en
segja hinsvegar svo að segja ekkert til um
vinnubrögð þess.
Eins og Þorsteinn frá Hamri er ósvikinn
sveitapiltur í sinni bók, þannig er Dagur
Sigurðarson skilgetið barn horgarinnar í
þessari — og það meira að segja enfant
terrible. Einu gildir hvert formið er — saga,
ljóð eða ævintýri (enda oft mjótt þar á
milli í meðförum höfundar): hvarvetna
glottir nakinn veruleikinn við, miskunnar-
laus, móðgandi. Tungutak götustráka er
stundum notað út í æsar til að ná settu
marki: gera fólki hverft við, vekja það til
hugsunar eða hneykslunar eftir atvikum.
Kvæðið Svona vertu nú góðastelpan er gott
dæmi. Þar kallar þrjózkur, tortrygginn gæi
Reykjavíkur á skvísuna sína undir vor í ó-
skilgreinda herferð gegn máttarvöldunum.
Möguleikarnir eru ótæmandi: þau geta
meðal annars „sáð illgresi í skrúðgarða bur-
geisanna" ellegar „sáldrað kláðadufti yfir
þingheim." Hann brýnir hana með því að
bjóða upp á „ómengað portúgalskt táfýlu-
vín“. Auðvitað táfýluvín! Um að gera að
vera nógu svalur, kaldur, ósvífinn! Ég ef-
ast um að sá skilningsvana uppreisnarandi
sem einkennir nú drjúgan hluta æskulýðs-
ins hafi annarstaðar verið betur túlkaður
en í þessum borginmannlegu tilburðum
unga mannsins gagnvart hinni útvöldu.
Það er víst og satt að tilgangslaust er að
leita að „hreinni lýrikk“ í þessari bók. Sá
ljóðræni uggur sveitapiltsins sem einkenn-
ir kvæði Þorsteins frá Hamri fyrirfinnst þar
ekki. Dagur Sigurðarson eggjar sig sjálfur
lögeggjan og leggur sverðinu án allra um-
svifa. Bók hans er logandi ádeila á vindöld
og vargöld heimsins og borgarinnar — hug-
rökk tilraun vandræðabarns á atómöld til
að svipta falshjúpnum af umhverfi sínu,
sópa burt pestarlofti stríðsgróðahyggjunn-
ar og komast inn að þeim mannlega kjarna
sem dylst bak við tómlátt gerfi vonsvikinn-
229