Tímarit Máls og menningar - 01.06.1960, Qupperneq 90

Umsagnir um bækur
Matthías Johannessen
og Þórbergur ÞórSarson:
í kompaníi við allífið
Ilelgafel) 1959.
llt er óvenjulegt um þessa bók: uini-
hald hennar, stíll hennar, jafnvel titi)-
síðan. Á þeim stað þar sem nafn höfundar-
ins stendur vanalega, getur að lesa: „Matt-
hías Johannessen rœSir viS Þórberg ÞórSar-
son.“ Og þar, sem útgáfuártaliS er venju-
lega aS finna, stendur dagsetningin: „12.
marz 1959.“
Djúpur skilningur og létt, íslenzk gaman-
semi einkennir þessar viSræSur um mann-
leg örlög og skáldskaparíþrótt, um abstrakt
list og tólf mílna fiskveiSilögsögu íslands,
um spíritisma og möndulskipti jarSar og
margt — fjöldamargt — fleira. Hvert sem
umræSuefniS er, þá eru skoSanimar, sem
fram eru settar, skarplegar, ferskar og
frumlegar og stundum agnarh'tiS þverstæSu-
kenndar, áþekkar aS skarpleik og frumleika
og höfundur þeirra og örlítiS þverstæSu-
kenndar á köflum eins og hann — einn
hinn merkustu, elztu og „íslenzkustu" meS-
al nútímahöfunda á Islandi — Þórbergur
ÞórSarson.
Þann 12. marz 1959 héldu íslendingar
upp á sjötugsafmæli rithöfundarins. Svo
var stillt til, aS þessi bók, „I kompaníi viS
allífiS", kæmi út á þeim degi.
í hálfan mánuS, frá miSjum nóvember
og fram f byrjun marz, hafSi Matthías Jo-
hannessen blaðamaSur iðulega heimsótt
Þórberg og tekiS niSur samtöl sín viS hann.
Stundum lagði Matthías fyrir hann spurn-
ingar, stundum átti Þórbergur sjálfur út-
kastiS, en alltaf varS útkoman fjörlegar um-
ræSur, þar sem rithöíundurinn gerSi grein
fyrir skoSunum sínum á óbrotinn bátt og
eins og andinn innblés honum.
„Eg hef aldrei búiS mig neitt undir þessi
viStöl þín. Ég hef viljaS vera eins og mér
er eSlilegt, þegar gestur rekst heim til mín
aS kvöldi og ég masa viS hann,“ segir Þór-
bergur á síSustu blaSsíSu bókarinnar, og
viS lesturinn getum vér h'ka séS Þórberg
ljóslifandi fyrir oss; stundum stikar hann
um gólf í vinnustofu sinni, stundum fleygir
hann sér á dívaninn sinn, stundum fer hann
út á svalir aS gá til veSurs.
Þetta er einmitt einkenni á öllum rithöf-
undarferli hans: aSalpersónan er því nær
alltaf hann sjálfur — og ekki neitt ímyndaS
sjálf, heldur hinn raunverulegi Þórbergur
ÞórSarson, sem eins og stendur á heima á
Hringbraut 45, Reykjavík og hefur til gam-
ans hengt á dyrnar á íbúS sinni abstrakt
málverk, sem hann kallar „Garnaveiki".
Þórbergur ÞórSarson, sem fæddur er í af-
skekktu byggSarlagi á íslandi áriS 1889,
kominn af bændaættum, gerSist brautrySj-
andi sósíalistískrar stefnu í íslenzkum bók-
menntum. Hann er eindreginn marxisti og
andfasisti, ættjarSarvinur og traustur al-
þjóSasinni, og hefur þessi skemmtilega gáf-
aSi rithöfundur og stílsnillingur, sem marg-
ar bækur, IjóS og ritgerSir liggja eftir, haft
sterk álirif á íslenzkar nútímabókmenntir.
232