Tímarit Máls og menningar - 01.12.1962, Blaðsíða 24

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
hafði verið einkenni efnastéttarinnar, greip nú um sig meðal alþýðu og gerði
margan alþýðumanninn tómlátan um félagsmál. En meðan launþegar og bænd-
ur gengu sér þannig til húðar í endalausu brauðstriti, safnaði atvinnurekenda-
stéttin auði, bætti skipulag samtaka sinna og stórefldi áróðursmátt sinn.
Hver er svo útkoman eftir þetta tuttugu ára tímabil einstaklingsstrits og ein-
staklingshyggju? Framan af þessu tímabili bætti alþýðan kjör sín og varð
yfirleitt bjargálna, enda naut hún þá ávaxtanna af félagslegum sigurvinning-
um sínum við upphaf tímabilsins. En þegar á leið, og einkum þó þrjú til fjög-
ur síðustu árin, hefur kjörum hennar hrakað stórlega. Þegar hún grípur svo
til stéttarsamtaka sinna, meira og minna vanræktra, til þess að rétta hlut sinn,
finnur hún, að hún á að mæta vel skipulögðum og vígreifum andstæðingi,
sem beitir nýjum og árangursríkum vopnum, en á auk þess fylgispakt lið í
hverju verkalýðsfélagi. Alþýðusamtökin hafa ekki heldur reynzt þess megnug
enn að stöðva kjararýrnunina. Og ekki er hag alþýðunnar betur komið á
stjórnmálasviðinu. Atvinnurekendastéttin, sem telur innan við tíu prósent af
þjóðinni, hefur hreinan meirihluta á Alþingi, og í valdastóli situr hreinrækt-
aðasta og harðdrægasta auðstéttarstj órn, sem nokkurn tíma hefur farið með
völd í landinu, síðan það fékk sjálfstæði.
Á sviði menningarmála er svo komið, að alþýðan hefur þar glatað forust-
unni í hendur auðstéttarinnar, sem er mest í mun að nota aðstöðu sína til að
sveigja almenning undir vilja sinn. Hún talar mikið um frjálsa menningu, en
kappkostar í reynd að einoka alla fræðslu, sérstaklega varðandi þjóðfélags-
mál, efnahagsmál og önnur skyld efni. Hún heldur að almenningi afsiðandi
kvikmyndum amerískum og flóði af lélegum og sumpart spillandi „skemmti-
ritum“ alls konar, en er lítt áhugasöm um æðri menntun. Hún flæmir jafnvel
úr landi menntamenn þjóðarinnar hundruðum saman á sama tíma og aðrar
þjóðir telja sér lífsnauðsyn að eignast sem hæfast lið sérfróðra manna. I
samræmi við pólitísk markmið sín leitast auðstéttin við að svæfa stéttarvitund
alþýðunnar og síðan einnig þjóðernisvitund hennar. Það sýnir glöggt, hvert
stefnir, að núverandi ríkisstjórn skyldi telja sér fært að kalla fyrirvaralaust
eftir samþykki allra helztu stéttarsambanda landsins við því, að hún sækti um
upptöku íslands í Efnahagsbandalag Evrópu — og fá raunverulega slíkt sam-
þykki þeirra allra nema Alþýðusambands íslands. Þó má það vera öllum ljóst
við fyrstu sýn, að aðild íslands að því bandalagi væri langsamlega örlaga-
ríkasta skref, er stigið hefði verið í allri sögu landsins. Hún mundi að öllum
líkindum — svo að ekki sé fastar að orði kveðið — leiða af sér tortímingu
íslenzks þjóðernis áður en öld væri liðin.
294