Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1978, Side 37

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1978, Side 37
Vort er rtkið sjónarmiðum. Þannig bendir þetta magnaða Ijóð fram á við til næstu bókar, Hrímhvíta móðir (1937), og má jafnvel segja að öll sú bók sé nánari út- listun á þessu ljóði. Það er gömul kenning að persónusaga stórmenna hverrar þjóðar spegli aldarfar, siðmenningu og þróunarferil þjóðarinnar allrar. Marxistar hafna þessari söguskoðun og telja þvert á móti að það sé hinn nafnlausi skari almúgans sem úrslitum ráði í örlagasögu þjóðar sinnar, en þau sjónarmið varðveitir sagan lítt eða ekki. A gnmdvelli þessa söguviðhorfs rekur Jó- hannes úr Kötlum feril íslenskrar alþýðu frá landnámstíð til samtíðar sinnar: I dag hef ég kannað hin sannfróðu svið og séð hina stóru og fáu. En hvar eru hinir, sem lögðu þeim lið? Hvar leynast þeir mörgu og smáu? (Þegnar þagnarinnar). Þeir eru meðal annarra vestmennirnir, þrælar Hjörleifs, þeir sem vega húsbónda sinn fyrir kúgun og illa meðferð, og hljóta síðan að hníga fyrir Ingólfi Arnarsyni. Það er áreiðanlega engin tilviljun að þetta ljóð er fremst í bókinni. Fyrstu atburðir Islandssögunnar eru um stéttaátök, um þræla- uppreisn, frelsisuppreisn sem er miskunnarlaust barin niður með ofbeldi sterkrar yfirstéttar. Onnur yrkisefni úr fórum íslenskrar sögu eru af sama tagi. Skógarmaðurinn, „útigangsins þreytta tröll“ sem dæmt er til ómennskr- ar tilveru, útskúfað úr mannlegu samfélagi meðan yfirstéttin skemmtir sér. Víg Snorra Sturlusonar eina dimma haustnótt. Þegar „helgivaldsins hroka“ er hnoðað í poka og Jóni Gerrekssyni drekkt í Brúará af fólki sem reis gegn yfirgangi hans. Gamli maðurinn fátæki og fróðleiksfúsi sem brennd- ur er á báli af því óeðlilegt er að stritmaður liggi í bókum, þar hlýtur eitthvað óguðlegt að búa að baki. Skaftáreldar. Umrenningar sem reika betlandi um sveitir landsins. Helfjötrar hafíssins. En smndum kveður við annan tón. Þá syngur frelsisþráin í ljóðum Jó- hannesar úr Kötlum. Einar þveræingur, Skúli fógeti, Skúli sýslumaður ísfirðinga, Jón Sigurðsson og bláhvíti fáninn sem danskur her tók niður en hefur nú fengið rauðan kross sem tákn um blóðuga reynslu fólksins í þessu landi. Það er þetta fólk, þegnar þagnarinnar, sem borið hefur uppi sögu landsins, og í bókarlok er öll þessi langa og þjáningarfulla saga ís- lenskrar alþýðu tengd einum atburði samtímans, sem er með sama hætti og í upphafi landnámsaldar: stéttaátökin í nóvember 1932. Þar stendur •' 147
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.