Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Qupperneq 84

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Qupperneq 84
Tímarit Máls og menningar Hann hefur náð því að verða nánast allt í öllu, einsog á tímum galdrafárs og rannsóknarréttar, en líka nánast ekkert í neinu, einsog meðal mótmælenda nú á tímum (sem varla verður þó túlkað á þann veg að þeir hafi náð þroskasdgi ofar eða handan hins illa). Hér verðurekki farið útí þá flóknu sálma sem er uppruni guðshugmynda, því aðeins haldið fram í lítilli andstöðu við ríkjandi skoðanir í þessum efnum, að fyrir hina guðstrúuðu felist gildi sérhverrar guðshugmyndar í þeirri samsvörun sem þeir finna henni hið innra með sér, í sínu eigin sálarlífi. Og þá er að spyrja, án þess að horft sé framhjá því að sérhver guðshugmynd er ævinlega einföldun á flóknara máli: hvernig kemur guðsmynd kristinna manna heim og saman við innviði þess sem við köllum sál eða geð? Ég hallast á sveif með þeirri djúpsálarfræði sem segir — og eru ekki ný tíðindi, ekki heldur meðal kristinna — að enginn einstaklingur sé svo snauður að hann eigi sér ekki bæði kveneðli og karleðli og þar að auki samtengingu þessara gagnstæðna sem og ýmissa annarra, meðal annars þeirra sem kenna má við gott og illt. Sé þetta rétt er sálarlíf manna, svo ólíkt sem það kann annars að vera, bæði ríkara og flóknara en guðshugmynd kristinna, hin heilaga þrenning. Kristnisaga er rík af dæmum um margskonar „villutrú“ sem að meira eða minna leyti átti rætur að rekja til þessa misræmis. Undan því áttu íslendingar greiðasta leið yfirí þjóðtrúna. Ýmsir þættir hennar eru, í þeim myndum sem við þekkjum þá frá síðari öldum, í senn uppbót og afrakstur af takmörkunum kristinnar guðshugmyndar. Nægir í því sambandi að fara nokkrum orðum um drauga og huldufólk. í heiðni voru draugar bæði góðir og illir, allt eftir því hvert skaplyndi þeirra hafði verið í lifanda lífi. Þótt heimildir um forna draugatrú mættu að ósekju vera meiri, má leiða að þvi líkur að draugar hafi verið jafn margbreytilegir og lifendur. Þetta breyttist með kristnum sið. Þá verða draugar nánast hið sama og illir andar. Þegar verst lét mögnuðust í þeim meginbrestir mannskepnunnar og ekkert annað. Þótt draugasögur séu óteljandi og margvíslegar að efni eru afturgöngur og uppvakningar (sem Jón Árnason segir „aðalflokkana") flest á eina bókina lærð: hrottar. Þessi einhliða áhersla draugatrúarinnar á hið illa kveikir eftirfarandi spurn: átti þetta kristna fólk ekki sinn djöful.eða var hann því svo haldlítill að það þurfti að finna hann margfaldaðan í öðrum myndum í „náttúrunni"? Djöfull kristinna manna hafði burði til að vera persónugervingur allrar illsku en sem óvinur handan guðdómsins hafði hann enga burði til að bera hana með mönnum sem áttu og vildu vera ljóssins böm einvörðungu. Milli þeirra og hans 74
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.