Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Síða 86

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Síða 86
Tímarit Máls og menningar og hversu lifandi trúin er. Það er tvennt ólíkt að segjast sannfærður um tilvist huldufólks og lifa í stöðugri trú á það. Því miðurer þjóðtrúin deyjandi. Það marka ég af hinum nýju „þjóðsögum“ sem yfirleitt eru hjáróma, líkt og bergmál af bergmáli þess hljóms sem eitt sinn var hreinn og skær. Það er einsog fólk vilji eða jafnvel rembist við að trúa því sem þó nær engum tökum á því. Hin lífrænu tengsl manns og náttúru, í senn aflgjafi og efniviður þjóðtrúarinnar, eru að mestu rofin. Og eftir stendur þjóðtrú sem er aðeins kitlandi hugarafstaða en ekki skapandi veruleiki. Eg segi „því miður“, ekki af því þjóðtrúin sé eða hafi verið svo mikill þáttur í mínu lífi, enn síður af því ég óski mér og öðrum afturí liðna tíð, heldur vegna þess að „oss finnst þessi trú vera samfara einhverju andlegu fjöri og skáldlegri tilfinningu" svo gripið sé til orða Jóns Sigurðssonar. Þjóðtrúin hefur skilið eftir sig listaverk sem seint verða ofmetin, dýran sjóð. Að svo miklu leyti sem hér verður greint á milli finnst mér auðsætt að íslensk kristni hefur ekki verið líkt því eins frjó. Ef það er rétt að þjóðtrúin hafi að mestu lognast útaf sem lifandi átrúnaður, liggur beint við að spyrja hvort þá hafi ekki við það hlaupið nýtt fjör í kristna trú. Þessu freistast ég til að svara neitandi. Kristni á íslandi er ekkert fjörlegri en hún hefur verið nema síður sé. Spumingu Páls, Eru Islendingar kristnir? mætti eins orða: Er kristni að lognast útaf á Islandi? og svara henni þæði játandi og neitandi. Sem notaleg hugarafstaða sem engan skuldbindur til neins, kannski mannlegrar samábyrgðar síst af öllu, er kristni enn í góðu gengi á íslandi, en sem alvcegi er hún hverfandi. (Alvægi er tilraun til þýðingar á því sem þýsk-ameríski guðfræðingurinn Paul Tillich kallar ultimate concern, það sem skiptir manninn öllu eða cændanlega miklu; smávægi er þá það sem hann kallar preliminary concern, það sem ekki skiptir manninn nema takmörkuðu máli). Hvernig get ég fullyrt þetta þegar landsmönnum er yfirleitt sérdeilis ógjarnt að flíka trúarsannfæringu sinni? Get ég vitað hverju og hvernig þeir trúa? Nei, ekki í smáatriðum. En skapandi menning sérhvers lands held ég sé nokkuð óbrigðull mælikvarði á trúarlíf þeirra sem byggja það. Og það er sama hvar borið er niður á þeim vettvangi hér á landi siðustu árin, guðdómurinn sem alvægi er þar varla finnanlegur; sé um að ræða trúarlega afstöðu sem hægt væri að kenna við kristni er hún smávægileg, tillærð eða svo veik í tilfmningunni að hún nær ekki máli; það vanalegasta er einhverskonar sambland af þessu þrennu. En, kann einhver að spyrja, er þetta til nokkurs vansa? Varla ert þú, guðlaus maður, að hafa áhyggjur af guðleysi annarra? Það er nú það. 76
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.