Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Blaðsíða 18

Tunð S. Joensen
í leit að nútíðinni —
í uppgjöri við fortíðina
Nokkur orð um fœreyskar nútímabókmenntir
Ef marka má bókaútgáfu þá er talsverð gróska í fsereyskum bókmenntum á
þessum árum og aldrei hefur verið gefið meira út af þýddu og frumsömdu
efni en núna. Þessi gróska er ekki síst áframhald og ávöxtur þróunar sem átti
sér stað á áttunda áratugnum. Það var tími kapítalískrar velgengni með
aukinni vélvæðingu og auknum gróða, gróða sem einnig var veitt í farveg
menningar og bókaútgáfu. Skólakerfi og menntastofnanir voru efld á þess-
um árum: framhaldsskólar á menntaskólastigi voru stofnaðir úti um landið,
Fróðskaparsetur, sem er rannsókna- og kennslustofnun á háskólastigi, jók
starfsemi sína og reist var nýtt landsbókasafn, svo eitthvað sé nefnt. Mikla
þýðingu fékk Bókagarður, útgáfufyrirtæki í einkarekstri með fjárhagslegan
bakhjarl í sölu heimilistækja. Bókagarður var stofnaður 1969 og hefur síðan
endurútgefið megnið af færeyskum bókmenntum, sem höfðu verið ófáan-
legar um árabil en urðu nú tiltækar almenningi. Auk þess hefur Bóka-
garður gefið út fjölda nýrra frumsaminna og þýddra verka. A síðustu árum
hefur Bókagarður einangrast í færeyskum bókaheimi og einbeitir sér að
skrautútgáfum. I útgáfumálum er nú svo farið að mörg smærri forlög rísa
upp en um leið standa margir höfundar sjálfir að útgáfu verka sinna, oft með
ærinni áhættu og kostnaði.
Fyrir jafn lítið málsvæði og Færeyjar eru þýðingar brýn nauðsyn og hér
hefur norræni þýðingarsjóðurinn komið í góðar þarfir. Það er ekki síst
honum að þakka að fjöldi norrænna verka, einnig íslenskra, hefur á síðustu
áruð auðgað færeyskt lesmál.
Lengri skólaganga ásamt ríkulegri bókakosti hafa aukið áhuga fólks á
lestri og einnig aukið umfjöllun um bókmenntir. Til marks um það er nýút-
komið yfirlitsverk um færeyskar bókmenntir frá upphafi fram til 1979,
Bókmentasoga I—III, eftir Arna Dahl, en slíkrar handbókar hafði lengi
verið þörf. Hér má einnig nefna menningarpólitíska tímaritið Brá sem hóf
göngu sína 1982 og kemur út tvisvar á ári. I þessu tímariti eiga bókmenntir,
bókmenntaumræða og -gagnrýni talsvert rými. Brá lítur á það sem verkefni
136