Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Blaðsíða 81

Konan, draumurinn og dátinn
fögnuði yfir atburðinum án nokkurrar gagnrýni, hún svífur um í sæluvímu.
Hún gengur út í draumalandið, hún hittir draumaprinsinn:
Miklabæjarfiðrildið, Embla Brynjólfsdóttir, var ein þeirra ungu meyja, sem
leið út á strætið þennan föstudagsmorgun, án þess að snerta möl þess eða ryk.
Hún var miklu léttari en morgunninn sjálfur, einu sinni enn tók hún upp vasa-
spegil í laumi og brá honum fyrir andlit sér: jú, guði sé lof, allt var í bezta
lagi.(48)
Hún sér brátt hermenn á gangi og finnst yfirbragð þeirra yndislegra en í
nokkrum draumi og umfram íslenska pilta. Þegar hermaður afhendir henni
tilkynningu frá breska hernum bera tilfinningarnar hana næstum því ofur-
liði:
Hana svimaði af geðshræringu, sonur draumalandsins hafði ávarpað hana,
sama blaðið hafði samtímis snortið hendur þeirra beggja, það fór ljúfsár
titringur um hana alla. (49)
Á blaðinu er yfirlýsing frá breska hernum um töku landsins, tilgang
tökunnar og hvaða reglur eru settar. Lýsingin á viðbrögðum hennar við
blaðinu er því jafnframt lýsing á viðbrögðum hennar við hernáminu:
Hún renndi augunum yfir bréfið í leiðslu, aldrei hafði íslenzk kona staðið
með dýrmætara skjal í hendi, málleysur þess og stafvillur fólu í sér einhvern
lokkandi seið, sem ómögulegt var að skilgreina. (49)
Eftir lesturinn streymir sæl öryggiskennd um hana. Þegar hún heldur
áfram för sinni er hún eins og fiðrildi sem er að flýta sér til blómanna til þess
að sjúga úr þeim hunang. Hún mætir öðru hverju hermönnum, þeir eru
„misstórir, misfríðir, misfínir", en allir eru þeir „hin fullkomna ráðning á
draumi karlsdótturinnar um kóngssoninn“ (50). Hermennirnir fara jafnvel
fram úr vonum Emblu.
Hernámslýsingin byggir á því að konur hafi dreymt um komu elskhugans
frá upphafi Islandsbyggðar og sá draumur rætist 10. maí 1940 í mynd breska
herliðsins. Þeim hefur aldrei liðið betur en á þeim degi er þær eru beittar
ofbeldi í mynd hernáms. Þá fyrst eru þær sælar og öruggar.
I Verndarenglunum og Norðan við stríð er gerður skýr greinarmunur á við-
brögðum karla og kvenna við hernáminu. I Verndarenglunum er greint frá
því í hverju þessi munur felst: hann er sá að karlar hugsa en konur ekki.
Þetta kemur best fram í samtali Emblu og skáldsins á hernámsdaginn.
Þegar þau hittast kemur hún svífandi eins og fiðrildi en hann stendur í miðri
199