Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Blaðsíða 90

Tímarit Máls og menningar
. . . taka það skýrt fram, að í afskiptum íslenzkra yfirvalda af þessum málum
felst hvergi nein andúð í garð brezku herstjórnarinnar eða brezku hermann-
anna. Það er almennt viðurkennt, að þessir aðilar hafa komið mjög vel fram.
En það er líka viðurkennd staðreynd, að ný og alvarleg siðferðisvandamál
hljóta að skapast, þegar fjölmennt herlið sezt að í ókunnu landi, hversu gott
og siðpriítt, sem það er. (642) [Leturbreytingar mínar].
Þegar haft er í huga að skýrslur eru til um það að hermenn hafa haft
samfarir við börn að minnsta kosti allt niður í 12 ára aldur, hljómar þessi
yfirlýsing forsætisráðherra eins og lélegur brandari. Nokkrum setningum
áður hafði hann bent á að íslensk yfirvöld fengju ekki að fylgjast með því
hvort stúlkur yngri en 16 ára fengju aðgang að hermannaskemmtunum.
Islensk yfirvöld hafa því ekki fullnægt þeirri skyldu sinni að gæta ósjálfráða
barna. Samt hafa nefndin og lögreglan treyst sér til að lýsa því yfir að 13
stúlkur á aldrinum 12 — 15 ára séu á mjög lágu siðferðisstigi.
Embættisbréf Vilmundar Jónssonar og skýrsla nefndarinnar einkennast af
grófum ummælum og harðorðum dómum um konur. Ekki er talað um kon-
ur sem sjálfstæðar, hugsandi verur heldur er lögð áhersla á að þær hafi litla
meðvitund. Og munur á þroska kvenna eftir aldri virðist ekki vera mikil-
vægur. Börn eru lögð að jöfnu við fullorðnar konur og fullorðnar konur við
börn.
Hin opinbera umræða um þessi mál á stríðsárunum sjálfum ber öll
einkenni ákveðinna fordóma gagnvart konum og byggist á fyrirframgefnum
hugmyndum um eðli kvenna. Vinnubrögð nefndarinnar eru furðuleg, með-
ferð þeirra gagna sem niðurstöður eru byggðar á leiðir til þess að skýrslan
segir meira um hugmyndir nefndarmanna en stöðu mála. Skýrsla nefnd-
arinnar og bréf Vilmundar eru vitnisburður um það hvernig fordómar eru
notaðir til að beina athyglinni frá því sem er að gerast. Með því að tala um
sviksamlega framkomu kvenna er fundið viðfangsefni sem auðveldara er að
fást við en breska herinn, jafnframt því sem uppbót er fengin fyrir slæma
samvisku þjóðarinnar. Blóraböggullinn er fundinn.
Norðan við stríð: viðtökur bókarinnar
Eins og kom fram hér í upphafi er Indriði G. Þorsteinsson með sögu sinni
Norðan við stríð að útskýra fyrir framtíðinni hvað gerðist á íslandi á
hernámsárunum, hann er að skrá heimild. Samkvæmt þeirri heimild fengu
konur óskir sínar uppfylltar við hernámið. Kynferðisleg þörf er sterkt
208