Tímarit Máls og menningar - 01.04.1984, Blaðsíða 77

Konan, draumurinn og dátinn
tímamótunum, svo þeir megi skilja, að nútíðin er ekki eina vitund þjóðarinn-
ar. (op. cit.)
Sagan er
. . . bundin tíðinni og höfðar fyrst og fremst til sameiginlegrar vitneskju
minnar og minna samtíðarmanna. (op. cit.)
Sagan er því túlkun Indriða, í nafni sinnar kynslóðar, á mikilvægu
tímabili í sögu tuttugustu aldar á Islandi, túlkun gerð með fólk framtíðar-
innar í huga.
Norðan við stríð fjallar um hernám Breta og áhrif þess í bæ fyrir norðan.
Ahrifin koma einkum fram í breytingum á lífi persónanna og mjög skýr
munur er á kynjum. Flestir karlmenn fara í vinnu hjá hernum og fjárráð
þeirra aukast, en flestar konur taka upp kynferðissamband við hermenn. Vé-
steinn Olason segir í grein um bókina að tvö athafnasvið séu ráðandi í sög-
unni: svið efnahagsmála og ástamála. Minna beri á hernaðarlegu sviði og
pólitísku sviði. Athafnir karla taki til allra þessara sviða, að minnsta kosti til
efnahags- og ástamála, en konur séu nær eingöngu virkar á sviði ástamála.1
I Norðan við stríð eru konur fyrst og fremst kynferðisverur. Með þeim
öllum býr kynferðisleg þörf sem getur orðið ráðandi ef aðstæður leyfa.
Fyrir hernám liggur þessi þörf að mestu í dvala en við hernámið verður hún
virk og það eru hermenn sem koma henni af stað. Hjá flestum tekur hún
völdin en einstaka kona getur hamið hana.
Helga Kress hefur orðað það svo að í Norðan við stríð séu konur yfirhöf-
uð hórur, ef ekki á yfirborðinu þá innst inni.2 Hún segir líka að afturhalds-
söm afstaða til kvenna einkenni verk Indriða yfirleitt, ekki sé litið á konur
sem manneskjur með sjálfstæða tilveru heldur sé fjallað um þær út frá
tengslum þeirra við karlmenn.3
I Norðan við stríð á þetta einkar vel við, þar er talað um konur í sambandi
við hermenn, eiginmenn og feður en ekki sem einstaklinga. Þetta á jafnvel
við í smærri atriðum; þannig eru konur oftast fyrst kynntar sem konur
eiginmanna sinna eða dætur feðra sinna. Síðan fá sumar þeirra nafn, aðrar
ekki.
Við hernámið fá konur svar við einhverju sem þær hefur vantað. Halla
Falkon lifnar við þegar hún sér sveitarforingjann sem Jón maður hennar
kemur með heim og það er eins og jólasveinninn sé kominn:
Þeim lýstur saman í anddyrinu, sveitarforingjanum og Höllu Falkon. Þau
svelgja hvort annað í sig með augunum og loftið titrar. Jón Falkon horfir
undrandi á bros konu sinnar. Allt fálæti er úr svip hennar. Hún er eins og
195