Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Blaðsíða 18

eða hvetji beinlínis til manndrápa. Það skín
hins vegar gegn um málfar þeirra (allar
samlflcingamar við íþróttir, svo dæmi sé
tekið) að þeir hafa jákvætt viðhorf til hildar.
Frásögn þeirra iðar af ávirku orðalagi. Þeir
tala um „vel heppnaðar“ árásir, „árangurs-
ríka sókn“. Þeir tala um „okkar menn“
o.s.frv. o.s.frv. í útvarpsþættinum „Hér og
nú“ mánudaginn 28. janúar 1991 benti Jón
Ormur Halldórsson, stjórnmálafræðingur,
á að það væri áberandi að umræður Péturs
og Páls á götum Reykjavíkur um Persa-
flóastríðið væm miklu „tæknilegri" en við
hefði mátt búast. Þannig ræði menn af spak-
viti um mismunandi gerðireldflaugaog um
leið færist stríðið nær þeirri tegund afþrey-
ingariðnaðar sem m.a. hefur lýst sér í
„Stjömustríðsmyndurrí* og þar af leiddum
leikföngum. Athyglinbeinist hins vegarfrá
þolendum stríðsins enda er það augljós vilji
herforingjanna að telja okkur trú um að
þetta sé stríð þar sem þeir eyðileggi bara
vondar vígvélar óvinarins en hann mengi
umhverfi, drepi fugla og pynti fólk. Þetta er
líka athyglisvert í ljósi upplýsinga Rauða
krossins um að níu af hverjum tíu sem í
Athyglin beinist hins vegar
frá þolendum stríðsins enda
er það augljós vilji herfor-
ingjanna að telja okkur trú
um að þetta sé stríð þar sem
þeir eyðileggi bara vondar
vígvélar óvinarins en hann
mengi umhverfi, drepi fugla
og pyntifólk.
stríði hafi fallið síðasta áratug séu almennir
borgarar, ekki hermenn.
Það er öldungis sama hversu brynjaðir
menn setjast fyrir framan slíkan fréttaflutn-
ing. Hann síast inn. Greiðastan aðgang á
hann vísast að karlmönnum, einkum
óhörðnuðum, en kvenkynið er vafalaust
lflca veikt fyrir honum.
Áður en menn leggja blessun sína yfir
þennan einhliða og ávirka fréttaflutning
gervihnattastöðvanna og hleypa honum
gegnum íslenskar sjónvarpsstöðvar inn á
hvert heimili verða þeir því samkvæmt
framansögðu að taka afstöðu til menning-
arinnar og þeirra (ómeðvituðu) viðhorfa
sem í henni felast. Öðrum kosti em þeir að
ana með bundið fyrir augun út í eitthvað
sem enginn veit hvar endar.
En hér er reyndar úr mjög vöndu að ráða
því við ráðum leið og ferðahraða aðeins
óbeint. Leiðarar Morgunblaðsins (17.
janúar) og Þjóðviljans (26. janúar) víkja
báðir að þessu. Hinn fyrmefndi heitir „Út-
lenzk viðhorf um gervihnetti“, hinn síðar-
nefndi „Menningarlandhelgi". Báðir leið-
arahöfundarnir benda á að: „Menningar-
landhelgin verður (...) aldrei girt eða var-
in með reglugerðum einum saman“ (Helgi
Guðmundsson í Þjóðviljanum) og:
„(...) við getum ekki lokað okkur frá um-
heiminum og viljum það ekki heldur. Fram-
farir í fjarskiptatækni hafa brotið niður öll
landamæri (...)“ (leiðarahöfundur Morg-
unblaðsins).
Á þetta hefur reyndar oft verið bent og í
margvíslegu samhengi. Sú fjarstaða, sem
Bjarni Thorarensen kvað um og hefur
reynst landsmönnum drjúg í menningar-
vernd undanfamar aldir, hún er ekki lengur
fyrir hendi. Okkur hefur, nauðugum vilj-
8
TMM 1991:1