Tímarit Máls og menningar - 01.03.1991, Blaðsíða 79

Vincent sagði: „Ég vildi gjaman fara núna“
og hálftíma síðar fékk hann ósk sína upp-
fyllta. Lífið var honum svo erfitt. . . . O,
mamma, hann var svo mikið, minn eigin
bróðir." (Hulsker, bls. 449).
Þremur dögum síðar skrifaði Theo bréf til
systur sinnar Elísabetar, um sama efni:
Hann vildi deyja. Þegar ég sat við rúmið
hans og sagði að við ætluðum að reyna að
lækna hann og að við vonuðum að þá
mundi honum verða hlíft við þessari ör-
væntingu, sagði hann: tristesse durera
toujours“ [Dapurleikinn varir að eilífu]. Ég
skildi hvað hann vildi segja með þessum
orðum. (Hulsker, bls. 450).
Jarðarför Vincents fór fram 30. júlí árið
1890. Enginn prestur var viðstaddur vegna
þess að um sjálfsvíg var að ræða. Einn
nánasti vinur Vincents, málarinn Emile
Bemard (sem þá var 22 ára gamall) lýsti
þeim degi áeftirfarandi hátt í bréfi til mynd-
listargagnrýnandans G.-Alberts Auriers,
þess hins sama og skrifaði fyrstu lærðu
greinina um list Vincents (Van Gogh var
afar ánægður með þessa grein þótt honum
væri ekki gefið um að vera í sviðsljósinu).
Bréfið er skrifað daginn eftir jarðarförina:
Á veggjunum í herberginu þar sem kistan
stóð höfðu síðustu myndimar hans verið
hengdar upp. Þær mynduðu eins konar
geislabaug í kringum hann, og gerðu dauða
hans enn sárari fyrir listamennina sem voru
viðstaddir, því snilldin í myndunum geisl-
aði frá þeim. Yfir kistunni var hvítt lak og
mikið af blómum, sólblómum sem honum
þótti svo vænt um og gulum glitfíflum, gul
blóm alls staðar. Það var uppáhaldsliturinn
hans eins og þú manst líklega, tákn ljóssins
sem hann dreymdi um að væri í hjörtunum
sem og í málverkunum ...
Klukkan þrjú var lagt af stað með kist-
una . . . Theodore Van Gogh, sem dáði
bróður sinn og studdi hann þrotlaust í bar-
áttunni fyrir listina og eigin sjálfstæði, gat
ekki haldið aftur af sárum ekkanum ...
Þegar kistunni hafði verið komið fyrir
ofaní jörðinni ætlaði dr. Gachet að segja
nokkur orð um líf hans, en eins og aðrir grét
hann svo mikið að hann kom aðeins frá sér
nokkrum ruglingslegum kveðjusetningum.
. . . Hann var heiðarlegur maður, sagði
Gachet, og stórkostlegur listamaður. Hann
átti sér tvö markmið, mannúðina og mál-
verkið. Listin, sem hann dáði framar öllu
öðru, mun halda nafni hans á lofti...
Síðan snerum við heim. Theodore van
Gogh var niðurbrotinn af harmi... (Stein,
bls. 220).
Tveimur mánuðum eftir andlát Vincents
hélt Theo sýningu á málverkum bróður síns
í íbúð sinni í París. Mánuði síðar var Theo
farinn að þjást verulega af andlegum krank-
leika sem dró hann til dauða í Hollandi
fimm mánuðum og tuttugu og þremur dög-
Dánargríma Vincents Van Goghs.
Teikning eftir Paul Gachet.
TMM 1991:1
69