Morgunblaðið - 20.12.2014, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 2014
Spennandi, skemmtileg
og gagnrýnin
Djásn – Freyju saga
bbbbn
Eftir Sif Sigmarsdóttur.
Mál og menning, 2014. 405 bls.
Djásn er síð-
ara bindi
Freyjusögu,
sem gerist í
framtíðinni, eftir
náttúruhamfarir
sem urðu til
þess að Íslend-
ingar lifðu einir
af og hafast við á
hálendi Íslands.
Í fyrri bókinni,
Múrnum, sagði frá unglingsstúlk-
unni Freyju sem bjó í borginni Dó-
nol, umlukt múr þar sem örlög fólks
voru ákveðin á unglingsaldri þess og
það bjó við kúgun og örbirgð. Í
Djásni er Freyja komin til Van-
heima, þar sem nokkuð önnur mynd
blasir við; fögur stórhýsi standa við
þráðbeinar götur, íbúarnir stytta sér
stundir við að kaupa sér ýmsan varn-
ing í Miðstöðinni og allir virðast hafa
allt til alls. Freyja er fræg og dáð,
lausnari ríkisins og dóttir forseta
ríkjasambandsins, sem auk Van-
heima samanstendur af sjö öðrum
héruðum sem sum bera nöfn úr nor-
rænu goðafræðinni.
Þegar betur er að gáð viðgengst
alveg jafnmikil kúgun í Vanheimum
og í Dónol, þótt hún birtist á annan
hátt. Íbúar Vanheima vinna baki
brotnu fyrir Yfirdráttinn, sem þeir
taka út í Miðstöðinni með því að
kaupa Djásn, alls konar varning, og
greiða með því að skanna ígrædda
örflögu. Yfirvöld hvetja landsmenn
til að kaupa sem mest af Djásnum,
helst óþörfum, því þannig öðlist þeir
framhaldslíf, en það þýðir að þeir
eru meira eða minna í vinnunni allan
sólarhringinn. Öflug yfirstétt ríkir í
landinu og trúarbrögðin felast í
átrúnaði á hetjur Íslendingasagn-
anna og að komast í vímu. Stjórn-
völd hamra á þjóðernisrembingi og
einskis er svifist í nýtingu náttúr-
unnar og auðlinda hennar. Þegar
Dónol gengur í ríkjasambandið er
aðeins eitt sjálfstætt ríki eftir;
Jötunheimar þar sem íbúar lifa í sátt
við náttúruna og kæra sig ekki um
lífsstíl Vanheima. Til að innlima Jöt-
unheima ákveður forsetinn, pabbi
Freyju, að nota dóttur sína sem hálf-
gerða skiptimynt og það hugnast
henni lítt.
Djásn er nokkuð öflug ádeila og
má finna þarna ýmsar hliðstæður við
íslenskt samfélag fyrr og nú og líka
önnur samfélög. Á köflum er býsna
langt gengið í gagnrýni, draga hefði
mátt úr sums staðar og leyfa sög-
unni að flæða betur. Þetta er í heild-
ina vel skrifuð bók og Freyja er eng-
inn súper-unglingur, eins og títt er
um persónur í bókum svipaðrar teg-
undar. Flestar aðrar persónur eru
margþættar og vel unnið úr þeim,
helst eru það vondu kallanir sem eru
helst til einhliða og óspennandi. En
upp úr stendur að hér er sögð
skemmtileg saga, spennandi og full
af óvæntum uppákomum.
Óhugnaður í kirkjugarði
Rökkurhæðir – Vökumaðurinn
bbbnn
Eftir Mörtu Hlín Magnadóttur og
Birgittu Elínu Hassell.
Bókabeitan, 2014. 189 bls.
Vökumaður-
inn er sjötta
bókin í Rökk-
urhæðaröðinni,
þar sem fjallað
er um yfirnátt-
úrlega atburði í
úthverfinu
Rökkurhæð-
um. Í bókunum
er fjallað um
ýmis óhugn-
anleg atvik sem börn og unglingar
lenda í í hverfinu og hér er að-
alsöguhetjan unglingsdrengurinn
Pétur Kristinn, sem sér og skynjar
meira en flestir. Hann er nýfluttur í
gamalt hús þar sem hræðilegir at-
burðir hafa gerst og finnur strax að
þar er eitthvað á sveimi. Hann fær
hjálp vina sinna, bæði þessa heims
og annars, til að leysa gátu sem á
upphaf sitt aftur í fortíðinni. Inn í
þetta blandast unglingaástir, vinir,
skóli og samskipti við foreldra, og
ýmis minni í þjóðsögum og ævintýr-
um krydda söguna, sem gerist að
mestu í gömlum kirkjugarði.
Vökumaðurinn er sjálfstæð saga,
eins og aðrar Rökkurhæðabækur,
þótt talsvert sé um vísanir í atburði
og persónur fyrri bóka, t.d. koma
sömu persónurnar ítrekað fyrir ým-
ist sem aðal- eða aukapersónur. Það
veldur þó ekki því að sagan verði
eitthvað ruglingsleg eða lesandanum
finnist hann skorta einhverjar upp-
lýsingar.
Pétur Kristinn er viðkunnanlegur
unglingur og prýðilega skrifuð per-
sóna. Vinur hans, Elli ofurhugi, er
skemmtilegur karakter og vinkonan
Vigdís forvitin og glögg, en aðrar
persónur eru fremur litlausar. Sag-
an er ágætlega uppbyggð, byrjar
með hefðbundnum Rökkurhæða-
óhugnaði, en verður síðan nokkru
hófstilltari en fyrri Rökkurhæða-
bækur. Það gætu sumir talið kost,
en aðrir (þar með talin undirrituð)
sakna hugsanlega meira krassandi
og ógeðfelldra lýsinga. En þetta er
fyrirtaks afþreying fyrir unglinga og
aðra sem hafa yndi af dularfullum
atburðum.
Prúðmenni í helvíti
Teningur Mortimers – Djöflastríðið
bbbmn
Eftir Kenneth Bøgh Andersen.
Björt, 2014. 327 bls.
Hið einstaka
prúðmenni,
unglingspilt-
urinn Filip
Engils, er hér
kominn aftur á
stjá í annarri
bók af fjórum
danska höf-
undarins Ken-
neths Bøgh
Andersen um
Djöflastríðið. Í
fyrstu bókinni hafnaði Filip í helvíti
fyrir misgáning og í þessari bók þarf
hann að fara aftur í undirheima til að
aðstoða engan annan en dauðann
sjálfan, sem reyndar heitir Morti-
mer, sem hefur týnt teningnum sín-
um sem hann varpar til að skera úr
um hversu löngum tíma fólki er út-
hlutað á lífi. Að launum fyrir hjálp-
ina fær Filip nokkuð sem fær hann
til að velta vöngum yfir réttu og
röngu, ódauðleika mannsins, lífinu
og tilverunni. Með Satínu vinkonu
sinni, djöflinum síkáta, leysir hann
gamlar ráðgátur er þau fara um víð-
an völl í neðra, þar sem býsna
ókræsilegt er um að litast eins og
nærri má geta. Fordæmdir líða þar
eilífar vítiskvalir, púkar og aðrar ill-
ar verur iðka þar sín illskubrögð og
lýsingarnar, sem á köflum eru býsna
myndrænar, eru ekki fyrir við-
kvæma.
Þrátt fyrir skuggalegt umhverfi
er mikilvægt fyrir þá sem dvelja í
helvíti að hafa þroska til að gera
greinarmun á því sem er rétt og
rangt og standa með sjálfum sér og
vinum sínum. Og djöflar, demónar
og aðrir árar eiga bæði sínar góðu og
slæmu hliðar, rétt eins og þeir sem
búa ofanjarðar.
Í fyrstu bókinni um djöflastríðið,
Lærlingi djöfulsins, voru persónur
og sögusvið kynnt til sögunnar og
grunnurinn lagður að áframhaldandi
frásögn. Vissulega er oft vísað til
þeirrar bókar í Teningi Mortimers,
en vel er þó hægt að lesa hana án
þess að hafa lesið fyrstu bókina.
Þetta er ekki hreinræktuð fram-
haldsbók, en ekki er óhugsandi að
marga fýsi að lesa þá fyrri eftir lest-
ur þessarar.
Í bókinni er ýmsum spurningum
velt upp eins og t.d. hvort það sé eft-
irsóknarvert að lifa að eilífu og
hversu langt maður sé tilbúinn að
ganga fyrir þá sem maður elskar.
Þetta er frumleg, skemmtilega skrif-
uð og spennandi bók og þeir sem
lásu fyrstu bókina munu væntanlega
gleðjast.
Djöflar, djásn
og óhugnaður
Yfirlit yfir nýútkomnar íslenskar
og þýddar unglingabækur
Anna Lilja Þórisdóttir annalilja@mbl.is
Fyrirtaks „Þetta er fyrirtaks afþreying fyrir unglinga og aðra sem hafa
yndi af dularfullum atburðum,“ segir um nýjustu Rökkurhæðabókina.
Frumlegur „Þetta er skemmtilega
skrifuð og spennandi bók.“
Morgunblaðið/Rósa Braga
Öflug „Djásn er nokkuð öflug ádeila og má finna þarna ýmsar hliðstæður við
íslenskt samfélag fyrr og nú og líka önnur samfélög,“ segir um bók Sifjar.
BÆKUR
Of Icelandic Nobles
& Idiot Savants
Translated by
Hallberg Hallmundsson and
Julian Meldon D’Arcy
An Anthology of theWritings of the Novelist, Essayist,
and Humorist
Thórbergur Thórdarson
The funniest chapters from
the writings of Mr. Thórdar-
son, along with the most
daring, as for example
his letter to a Nazi from
the year 1933.
The books are available in all of the bigger bookshops
The Poetry of Egill Skallagrímsson, Hallgrímur Pétursson,
Jónas Hallgrímsson, Stephan G. Stephansson, Einar
Benediksson, Davíð Stefánsson, Tómas Guðmundsson,
Jón Dan, Kristján frá Djúpalæk, Jón úr Vör, Einar Bragi,
Ragnar Ingi Aðalsteinsson, Sigurður Pálsson, Steinunn Sigurðardóttir,
Ísak Harðarson, Jónas Þorbjarnarson and many more.
Of Icelandic Nobles is 217 pages and Potpourri is 243 pages.
Distributed by Forlagið – JPV.
Also published by BRÚ:
A Potpourri of Icelandic Poetry
Through Eleven Hundred Years
Translations and biographies by
Hallberg Hallmundsson
From the writings
of an Icelandic humourist
THÓRBERGUR THÓRDARSON
Translated by
HALLBERG HALLMUNDSSON andJULIAN MELDON D’ARCY
“Long esteemed as a leading stylist andhumorist, Thórdarson is a peculiarmixture of paradoxical traits: a clear andkeen intellect and a singularly gulliblenature. He was an avowed Communistbut inasmuch as he accepted the conceptof life after death, he denied materialismAbove all, he was a firm believer inghosts, which he ‘felt’ everywhere aroundhim. For a time, he became a theosophistpracticed yoga, and even wrote a bookon the subject. In addition, he remainedone of the most ardent Esperantists inIceland. Through all his diverse interestcould be seen a man who was, basicallyan honest seeker after truth, althoughpolitically, he seemed to have found ionce and for all.
Thórdarson wrote essays, biographiespoetry and autobiographical works. Hieccentricity, crowned with a brillianstyle and an ever present humor, whichhe frequently pointed at himself, resultedin some of the most original and uniqueworks of modern Icelandic literature.”
HALLBERG HALLMUNDSSONFROM AN ANTHOLOGY OF
SCANDINAVIAN LITERATURE
ISBN 978-9935-9118-2-7
9 789935 911827
,
.
,
s
,
,
t
,
s
t
An Anthology of the Writings of the Novelist, Essayist, and HumoristThórbergur Thórdarson
Translated by HALLBERG HALLMUNDSSONand JULIAN MELDON D’ARCY
Of Icelandic Nobles
& Idiot Savants
Reykjavík 2014
O
f
Icelandic
N
obles
&
Idiot
Savants
Translated
by:H
.H
allm
undsson
and
Julian
M
.D
’A
rcy
2014