Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Page 120

RITDÓMAR
hefur oft notið óverðskuldugur. Einnig
má minna á hughreystingarorðin sem
ljóðmælandi lætur falla í garð Konráðs í
ljóðinu „Suður yfir Mundíafjöll", sem
fjallað var um hér að framan.
í fjórða hluta bókarinnar er að finna
mörg nýstárleg ljóð sem ekki er hægt að
gera skil í stuttum dómi, frábærlega
snoturt er ljóðið „Pontus“ þar sem ekki
er allt sem sýnist og er vísað í örlög Óvíds
sem dvaldi þar í útlegð. í „Norðan Róm-
ar“ kemur fram ákveðið endurmat
skálds sem komið er á efri ár og einnig
mætti kalla ljóðið „Og þá get ég víst ekki
heldur“ kveðjuljóð. Það hefst á tilvitnun
í Hölderlin: „Off hljótum vér að
þegja ..skáldið sér ekki annan kost en
þegja sér til varnar:
Nema - ef guðunum væri það þægilegt -
raðað saman
nokkrum óhjúpuðum
en þó ekki nema hálf-gagnsæjum línum
og reynt að skynja
hvort þær tolla hver við aðra.
Engar neðanmálsgreinar þá!
Ekki neina bætifláka meðffam!
Engar réttlætingar eftirá!
Sem betur fer kaus Sigfús ffemur að yrkja
en þegja meðan hann hafði þrek til þess.
Það leikur enginn vafi á því að Sigfús
Daðason er eitt merkasta Ijóðskáld ís-
lendinga á ofanverðri 20. öld. Síðasta
ljóðabók hans Og hugleiða steina stað-
festir ennfrekar þann sess sem Sigfús hef-
ur fyrir löngu skipað á íslenskum skálda-
bekk. Miklir vitsmunir einkenna ljóð
hans og lærdómur, en töffar þeirra helg-
ast ekki síst af næmri tilfinningu hans
fyrir máli og stíl. Undir tempruðu yfir-
borði búa heitar kenndir og oft er
mannleg reynsla tjáð með ógleymanleg-
um hætti í ljóðum hans.
Guðbjörn Sigurmundsson
Feður og synir
Kristján B. Jónasson: Snákabani. Mál og
menning, 1996.
Snákabani Kristjáns B. Jónassonar er
„kynslóðarsaga“ í þeim skilningi að
söguhetjan og sögumaðurinn, Jakob, er
leiksoppur samfélagslegra afla sem
hvorki hann né félagar hans skilja. Hann
er bæði venjulegur og óvenjulegur strák-
ur, dæmigerður en þó einstakur, hefði
Lucács sagt. Jakob stendur á mörkum
bernsku og fullorðinsára, fjölskyldu og
sjálfstæðs lífs, skóla og atvinnulífs.
Kreppa Jakobs í sögunni er allt í senn:
samfélagsleg, sálfræðileg, siðferðileg og
táknræn eða bókmenntaleg.
Jakob kýs að hætta námi eftir grunn-
skóla og fara að vinna í fiskeldisstöð sem
fer á hausinn. Eftir tímabil þar sem hann
er atvinnulaus eða í tilfallandi vinnu flyt-
ur hann ffá foreldrum sínum í þorpinu
upp í sveit til Finns, besta vinar síns.
Bóndinn á bænum, Hálfdán, fær hjarta-
áfall og þeir Finnur og Jakob eru einir á
bænum um tíma. Bóndinn deyr, Finnur
fer til Reykjavíkur og Jakob er einn eftir
í bókarlok að undirbúa för sína upp á
fjallið þar sem hann ætlar að vera í „tíu
Landsbyggðarblús
Jakob elst upp í hefðbundnu íslensku
sjávarþorpi, fiskurinn er uppistaða at-
vinnulífsins, hann er veiddur, unninn
eða ræktaður. Kvótakerfið ógnar veiðun-
um, fúllvinnslan í landi er rekin með tapi
og þegar foreldrarnir segja við ungling-
ana að þeir „endi í fiski“ ef þeir afli sér
ekki menntunar, hlæja unglingarnir
bæði hátt og í hljóði. Það eru engin störf
í boði í þessum atvinnugreinum. Það er
barist um plássin á togurunum, þeir sem
eru vanir, oftast miðaldra, fá þau og
halda fast - á meðan það varir.
Allt samfélagið er byggt upp kringum
110
TMM 1998:1