Morgunblaðið - 20.05.2015, Blaðsíða 80

80 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. MAÍ 2015
Ferðatöskur
Sími: 528 8800
drangey.is
Smáralind
Stofnsett 1934
Töskur
Hanskar
Seðlaveski
Ferðatöskur
Tölvutöskur
Belti
Skart og skartgripaskrín
Góðar vörur
Sanngjarnt verð
Persónuleg þjónusta
Kíktu inn á drangey.is
Tilvalin
útskriftar-
gjöf
Ítarlegar upplýsingar á
drangey.is/ferdatoskur
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Í tilefni þess að nú er aldarfjórð-
ungur síðan Áfangar, hið merka
umhverfislistaverk bandaríska
myndlistarmannsins Richards
Serra var sett upp í vesturey Við-
eyjar, verður á morgun klukkan 17
opnuð í Lista-
safni Reykjavík-
ur samnefnd
sýning. Þar get-
ur að líta röð
teikninga með
olíukrít á pappír
sem Serra, sem
er einn þekktasti
og virtasti
myndlistarmaður
samtímans, gerði
í tengslum við
verkið sama ár, 1990, auk þjátíu
grafískra verka, ætinga og þrykkja
frá árinu 1991. Þá eru á sýning-
unni þrjú vídeóverk eftir Svein M.
Sveinsson í Plús film sem er varp-
að samtímis á þrjá veggi. Meðan á
sýningunni stendur verður áhersla
lögð á tengsl sýningarinnar við
umhverfisverkið, með reglulegum
ferðum til Viðeyjar, með leiðsögn
og námskeiðum fyrir ungmenni
Sýningin í Hafnarhúsinu er á
dagskrá Listahátíðar í Reykjavík
en Listahátíð átti á sínum tíma
frumkvæði að uppsetningu Áfanga.
Verkið leggur alla hina flötu vest-
urey undir sig og samanstendur af
átján stuðlabergsdröngum sem
standa tveir og tveir saman og
mynd hring um eyna.Verkið er
einstakt á ferli Serra, bæði vegna
umfangs þess og efnis, en þetta er
eina stóra verk hans úr steini.
Ekki eftirmyndir skúlptúrsins
„Við sýnum hér öll verkin sem
hann gerði í tengslum við uppsetn-
ingu Áfanga í Viðey,“ segir Hafþór
Yngvason, safnstjóri Listasafns
Reykjavíkur sem er jafnframt sýn-
ingarstjóri þessarar athyglisverðu
sýningar. „Þetta eru sjö seríur
grafískra verka, mest ætingar og
þrykk,“ segir hann en þær eru all-
ar í eigu Landsbankans. Hann
bætir við að myndirnar með olíu-
krítinni séu dregnar þykkum
dráttum. Serra gaf Listasafni Ís-
lands þær allar. Hann gaf íslensku
þjóðinni Áfanga og var stofnaður
sjóður í hans nafni sem styrkir
reglulega efnilega myndlistarmenn
á sviði þrívíðrar myndlistar.
„Þessi myndverk eru ekki stúdí-
ur fyrir Áfanga í Viðey heldur
gerði Serra þau eftir að það var
komið upp,“ segir Hafþór. Serra
sagði ætingarnar þannig ekki vera
eftirmyndir skúlptúrsins heldur
hefði reynslan við gerð hans orðið
kveikja að aðskildu sköpunarferli
sem leiddi teikningarnar og graf-
íkverkin af sér.
Serra bætti við, til útskýringar:
„Að draga upp myndir eftir skúlp-
túr sem er tilbúinn, er leið til að
upplýsa sjálfan mig um verkið, til-
raun til að færa verkið nær mér,
tilraun til að sjá á nýjan hátt það
sem ég sækist eftir, til að sjá það
ferskum augum.“
Óvenjulegt verk á ferli Serra
„Serra er því að teikna eftir
verkunum og endurupplifa þau og
í mínum huga er þetta sýning á
sjálfstæðum verkum sem tengjast
út í eyju,“ segir Hafþór. Hann
bætir við að Áfangar sé mjög
óvenjulegt verk á ferli Serra. „Það
gengur nokkuð þvert á ímynd
flestra af verkum hans – en eftir
að hafa skoðað þetta verk mjög vel
finnst mér ég skilja hann enn bet-
ur. Hann er kunnastur fyrir þessi
miklu stálverk, sem fá mann til að
hugsa um efnið og hvernig hann
notar stálið. Þau má sjá í mörgum
helstu samtímasöfnum, en eftir að
hafa kynnt sér hvernig hann teng-
ir þetta verk hér við umhverfið, þá
er það mjög upplýsandi um það
hvernig hann bregst við umhverf-
inu á hverjum stað.“ Þess má geta
að Serra vann ungur í stálsmiðjum
og það hafði mikil áhrif á það sem
á eftir kom. Hafþór bendir á að
stálverkin bergmáli jafnframt það
borgarumhverfi sem hann ólst upp
í. „Í Áföngum bregst Serra við allt
öðruvísi umhverfi og gerir allt
öðruvísi verk, þótt hann fylgi sömu
hugmyndum. Eyjan er mjög flöt
en súlupörin eru eins og hlið, sem
afmarka útsýnið. Serra sagðist
ekki sjá fyrir sér að fólk rýndi í
hverja súlu heldur á það sem sæist
á milli þeirra; í eina átt er það
Esjan, borgin í aðra, þá Snæfells-
jökull, Engey og þannig má áfram
telja. Það eru þessir áfangar,
áhorfandinn fer að sjá hlutina á
nýjan hátt, dregur saman landslag
sem hefur ákveðin einkenni og í
mörgum tilfellum nöfn sem skipta
okkur máli.“
Hafþór var á sínum tíma for-
stöðumaður listaverka í almenn-
ingsrými í Cambridge í Bandaríkj-
unum og sýningarsalar sem því
tengdist. Hann vann þá töluvert
með hugmyndir frá listamanninum
Robert Smithson um „site“ og
„non-site“ sem heimfæra má nú
upp á samspil Áfanga, sem „site“
og sýningarinnar í Hafnarhúsinu
sem „non-site“.
„Þannig verður á hverjum laug-
ardegi boðið upp á leiðsögn í safn-
inu kl. 11 og síðan verður siglt frá
gömlu höfninni út í Viðey og leið-
sögn verður á staðnum kl. 12.30.
Þá verður sumarskóli í eyjunni,
fjögur vikulöng námskeið fyrir
ungmenni, sem Ósk Vilhjálms-
dóttir og Margrét H. Blöndal
kenna í gamla skólahúsinu þar úti.
Þetta er námskeið um náttúru og
list, þar sem krakkarnir vinna út
frá Serra og náttúru eyjunnar á
fjölbreytilegan hátt. Bandaríska
sendiráðið styrkir námskeiðið,“
segir Hafþór.
Blaðamaður fær stundum á til-
finninguna að Íslendingar viti ekki
af þessu merka verki Serra en
einnig hefur hann hitt hér erlenda
listunnendur sem koma sér-
staklega til landsins að skoða
Áfanga.
„Ef skoðaðar eru bækur um
Serra og hans list þá hefur verkið
merkan sess. Hann er alger risi í
samtímamyndlist. Það mætti líkja
honum við Cézanne eða Micelang-
elo okkar tíma – hann er listamað-
ur sem rís upp yfir flesta aðra,“
segir Hafþór.
„Listamaður sem rís upp yfir flesta“
 Sýningin Áfangar með teikningum og grafíkverkum eftir Richard Serra verður opnuð í Hafnar-
húsinu á morgun  Sýningin tengist og kallast á við merkilegt útilistaverk listamannsins í Viðey
Morgunblaðið/Einar Falur
Súlnapör Richard Serra í Viðey árið 1990, þegar hið kunna verk hans
Áfangar var vígt. „Hann er alger risi í samtímamyndlist,“ segir Hafþór.
Hafþór
Yngvason
Sýningin Áfangar í Listasafni
Reykjavíkur er sú síðasta sem Haf-
þór Yngvason er sjálfur sýningar-
stjóri þar að. Hann lætur af störfum
sem forstöðumaður safnsins 21.
ágúst og greindi samstarfsfólki þar
frá því í gær að 1. september tæki
hann við nýrri stöðu sem for-
stöðumaður skúlptúrgarðs og lista-
safns Western Washington Univers-
ity í Bellingham í Washington-ríki í
Bandaríkjunum.
„Þetta er mjög spennandi há-
skólasafn,“ segir Hafþór. „Slík söfn
eru mikilvæg miðstöð grósku í
myndlistarheiminum vestanhafs,
mitt á milli hinna stóru almennings-
safna og gallería og listamannsrek-
inna rýma. Háskólasöfnin eru mörg
vinsælar og sveigjanlegar stofnanir
sem spennandi er að vinna við.“
Hann bætir við að það geri safn
Western-háskólans sérstaklega
spennandi að hluti þess er stórt og
afar virt skúlptúrsafn. „Þar er til að
mynda afar mikilvægur og stór
skúlptúr eftir Serra og þá má nefna
skúlptúra eftir Donald Judd, Anth-
ony Caro, Bruce Nauman, Robert
Morris, Isamu Noguchi, Mark di Su-
vero, Ulrich Ruckriem, Nancy Holt,
Magdalena Abakanowicz, Do Ho
Suh og fleiri.“
Hafþór segir þrjú söfn í Wash-
ington-ríki hafa stofnað sameigin-
legan sjóð,Washington Art Con-
sortium, og séu verkin sem hann
hafi fjárfest í í háskólanum. Þau
séu eftir fræga listamenn, hann
nefnir verk eftir Alexander Calder,
Judd og Robert Rauschenberg sem
dæmi. „Svo er í skólanum stór sýn-
ingarsalur, með mikilli lofthæð. Ég
verð yfir sýningaprógramminu þar
og hyggst vinna talsvert út frá úti-
listaverkununum og gera sýningar
sem kafa ofan í þau á fjölbreyti-
legan hátt. Þar eru spennandi tæki-
færi,“ segir hann.
Voldugt Stálverk Richards Serra
við Western-háskólann.
Tekur við safni
Western-háskóla
 Hafþór Yngvason
forstöðumaður skúlp-
túrgarðs og safns
Listahátíð í Reykjavík