Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.2011, Blaðsíða 12

12 | Fréttir 22.–24. júlí 2011 Helgarblað
H
ver dagur er mjög erfið­
ur,“ segir hinn 22 ára gamli
Mouhamde Lo frá Máritan­
íu í svari við spurningum DV.
Mouhamde hefur farið huldu
höfði hér á landi í næstum tvær vikur
eða síðan 8. júlí þegar lögreglumenn
hugðust sækja hann á gistiheimilið
Fit og senda til Noregs, þeir gripu hins
vegar í tómt en Mouhamde yfirgaf
gistiheimilið í tæka tíð.
Útlendingastofnun tók ákvörð­
un um að vísa Mouhamde úr landi á
grundvelli Dyflinnarreglugerðarinn­
ar, en vegna þess að Mouhamde hef­
ur sótt um hæli í Noregi er íslenskum
yfirvöldum heimilt að senda hann
þangað aftur.
Meðlimir No Borders í Reykja­
vík hafa bent á að í reglugerðinni sé
hvergi kveðið á um að yfirvöldum beri
að fylgja henni, heldur sé hún einung­
is til viðmiðunar. Stjórnvöld hafi hins
vegar heimild til þess að notast við
hana og ákvarða hvenær hún eigi við
og hvenær ekki.
Umsókn Mouhamdes Lo um hæli
í Noregi hefur þegar verið hafnað og
óttast hann að verði hann sendur aftur
til Noregs sé við því að búast að þaðan
verði hann sendur til Máritaníu.
Ögmundur Jónasson segir að Mou­
hamde geti áfrýjað úrskurði norskra
stjórnvalda. Hann segir íslensk yfir­
völd verða að „virða þær alþjóðareglur
sem við höfum undirgengist.“
Alþjóðleg mannréttindasamtök
hafa gagnrýnt Dyflinnarreglugerðina,
þar á meðal mannréttindafulltrúi Evr­
ópuráðs sem sagði í september í fyrra
að taka þyrfti hana til gagngerrar end­
urskoðunar. Þá hefur flóttamanna­
stofnun Sameinuðu þjóðanna einnig
gagnrýnt reglugerðina.
„Mjög stressandi“
Mouhamde Lo, sem fæddist inn í
fjölskyldu þræla í Máritaníu og tókst
með naumindum að strjúka frá
þrælahaldara sínum, segir afar slæm
örlög bíða sín þar í landi. Eins og
fram hefur komið í umfjöllun DV um
málið undanfarna daga eiga stroku­
þrælar í Máritaníu, eins og Mou­
hamde Lo, á hættu að verða geldir
og/eða drepnir. Þrælahald var lög­
legt þar í landi allt til ársins 2007 og
þrátt fyrir lagabreytingar hefur eng­
inn þrælahaldari enn verið dæmd­
ur. Að minnsta kosti tuttugu prósent
íbúa landsins eru þrælar sem ganga
kaupum og sölu.
Eins og fram hefur komið í um­
fjöllun DV undanfarna daga er Mou­
hamde Lo nú í felum einhvers staðar
á Íslandi. Blaðamaður komst í sam­
band við tengilið hans og fékk að
koma til hans nokkrum spurningum.
Spurningar blaðamanns voru þýdd­
ar með aðstoð túlks sem talar móð­
urmál Mouhamdes.
Nú hefurðu verið í felum í tvær
vikur, geturðu lýst þessum tveimur
vikum á flótta á einhvern hátt fyrir
lesendum?
„Hver dagur er mjög erfiður, ég
sit í herberginu mínu. Þetta er mjög
stressandi. Ég hef internetaðgang
sem ég nýti mér.“
Hyggstu halda áfram að vera í
felum þar til ákvörðun Útlendinga-
stofnunar um að senda þig úr landi
verður dregin til baka?
„Ég vil reyna að vera í felum þar til
ég verð frjáls ferða minna.“
Hræðist lögregluna
Hvernig er aðbúnaðurinn sem þú
býrð við núna, hefurðu fullan aðgang
að fæði og húsaskjóli?
„Fólkið sem ég er hjá núna er
mjög almennilegt við mig, ég hef nóg
að borða og þannig. En tilhugsunin
um hvað gerist ef lögreglan kemur
og ég verð sendur til baka hræðir mig
mjög mikið.“
Mér leikur forvitni á að fá að vita
hvernig þú eyðir dögunum. Ég gef
mér það að þú farir sem minnst út og
haldir þig innandyra þar sem þú vilt
ekki að einhver beri kennsl á þig og
láti lögregluna vita. Ég hefði áhuga
á að fá að vita hvað þú gerir til þess
að fyrirbyggja að einhver finni þig og/
eða dvalarstað þinn?
„Það er fátt hægt að segja, ég reyni
að láta lítið fyrir mér fara. Ég fer ekki
mikið út, rétt bara til þess að reykja
og skrepp eitthvað stutt ef ég þarf
eitthvað.“
Hefurðu áhyggjur af því að yfir-
völd muni leita þig uppi og senda þig
úr landi?
„Já, mjög miklar, landið mitt er
mjög vont fyrir mig og aðstæðurnar
erfiðar.“
Vilt þú segja eitthvað um þá
ákvörðun Útlendingastofnunar að
senda þig aftur til Noregs?
„Ég vil búa á Íslandi. Ég hef þeg­
ar fengið neitun í Noregi, ef ég verð
sendur til Noregs senda þeir mig til
Máritaníu og þar mun ég verða drep­
inn eða lenda í einhverju ennþá
verra.“
Eins og fram hefur komið óttast þú
að umsókn þín um hæli í Noregi verði
hafnað í annað sinn og þú sendur aft-
ur til Máritaníu. Hvað bíður þín þar?
„Ég myndi reyna að komast strax
þaðan. Mín bíða mjög slæm örlög í
„Ég er í ótrúlega
vonlausri stöðu,
fyrst Noregur vill ekki
veita mér hæli – vegna
Dyflinnarreglugerðarinnar
– er ómögulegt fyrir mig
að vera löglega annars
staðar í Evrópu.
„Í felum þar til
ég verð frjáls
ferða minna“
Óttasleginn Mouhamde Lo
frá Máritaníu, sem hefur farið
huldu höfði í tvær vikur, segist
hræddur um að lögreglan
muni hafa hendur í hári hans
og senda hann úr landi.
Jón Bjarki Magnússon
blaðamaður skrifar jonbjarki@dv.is
É
g er fylgjandi því að máls­
meðferð þessa einstaklings
verði lokið í Noregi og henni
er ekki lokið þar samkvæmt
mínum upplýsingum,“ segir
Ögmundur Jónasson innanríkis­
ráðherra.
Ögmundur vísar til Dyflinnar­
reglugerðarinnar og ítrekar að
Mouhamde Lo geti áfrýjað úrskurði
norskra stjórnvalda rétt eins og ís­
lenskra.
„Almenna reglan er sú að um­
sókn hælisleitenda er tekin til um­
fjöllunar í því landi sem hún kemur
fyrst til. Í þessu tilviki er það Nor­
egur. Við höfum brugðið frá þessari
almennu reglu í tilviki Grikklands
og það var eftir að ábending kom frá
Evrópudómstólnum. Að öðru leyti
höfum við haldið okkur við þessa
samþykkt og það gerum við núna
þegar það er Noregur sem á í hlut.“
Ásakanir ósanngjarnar
Samtökin No Borders í Reykjavík
hafa gagnrýnt ákvörðunina harð­
lega. Samtökin bentu í yfirlýsingu
sinni á að ákvörðunin bryti gegn
mannréttindum Mouhamdes, þar
á meðal gegn réttinum til réttlátr­
ar málsmeðferðar. Þá bryti hún í
bága við og/eða græfi undan fjölda
ákvæða stjórnsýslulaga, þar á meðal
jafnræðisreglunni, meðalhófsregl­
unni, leiðbeiningarskyldu stjórn­
valda og upplýsingarétti.
Þá segja þau að jafnræðisregla
stjórnarskrárinnar sé virt að vettugi
en þar segir: „Allir skulu vera jafnir
fyrir lögum og njóta mannréttinda
án tillits til kynferðis, trúarbragða,
skoðana, þjóðernisuppruna, kyn­
þáttar, litarháttar, efnahags, ættern­
is og stöðu að öðru leyti.“
„Það er alveg sama hvað menn
telja upp margar lagagreinar þarna.
Mergurinn málsins er þessi: Mál­
efni þessa hælisleitenda eru til um­
fjöllunar í Noregi og þar á að leiða
málið til lykta. Þannig að málið er í
þessu ferli og ásakanir um ómann­
úðlega framgöngu íslenskra yfir­
valda eru ekki sanngjarnar,“ segir
Ögmundur þegar hann er spurður
út í ásakanir No Borders um lögbrot
íslenskra stjórnvalda.
Í fréttatilkynningu sem samtökin
No Borders sendi frá sér fóru þau
fram á að Ögmundur myndi
snúa ákvörðun stofnunarinnar
við. Hann segir ekkert slíkt á
dagskrá og vísar til fyrri um­
mæla sinna um að málið sé á
dagskrá í Noregi.
Viðmið sem er virt
Aðspurður um þau
mannréttindabrot
sem Mouhamde
Lo er sagður hafa
orðið fyrir hér á
landi, segir Ög­
mundur:
„Ég hef
ekki komið
auga á þau.
Ég er mjög
áfram um að
taka þeim opn­
um örmum sem
hafa raunveru­
lega átt undir högg að sækja í sínu
heimalandi og eru flóttamenn. Við
höfum verið að stíga skref til þess að
styrkja réttarstöðu hælisleitenda en
við gerum það ekki með því að virða
í engu þær alþjóðareglur sem við
höfum undirgengist.“
Ögmundur tekur undir að Dyfl­
innarreglugerðin sé ekki eitthvað
sem íslenskum yfirvöldum beri
skylda til að fara eftir en bætir við:
„Nei, en það er engu að síður
það viðmið sem alls staðar er virt.“
Aðspurður um hvers vegna ráðu­
neytið eða Útlendingastofnun hafa
ekki hrakið ásakanir No Borders
segir Ögmundur: „Við getum alveg
farið í lögfræðilegar vanga­
veltur um það og það
er alveg sjálfsagt. En þá
þarf líka að hrekja hitt
sem ég er að segja að
sé mergurinn málsins
og mér finnst vera skýrt:
Það er að málefni þessa
hælisleitanda er til
umfjöllunar í
norsku rétt­
arkerfi sam­
kvæmt þeim
almennu
reglum og
viðmið­
um sem
við höfum
undirgeng­
ist. Málið
er ekki til
umfjöllunar
hérna, þannig
er staðan núna.“
Vísar ásökunum á bug
Máritaníu og ríkisstjórnin þar vernd­
ar ekki mína líka. Ég myndi flýja og
kannski reyna að fara til annars Afr­
íkulands eða eitthvert annað, ég get
ekki lifað í heimalandi mínu.  Mári­
tanía er ekki lýðræðisríki, fólk getur
ekki mótmælt þar og ég á mér enga
lífsvon. Þrælahaldarar eru oft valda­
miklir og ríkisstjórnin vill ekki gera
neitt til að styggja þá.“
Ómögulegt að vera löglegur
Er eitthvað sem þú vilt koma á fram-
færi við innanríkisráðuneytið og/eða
Útlendingastofnun í tengslum við mál
þitt?
„Þetta er mjög erfitt fyrir mig. Ég
fæ ekki að vera hér á meðan áfrýjun­
in mín er í gangi. Ég hef fengið fyrstu
neitun og þá á að senda mig til Noregs
og þaðan aftur til Máritaníu. Þá ætti
ég aldrei séns á að koma hingað aft­
ur, jafnvel þótt innanríkisráðuneytið
myndi endurskoða úrskurð Útlend­
ingastofnunar,“ segir Mouhamde.
„Stundum er ég andvaka heilu
næturnar af áhyggjum og alveg þar til
snemma morguns,“ segir Mouhamde
enn fremur. „Mér líkar við Íslendinga,
ég vil eignast nýtt líf, öll vandamál
mín eru í Máritaníu. Ég vil vinna og
kannski fara í skóla einn daginn, ég vil
bara lifa.“
Hann segist þakklátur þeim sem
hafa aðstoðað hann. „Ég er mjög
þakklátur þeim sem hafa hjálpað mér
á Íslandi, fólkið sem hefur hýst mig
og hjálpað mér hefur verið mér mjög
hjálplegt. Ég er í ótrúlega vonlausri
stöðu, fyrst Noregur vill ekki veita mér
hæli – vegna Dyflinnarreglugerðar­
innar – er ómögulegt fyrir mig að vera
löglega annars staðar í Evrópu.“
n Ákvörðun um brottvísun
var tekin og tilraun til
framkvæmdar hennar
gerð áður en Mouhamde
var gefið færi á að kæra
úrskurð UTL til innan-
ríkisráðuneytisins eða fylgja
slíkri kæru eftir.
n Meðferð máls Mouhamdes hafði verið
um margt gölluð allt frá byrjun og bæði
lögregla og Útlendingaeftirlitið brotið á
rétti hans.
n Þegar Mouhamde kom til landsins
var hann handtekinn fyrir að ferðast án
löglegra skilríkja.
n Mouhamde talar ekki ensku, móðurmál
hans er wolof þótt hann tali líka arabísku.
Útlendingastofnun útvegaði hins vegar
einungis franskan túlk fyrir Mouhamde.
n Mouhamde talar litla sem enga
frönsku.
n Mouhamde fékk því aldrei raunverulegt
tækifæri til þess að koma að öllum þeim
upplýsingum sem hann vildi og þurfti.
n Ákvörðun UTL um að brottvísa
Mouhamde og síðari ákvörðun Ögmundar
Jónassonar að samþykkja verknaðinn
brýtur þannig gegn allra mikilvægustu
grundvallarréttindum mannsins og mann-
helgi hans.
Punktar úr fréttatilkynningu No Borders
n Strokuþrællinn Mouhamde Lo heldur sig að mestu innandyra n Hyggst vera í felum
uns hann verður frjáls ferða sinna n Ögmundur Jónasson segist fylgja virtum viðmiðum