Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.2011, Blaðsíða 23

Fréttir | 23Helgarblað 22.–24. júlí 2011
Tryggvi Rúnar hélt fram sakleysi sínu alla tíð:
„Hann drap engan“
T
ryggvi Rúnar Leifsson var
dæmdur í undirrétti í sext-
án ára fangelsi fyrir aðild
sína að Guðmundar- og
Geirfinnsmálinu svokall-
aða.
Tryggvi Rúnar á lést á líknar-
deild Land-
spítalans 1.
maí árið 2009
eftir baráttu við
krabbamein í
vélinda. Tryggvi
Rúnar hélt fram
sakleysi sínu til
hinsta dags og
átti erfitt með
að skilja hvern-
ig þjóðfélaginu
tókst að smíða
sannleikann um
sekt sexmenn- inganna.
Tryggvi var 58 ára gamall þegar
hann lést.
Dómur Tryggva var styttur nið-
ur í þrettán ár í Hæstarétti árið
1980. Talið var sannað að Tryggvi
Rúnar hefði átt aðild að því að
svipta Guðmund Einarsson lífi auk
annarra brota. Tryggvi var á sjó
þegar Geirfinnur hvarf og hafði því
fjarvistarsönnun varðandi hvarf
hans.
Eftirlifandi eiginkona Tryggva
er Sigríður Sjöfn Sigurðardóttir.
Hún og Tryggvi Rúnar hittust fyrst
árið 1968, þá afar ung að árum. Þau
gengu í hjónaband árið 1979. Dótt-
ir þeirra, Kristín Anna, var þá 4 ára.
Tryggvi átti þrjú barnabörn. Dóttir
hans og Sigríðar á einn strák sem
er nefndur Tryggvi Rúnar og svo á
dóttir Sigríðar frá fyrri tíð tvö börn.
„Tryggvi beið alltaf eftir því
að þau næðu þroska til að skilja
hvað komið hafði fyrir hann í líf-
inu. Hann var ekki beinlínis reiður
eða fullur beiskju vegna dómsins
í Guðmundar- og Geirfinnsmál-
inu. En hann sagðist stundum ekk-
ert skilja í því hvers vegna enginn
hefði gert neitt og látið málið fara
eins og það fór.
Hann sagði stundum, einnig
undir það síðasta, að hann ósk-
aði þess að þjóðin fengi að vita
allt um málið. Að hann hefði verið
dæmdur saklaus. Það
sem gerðist til dæmis í
Síðumúlafangelsinu var
einfaldlega hræðilegt. Sú
meðferð sem Tryggvi og
aðrir grunaðir sættu á
þeim tíma hefði aldrei
viðgengist í siðmennt-
uðu þjóðfélagi,“ sagði Sigríður í
viðtali við DV í fyrra.
„Það sem ég vil draga fram í
þessu sambandi eru pyntingarnar
sem hann og hinir sakborning-
arnir sættu í gæsluvarðhaldinu.
Ég nota orðið pyntingar því þau
sættu miklu harðræði í Síðumúla-
fangelsinu mánuðum saman. Það
var ekki eins og þetta væru neinir
bógar þegar þau voru handtekin,
flest um eða innan við tvítugt og í
óreglu og jafnvel fíkniefnum. Þetta
voru hræðilegar pyntingar.
Hann fékk ekki að tala við mig,
hann fékk ekki að tala við neinn,
hann fékk ekki að fara á klósettið,
ljósið var ekki slökkt hjá honum
dögum saman, þau fengu lyf sem
setti þau úr lagi. Dæmi voru um að
límband væri sett fyrir munn þeirra
og þau voru í einangrun, ekki bara
í mánuði heldur ár,“ sagði Sigríður
en hún lýsti Tryggva sem ljúfmenni
sem hefði ekki drepið neinn mann.
„Allir sem hittu Tryggva Rúnar
á lífsleiðinni, væru sammála um
að hann hafi verið algert ljúfmenni
og mjög góður maður. En hann
umturnaðist með víni, djammaði
hraustlega í slíku ástandi og hélt sig
úti á jaðri samfélagsins þegar svo
bar undir. Við drögum ekkert fjöð-
ur yfir það. Þannig var það meðan
hann drakk. En hann drap engan,“
sagði Sigríður.
Erla Bolladóttir segir málið vera uppvakning sem þurfi að kveða niður:
„Nú þarf að klára þetta mál“
„Nú verður ekki aftur snúið,“ segir
Erla Bolladóttir, einn sakborninga í
Guðmundar- og Geirfinnsmálinu.
„Nú þarf að klára þetta mál. Þetta
mál er eins og lík sem rís alltaf aft-
ur upp úr gröfinni. Nú þarf bara að
leggja það til hinstu hvílu,“ segir Erla
sem vill að stjórnvöld skipi óháða
rannsóknarnefnd til þess að fara yfir
málið.
Alvarleg staða
„Ég get ekki skilið að nokkur embætt-
ismaður eða pólitíkus sé til í að setja
nafn sitt við þetta mál í sögu dóms-
málanna eins og það er núna. Ég
held að hver sem boðar þetta hljóti
að komast að þeirri niðurstöðu að
það sé ekki hægt að skilja þetta eftir
svona. Ástæða þess er að það er erfitt
fyrir hugsandi fólk að treysta stjórn-
völdum í landi þar sem þetta er orðið
svona ljóst fyrir öllum en samt ekkert
aðhald. Það er alvarleg staða í vest-
rænu samfélagi að það sé verið að
naga stoðir traustsins á kerfinu. Ég
er ekki einu sinni að tala um öll þau
tár og allt það blóð sem hefur runnið
sem bein afleiðing af þessu máli og
öll þau líf sem hafa verið sköðuð eða
jafnvel tekin,“ segir Erla.
Dæmdur glæpamaður
Erla segir málið vera hluta af sínu lífi
í þessu samfélagi, jafnvel utan þess.
„Þetta mál tekur alltaf sitt pláss. Það
má líkja þessu við einhvern farþega
sem maður er með í lífi sínu sem
er misjafnlega plássfrekur. Alltaf
þegar þetta mál kemur upp í fjöl-
miðlaumræðunni þá kemst mikið
rót á líf mitt. Þá fer fólk að hringja
í mig, og fjölmiðlar jafnvel, og alls
konar hlutir losna úr læðingi og fara
í gang og ég þarf að glíma við,“ segir
Erla sem segir málið valda ákveðnu
tilfinningaróti hjá sér þegar það er
rifjað upp.
„Á meðan við erum sek í þessu
máli gagnvart dómstólum, þá er ég
alltaf dæmdur glæpamaður. Stað-
an er svo skökk. Ég enda alltaf í ein-
hverri brekku og ég þarf að fara að
losna þaðan. Þetta hefur alltaf svo
mikla erfiðleika í för með sér og
mjög misjafna. Fæstir hafa treyst sér
til að ráða mig í vinnu. Ég hef jafnvel
verið svipt réttindum sem ég átti að
hafa,“ segir Erla sem finnur þó fyrir
breytingu á viðhorfi fólks til sín í dag.
Þakkar hún það helst baráttu Sæv-
ars Ciesielski ásamt heimildamynd
blaðamannsins Sigursteins Másson-
ar, Aðför að lögum, sem var sýnd árið
1996.
„Það er stærsta breytingin sem ég
hef fundið. Fram að því þá þekkti ég
ekki neinn sem trúði þessu alls ekki.
En allt í einu voru orðnir ofsalega
margir sem trúðu því að við hefðum
ekki gert þetta,“ segir Erlar sem unir
hag sínum vel í dag. Hún starfar á vett-
vangi fjölmenningar í dag. „Ég er í
vinnu sem mér líkar vel og á yndisleg
börn og barnabörn.“
Gegn náttúrulögmálum
Hún segir sig hafa borið gæfu til að
rífa sig upp úr líferni sem hún virtist
vera dæmd til að vera í. „Það er eitt-
hvað mér æðra sem kom þar til skjal-
anna án þess að ég geti útskýrt það
mikið. Samt sem áður lifi ég með mína
drauga. Ég veit ekki hverju það sætir
að ég stend ennþá uppi en mér er það
ljóst að samkvæmt öllum náttúrulög-
málum þá ætti ég ekki að gera það.“
2 fréttir
6. desember 2
010 mánuda
gur
mánudagu
r 6. desember 2
010
fréttir 3
Tryggvi Rúnar
Leifsson lést
á líkn-
ardeild Lands
pítalans 1. ma
í í fyrra
58 ára að aldr
i. Í desember
1977 var
Tryggvi Rúnar
Leifsson í un
dirrétti
dæmdur í 16 á
ra fangelsi í svo
kölluðu
Geirfinns- og G
uðmundarmál
i. Báð-
ir höfðu Geirf
innur og Guð
mundur
horfið með óú
tskýrðum hætt
i og enn
þann dag í da
g hefur hvorki
tangur
né tetur fund
ist af þeim. D
ómstól-
ar töldu sanna
ð að þeir hefð
u verið
myrtir.
Tryggvi Rúnar
var einn sex
ung-
menna sem ha
ndtekin voru e
ftir um-
fangsmikla lei
t og rannsókn
á hvarfi
Geirfinns í nó
vember 1974.
Tryggvi
Rúnar er nú a
llur; krabbame
in í vé-
linda dró hann
til dauða þann
1. maí
í fyrra eftir lang
vinn og erfið v
eikindi.
Hann hélt fram
sakleysi sínu ti
l hinsta
dags og átti erfi
tt með að skilja
hvernig
þjóðfélaginu tó
kst að smíða sa
nnleik-
ann um sekt s
exmenningann
a. Líkin
fundust aldrei.
Morðvopn og
ástæður
skorti eins og H
aukur Guðmun
dsson
fyrrverandi ran
nsóknarlögreg
lumað-
ur bendir á í b
ókinni „19. nóv
ember“
sem kom út n
ú fyrir jólin. Þ
ar rekur
Haukur málave
xti frá hvarfi Ge
irfinns
í Keflavík 19. n
óvember 1974
. Sjálfur
vann Haukur
að rannsóknin
ni lengi
framan af án þ
ess að sannfæ
rast um
sekt ungmenn
anna.
„Í mínum hug
a leikur enginn
vafi
á að Tryggvi Rú
nar og hin fim
m, sem
dæmd voru, h
öfðu ekkert m
eð hvarf
Geirfinns Eina
rssonar og Gu
ðmund-
ar Einarssonar
að gera,“ segir
Sigríð-
ur Sjöfn Sigurb
jörnsdóttir, efti
rlifandi
eiginkona Try
ggva Rúnars í
samtali
við DV, sem hé
r fer á eftir.
Kristján Viðar
Viðarsson og S
æv-
ar Marinó Cies
ielski fengu bá
ðir lífs-
tíðardóm. Gu
ðjón Skarphé
ðinsson
fékk tólf ára dó
m. Erla Bollad
óttir og
Albert Klahn
Skaftason feng
u væg-
ari dóma. Dó
mararnir í Sa
kadómi
Reykjavíkur, þe
ir Gunnlaugur
Briem,
Ármann Kris
tinsson og H
araldur
Henrýson, vor
u sammála um
niður-
stöðuna. Aldre
i höfðu verið
kveðn-
ir upp svo þun
gir dómar frá
því nú-
gildandi hegni
ngarlög tóku g
ildi árið
1940. Allir sak
borningarnir, a
ð und-
anskildum Gu
ðjóni Skarphé
ðinssyni
voru um eða i
nnan við tvítu
gt þegar
Guðmundur h
varf í Hafnarf
irði og
Geirfinnur í K
eflavík, Guðjón
var þá
um þrítugt.
Umdeildar játni
ngar
Í febrúar 1980
kvað Hæstirét
tur upp
sinn dóm. Dóm
arar voru Björn
Svein-
björnsson, Árm
ann Snævarr,
Bene-
dikt Sigurjónss
on, Logi Einar
sson og
Þór Vilhjálmss
on. Þeir mildu
ðu dóm-
ana yfir Sæva
ri og Kristjáni
Viðari;
sá fyrrnefndi f
ékk 17 ára fan
gelsi en
sá síðarnefndi
16 ára. Dómur
inn yfir
Tryggva Rúnar
i var styttur í 13
ár, Guð-
jóni í 10 ár og A
lberti Klahn í 1
2 mán-
uði. Hann var
hins vegar st
aðfestur
yfir Erlu Bollad
óttur. Alls var þ
etta 60
til 70 ára fange
lsisdómur.
Í forsendum dó
ms Hæstarétta
r var
talið ómöguleg
t að taka mark
á því að
sakborningar h
öfðu dregið fra
mburð
sinn til baka. V
ísað var til þess
að Geir-
finnur hefði h
orfið í nóvemb
er 1974
en framburður
ekki dreginn
til baka
fyrr en árið 197
7. Einn af stjórn
endum
rannsóknarinn
ar, Örn Hösk
uldsson
dómarafulltrúi
, hafði þó bréfl
ega gert
grein fyrir því a
ð hann tæki ek
ki mark
á játningu Sæ
vars, fáeinum
dögum
eftir að hún lá f
yrir.
Talið var sann
að að Tryggvi
Rún-
ar hefð átt aðil
d að því að svip
ta Guð-
mund Einarss
on lífi auk
annarra
brota. Hann va
r á sjó þegar G
eirfinn-
ur hvarf og haf
ði því fjarvistar
sönnun
varðandi hvarf
hans.
Ljúfmenni
Tryggvi Rúnar
var Reykvíkin
gur, ólst
upp í Laugarn
esinu til ungl
ingsára
en flutti þaðan
í Selásinn. Ha
nn út-
skrifaðist sem
rafsuðumaður
frá Fjöl-
brautaskóla S
uðurlands ári
ð 1980
en hann hafði
þá frá handtö
ku setið
nokkur ár í gæ
sluvarðhaldi o
g fang-
elsi.
Sjöfn og Tryggv
i Rúnar hittust
fyrst
árið 1968, þá a
far ung að áru
m. Þau
gengu í hjóna
band árið 197
9. Dóttir
þeirra, Kristín
Anna, var þá 4
ára.
Sjöfn dregur e
kki fjöður yfir
það
að Tryggvi Rún
ar var óreglusa
mur og
fetaði óheillab
rautir á þessu
m tíma.
„En morðingi v
ar hann ekki, s
vo mik-
ið er víst. Það
gekk á ýmsu h
já hon-
um og við höf
ðum byrjað sa
man og
hætt. En eftir a
ð Geirfinnsmá
lið kom
upp og Tryggv
i Rúnar var ha
ndtek-
inn vorum við
saman allan
tímann
í gegnum fan
gelsisvist hans
og eft-
ir að hann ko
m út af Litla-
Hrauni.
Hann sat af sé
r um það bil h
elming-
inn af tímanum
, líklega ein sjö
til átta
ár. Hann var al
gert ljúfmenni
. Ég veit
að allir sem þ
ekktu Tryggva
Rúnar
eru sammála u
m það. Hann v
elti sér
ekki mikið upp
úr örlögum sín
um og
því að hafa ver
ið dæmdur fyr
ir morð.
En honum gek
k ekki sérlega
vel eftir
að hann slapp
út. Hann fór
að nota
áfengi í óhófi
sem hann þol
di ekki.
Hann breyttist
undir áhrifum
til hins
verra. En mo
rðingi var han
n ekki,
svo mikið er
víst. Ég endur
tek, að
allir sem hittu
Tryggva Rúna
r á lífs-
leiðinni, væru
sammála um a
ð hann
hafi verið alge
rt ljúfmenni o
g mjög
góður maður.
En hann um
turnað-
ist með víni,
djammaði hra
ustlega
í slíku ástandi
og hélt sig út
i á jaðri
samfélagsins þ
egar svo bar un
dir. Við
drögum ekkert
fjöður yfir það
. Þannig
var það meðan
hann drakk. E
n hann
drap engan,“
segir Sjöfn og
leggur
áherslu á orð s
ín.
„Þetta voru pyn
tingar“
„Það sem ég v
il draga fram
í þessu
sambandi er
u pyntingarn
ar sem
hann og hinir
sakborningarn
ir sættu
í gæsluvarðha
ldinu. Ég not
a orðið
pyntingar því
þau sættu mik
lu harð-
ræði í Síðumú
lafangelsinu m
ánuð-
um saman. Þa
ð var ekki eins
og þetta
væru neinir b
ógar þegar þa
u voru
handtekin, fle
st um eða in
nan við
tvítugt og í óre
glu og jafnvel f
íkniefn-
um. Þetta voru
hræðilegar py
ntingar.
Hann fékk ekk
i að tala við m
ig, hann
fékk ekki að ta
la við neinn, h
ann fékk
ekki að fara á k
lósettið, ljósið
var ekki
slökkt hjá ho
num dögum
saman,
þau fengu lyf
sem setti þau
úr lagi.
Dæmi voru um
að límband væ
ri sett
fyrir munn þe
irra og þau vo
ru í ein-
angrun, ekki b
ara í mánuði h
eldur ár.
Hver mundi ek
ki gangast við
brotum
eftir slíka meðf
erð í von um að
sleppa
út. Þetta byrj
aði með einh
verjum
óskiljanlegum
hætti með fra
mburði
Sævars og Erlu
. Ég botna ekk
ert í því
enn. Tryggvi
var á sjó þeg
ar Geir-
finnur hvarf o
g hafði fjarvist
arsönn-
un. Það var hi
ns vegar ekki j
afn ljóst
varðandi Guð
mund. Trygg
vi hélt
alltaf í vonina
um að sannle
ikurinn
kæmi í ljós. H
ann fór í skól
a með-
an hann sat i
nni á Litla-Hr
auni og
var búinn að
fá vinnu í Héð
ni áður
en hann hafði
lokið afplánu
n. Hann
vann þar í mör
g ár og það gek
k mjög
vel. En hann va
r áfengissjúklin
gur og
það hafði ekke
rt með fangavi
stina að
gera. Hann var
lentur á þeirri
óheilla-
braut áður en
Geirfinnsmál
ið kom
upp. Hann vil
di breyta þess
u, hætta
að drekka og s
tanda sig og fó
r því oft
í meðferð.“
Fallinn í valinn
Tryggvi Rúnar
var búinn að v
era laus
við Bakkus ve
l á annan ára
tug þeg-
ar ógæfan dun
di yfir á ný. „H
ann var
alltaf með þett
a vélindabakflæ
ði. Um
jólin 2007 var þ
að komið á það
stig að
óhjákvæmilegt
var að leita t
il lækn-
is og fara í mag
aspeglun. Han
n fór til
læknis og nok
krum vikum s
íðar var
búið að greina
krabbamein á h
áu stigi
í vélindanu. Ha
nn fór í aðgerð
en hún
skilaði ekki á
rangri. Fljótle
ga viss-
um við hvert s
tefndi og að ha
nn ætti
ekki mjög lang
t eftir. Þetta dr
ó hann
til dauða á 15
mánuðum. Vi
ð töluð-
um um allt og
gengum frá öll
um okk-
ar málum áðu
r en hann dó.
Við eig-
um þrjú barn
abörn; dóttir
okkar á
einn strák sem
heitir einmitt
Tryggvi
Rúnar og svo á
dóttir mín frá
fyrri tíð
tvö barnabörn
. Þau eru nú
öll upp-
komin. Tryggv
i beið alltaf eft
ir því að
þau næðu þro
ska til að skil
ja hvað
komið hafði fy
rir hann í lífin
u. Hann
var ekki beinl
ínis reiður eð
a fullur
beiskju vegna d
ómsins í Geirfi
nns- og
Guðmundarm
álinu. En han
n sagð-
ist stundum e
kkert skilja í þ
ví hvers
vegna enginn
hefði gert neitt
og látið
málið fara eins
og það fór. Ha
nn sagði
stundum, einn
ig undir það
síðasta,
að hann óskað
i þess að þjóð
in fengi
að vita allt um
málið. Að han
n hefði
verið dæmdur
saklaus. Það se
m gerð-
ist til dæmis í S
íðumúlafangel
sinu var
einfaldlega hr
æðilegt. Sú m
eðferð
sem Tryggvi og
aðrir grunaðir
sættu á
þeim tíma hefð
i aldrei viðgeng
ist í sið-
menntuðu þjóð
félagi.“
Mannshvarf en e
kki endilega mor
ð
Haukur Guðm
undsson fyrrv
erandi
rannsóknarlög
reglumaður seg
ir í bók-
inni „19. nóvem
ber“ að enn ku
nni að
vera einstaklin
gar meðal vor
sem vita
um afdrif Gei
rfinns og Guð
mundar.
Það er hálfvegi
s óhugnanlegt
ef menn
hafa sannfærst
um að saklaus
ir menn
hafi verið dæm
dir í Geirfinns-
og Guð-
mundarmálinu
. „Þetta er á
reiðan-
lega þannig. Eð
a því gæti verið
þannig
háttað,“ segir S
jöfn. „Það hafa
margir
horfið með du
larfullum hætt
i í gegn-
um tíðina hér á
landi án þess e
ndilega
að þeir hafi ve
rið myrtir. Ég,
eins og
margir aðrir, m
an eftir tveimur
drengj-
um sem hurfu
sporlaust fyri
r mörg-
um árum. Ég ve
it bara að þessi
r menn,
Tryggvi Rúnar
og hin sem ákæ
rð voru,
var margsinnis
ekið út í Hafn
arfjarð-
arhraun til þes
s að vísa á lík
eða ein-
hver önnur sö
nnunargögn. Þ
au gátu
það vitanlega
ekki enda sau
ðmein-
laust fólk. Bæ
ði Sævar og
Kristján
Viðar voru þa
ð á þessum tí
ma. Þeir
eru að vísu bre
nndir eftir alla
r þessar
hremmingar o
g hafa misst fó
tanna í
lífinu. Sævar b
arðist lengi vel
fyrir því
að hreinsa man
norð sitt meða
n hann
hafði þrek til þ
ess. Það er ein
nig frá-
leitt að Kristjá
n Viðar sé m
anngerð
sem gæti bana
ð manni. Ég ós
ka þess
af heilum hug
að yfirvöld og
íslenska
réttarkerfið tak
i upp málið og
rannsaki
að minnsta kos
ti það hvernig
játning-
ar voru knúnar
fram. Ég býst
ekki við
að menn finni
nein sönnunar
gögn úr
þessu, lík, mo
rðvopn eða ne
itt ann-
að, en það er a
lgert lágmark a
ð réttar-
kerfið reyni að
leiðrétta sig og
rannsaki
hvernig það m
átti vera að se
x ung-
menni fengu s
vo þunga dóm
a á svo
veikum grunni
. Þetta er með
ólíkind-
um.“
Hélt alltaf fram s
akleysi sínu
„Ætlar þjóðféla
gið að hafa þes
si réttar-
farslegu afglöp
á samviskunni
það sem
eftir er,“ spyr Sjö
fn. „Þau voru li
tlu eldri
en ungmennin
sem voru á me
ðferðar-
heimilum og h
afa nú fengið b
ætur frá
ríkinu. Sævar va
r lítill og mjór o
g Kristj-
án Viðar gæti
aldrei drepið m
ann að
mínu viti. Þeir v
oru á þessum tí
ma ein-
hvern veginn g
arðurinn þar se
m hann
er lægstur. Og
þeir voru hel
dur ekki
miklir bógar þe
gar þeir voru læ
stir inni
í einangrun og
vonuðu í einfel
dni sinni
að einhver kæm
i þeim til hjálp
ar. Þeir
vor óreglusam
ir og var ýmis
t neitað
um lyf eða feng
u lyf til að róa ta
ugarnar
eða til að ná sv
efni. Þeim fann
st verst
að almenningu
r virtist bara ætl
a að láta
þetta viðgangas
t. Fyrst og frem
st vil ég
að það komi f
ram að Tryggv
i Rúnar
var ofboðslega
góður maður
. Og al-
veg þangað til h
ann dó hélt han
n fram
sakleysi sínu. Þ
annig var það o
g hann
var saklaus. Ég
veit það. Við h
öfum öll
talað um þetta
. Ég hef talað v
ið Sævar
og þau hin og é
g hef rætt við þ
á undir
áhrifum. En þa
ð er alltaf við þa
ð sama.
Þeir vita ekki n
eitt og koma af
fjöllum.
Þeir gerðu þett
a ekki. Þeir eru
einfald-
lega ekki svo ú
tsmognir að þe
ir hefðu
getað leynt þes
su. Þeir hafa e
kki einu
sinni hag af þv
í. Ég er algerleg
a sann-
færð um sakley
si þeirra.“
jóHann HaUk
sson
blaðamaður skr
ifar: johannh
@dv.is
Sú meðferð se
m
Tryggvi og aðrir
grunaðir sættu á þ
eim
tíma hefði aldrei v
ið-
gengist í siðmennt
uðu
þjóðfélagi.Tryggvi Rúnar L
eifsson hélt fram
sakleysi
sínu til hinsta
dags, en hann
dó í fyrra.
Fyrir meira en
30 árum var h
ann dæmdur
í 16 ára fangel
si fyrir aðild s
ína að Geir-
finnsmálinu, Þ
ví er stundum
er lýst sem
mesta hneyks
li íslenska dóm
skerfisins
frá því núgild
andi hegninga
rlög tóku gildi

árið 1940. „Try
ggvi Rúnar va
r ofboðslega
góður maður.
Og alveg þang
að til hann dó

hélt hann fram
sakleysi sínu
,“ segir sig-
ríður sjöfn sigu
rbjörnsdóttir, e
ftirlifandi
eiginkona Try
ggva í viðtali v
ið DV.
„Ég vil ekki gefa
mér neitt um h
luti sem ég hef
enga vitneskju
um. En ég halla
ðist
fljótlega að því
að þetta hefði v
erið einhvers ko
nar slys. Ég veit
ekki hvernig þa
ð
hefur viljað til. E
n þegar við voru
m búnir að graf
a upp allt sem v
ið gátum um
Geirfinn, lífshlau
p hans, reikning
a og viðskipti, fu
ndum við enga
r vísbendingar
eða neitt annað
sem gat komið
okkur á einhve
rja slóð. Ég fully
rði að sjaldan h
efur
verið safnað jafn
miklum upplýsi
ngum um nokk
urn mann í rann
sókn af þessu ta
gi.
Við vorum einfa
ldlega að reyna
að svara spurni
ngunum: Hvað
gerðist? Af hver
ju?
Við gátum hver
gi tengt Geirfin
n við nokkurn s
kapaðan hlut. Í
mínum huga er
u
afdrif Geirfinns
algerlega óupp
lýst mál.“
„Ég, eins og aðr
ir, var í fyrstu án
ægður með þeg
ar fréttir bárust
af því að búið v
æri
að upplýsa Geir
finnsmálið. Ég k
om ekkert að ra
nnsókninni sem
leiddi til þeirrar

niðurstöðu. En þ
egar ég las yfir g
ögn málsins run
nu á mig tvær g
rímur svo ekki
sé meira sagt. É
g las dómana o
g forsendur þei
rra oftar en einu
sinni. Allar götu
r
síðan hef ég ver
ið þess fullviss a
ð saklausir einst
aklingar voru sa
kfelldir og dæm
d-
ir til langrar fan
gelsisvistar. Hve
rgi nokkurs stað
ar er að finna lö
gfulla sönnun
um eitt eða neit
t. Ekkert var lag
t til grundvallar
dómunum ann
að en framburð
ur
sakborninga. Þa
ð vantaði ástæð
u, vantaði morð
vopn, vantaði lí
k.“

(Haukur Guðmu
ndsson, fyrrvera
ndi rannsóknarlö
greglumaður seg
ir frá í bókinni „1
9. nóvember“.)
Úr bókinni „1
9. nóvember“
Tryggvi hélt fra
m sakleysi
sínu fram í and
látið
Sigríður Sjöfn S
igurbjörns-
dóttir, eftirlifand
i eiginkona
Tryggva Rúnars
, stóð við
hlið hans í gegn
um áralanga
fangelsisvist. „H
ann var
algert ljúfmenn
i.“
Bjarni Bene
diktsson, for
maður
Sjálfstæðisflok
ksins, gerir l
ítið úr
umfjöllun ban
daríska sendir
áðsins
um fundi sem
hann sat me
ð full-
trúm sendiráð
sins – en upp
lýsing-
ar frá þeim b
irtust í skjölu
m sem
varða Ísland
frá uppljóstru
nar-
síðunni Wikile
aks. Bæði Frétt
ablað-
ið og fréttastof
a RÚV birtu fr
éttir af
fundum Bjarn
a með bandar
ískum
sendiráðsstarf
smönnum um
helg-
ina og sá Bja
rni sig knúinn
til að
bregðast við f
réttaflutningnu
m og
birti síðdegis
á laugardag y
firlýs-
ingu á samskip
tavefnum Face
book.
Í skjölum sem
Wikileaks hefu
r undir
höndum, er þv
í meðal annars
hald-
ið fram að Bja
rni hafi haft á
hyggj-
ur af því árið 2
008 að „varðhu
ndar í
Sjálfstæðisflok
knum,“ eins og
segir í
frétt RÚV, beit
tu sér fyrir því
að tak-
marka pólitís
kan frama
Bjarna vegna
mögulegs
stuðnings han
s við aðild
að Evrópusam
bandinu.
Eldri varðhund
ar á
móti Bjarna
Í skjali frá b
andaríska
sendiráðinu,
sem dag-
sett er 10.
nóvember
2008, er með
al annars
rætt um áhuga
Samfylk-
ingarinnar á
Evrópu-
sambandinu.
Sagt er að
ef Geir H. Haar
de myndi
hins vegar bre
gða út af
Evrópustefnu
Sjálfstæð-
isflokksins, m
yndi það
„kosta miklar
blóðsút-
hellingar inna
n flokks-
ins.“ Í kjölfari
ð er rætt
um stöðu Bjar
na Bene-
diktssonar, en
hann var
löngum talinn
til þeirra
Sjálfstæðisman
na sem
liti hýru auga
í Evrópuátt o
g væri
jákvæður gagn
vart aðildarum
sókn
Íslands í Evróp
usambandið. S
egir í
skjalinu að he
yrst hafi úr m
örgum
áttum, að Bja
rni teldi „eldr
i varð-
hunda flokksin
s“ standa í veg
i fyrir
aðildarviðræð
um Íslands v
ið Evr-
ópusambandið
og einnig að
þeir
væru því mótf
allnir að Bjarn
i fengi
sæti í ríkisstjó
rn – sem han
n mun
hafa haft mikin
n áhuga á.
Bjarni Bened
iktsson tilkyn
nti
síðan um fram
boð sitt til form
anns
Sjálfstæðisflok
ksins í kjölfar
yfirlýs-
ingar Geirs H.
Haarde frá 31.
janúar
2009, að hann
myndi hætta a
fskipt-
um af stjórnm
álum. Síðan þ
á hef-
ur lítið borið á
Evrópuáhuga
Bjarna
Benediktssona
r, en skoðun h
ans
er öllu afdrát
tarlausari í da
g –
hann er nú,
rétt eins og e
ldri
varðhundarnir
, andsnúinn að
ild.
Úr lausu lofti g
ripnar
Bjarni svaraði
fyrir sig á s
am-
skiptavefnum
Facebook u
m
helgina. Hann
segir að skýr
slan
hafi einungis
verið vangave
ltur
varasendiherr
a Bandaríkj
anna
og hefði því e
kkert gildi. Bj
arni
skrifaði orðré
tt: „Síðara m
ál-
ið sem verið h
efur til umfjöl
lun-
ar í dag er um
að varasendih
err-
ann telji sig h
afa haft heim
ildir
um vangaveltu
r mínar um fr
ama
innan Sjálfs
tæðisflokksins
og
framtíðartengs
l Íslands við E
SB í
ljósi afstöðu
Davíðs Oddss
onar.
Á umræddum
tíma hafði ég
eng-
in áform um f
ramboð til for
ystu í
Sjálfstæðisflok
knum. Allt ta
l um
áhyggjur mína
r af afstöðu D
avíðs
Oddssonar er
u ekkert nem
a inn-
antómar vang
aveltur einan
graðra
embættismann
a í erlendu s
endi-
ráði. Þær hafa
nákvæmlega
ekkert
gildi enda úr l
ausu lofti gripn
ar. Má
ég minna á a
ð ég greiddi a
tkvæði
gegn því að lö
gð yrði fram a
ðildar-
umsókn að ES
B.“
Hélt fram sakle
ysi
sínu á dánarbeð
i
Í skjölum sem
uppljóstrunar
síðan Wikilea
ks hefur undi
r hönd-
um, kemur fra
m að starfsmen
n bandaríska s
endiráðsins tö
ldu sig
hafa heimildir
fyrir því að Bjar
ni Benediktsson
, formaður Sjá
lf-
stæðisflokksin
s, hefði áhyggj
ur af stöðu sin
ni innan flokk
sins.
GEiR HEFði GE
Tað TRyGGT s
éR vinsæLdiR
Í sama skjali og
sendiráðsstarfsm
enn ræða um st
öðu Bjarna í Sjá
lfstæðisflokkn-
um er sjónum e
innig beint að G
eiri H. Haarde, þ
áverandi forsæt
isráðherra. Þar
er því haldið fra
m að Geir hafi o
rðið af miklum p
ólitískum vinsæ
ldum, vegna
þráheldni hans
við að verja stöð
u Davíðs Oddss
onar sem seðlab
ankastjóra.
sTEinGRíMUR
koM á óvaRT
Í öðrum skjölum
sem hafa verið
í fréttum um he
lgina kemur fram
að fjármála-
ráðherrann, Ste
ingrímur J. Sigfú
sson, hefði kom
ið starfsmönnu
m í sendiráði
Bandaríkjanna á
óvart. Sagði þa
r að hann væri b
úinn að sanna s
ig sem
„alvarlegur og á
byrgur fjármála
ráðherra.“
HóTaði aFsöG
n
Í öðru skjali er fj
allað um Jóhön
nu Sigurðardótt
ur, forsætisráðh
erra Íslands.
Mun Neil Klopfe
rstein, sendiráð
sfulltrúi, hafa sk
rifað í skýrslu se
m hann sendi ti
l
Washington að
Jóhanna hafi hó
tað þingmönnu
m Vinstri grænn
a að hún myndi

segja af sér, næ
ðist ekki samko
mulag um Icesa
ve-deiluna.
inGiBjöRG Lo
kUð
Fyrrverandi sen
diherra Bandarí
kjanna á Íslandi
, Carol von Voor
st, skrifaði
skýrslu um Ingib
jörgu Sólrúnu G
ísladóttur, þega
r hún var utanrí
kisráðherra.
Það var líklega t
il að undirbúa C
ondoleezzu Ric
e, fyrrverandi ut
anríkisráðherra
Bandaríkjanna,
fyrir fund henna
r og Ingibjargar
í Washington í
apríl 2008.
Kemur þar fram
að Ingibjörg sé
með sterkar sko
ðanir, eigi auðv
elt með að gera

málamiðlanir og
að hún sé oft m
eð krosslagðar h
endur og virðist
því lokuð.
molar Úr wik
ileaks-skjölu
num
BjöRn TEiTsso
n
blaðamaður skr
ifar: bjorn
@dv.is
áhyggjur af „eldri
varðhundum“
Bjarni Benedik
tsson
formaður sjálfs
tæð-
isflokksins Var e
kki
ánægður með f
rétta-
flutning af Wikil
eaks-
skjölum sem ha
nn varða.
svaraði á laugardag Bja
rni notaði samskiptavef-
inn Facebook til að svara
fyrir sig.Tryggvi Rúnar Leif
sson
F. 2 . o k t ó
b e r . 1 9 5 1
D . 0 1 . m a
í 2 0 0 9
Sigríður Sjöfn Sigurðar-
dóttir Segir Tryggva Rúnar
hafa verið góðan mann sem
h fi ng n drepið.
6. desember 2
010
Tekur sitt pláss Erla segir málið taka sitt
pláss í lífi hennar.
n Guðjón Skarphéðinsson tekur ekki afstöðu til rannsóknar
„Ég myndi ekki taka neina afstöðu til þess,“ segir Guð-
jón Skarphéðinsson, sóknarprestur að Staðarstað á Snæ-
fellsnesi, aðspurður hvort hann sé hlynntur því að skipuð
verði sérstök rannsóknarnefnd til þess að fara yfir Guð-
mundar- og Geirfinnsmálið. Guðjón fékk fangelsisdóm
fyrir aðild sína að Geirfinnsmálinu svokallaða.
„Ef það verður þá verður það og ef ekki þá ekki. Mér
stendur slétt á sama. Þetta er löngu liðin tíð,“ segir Guð-
jón um málið í samtali við DV. Guðjón er fæddur 1943 og
var sá síðasti sem var handtekinn vegna Geirfinnsmáls-
ins 12. nóvember 1976. Guðjón var þá þrjátíu og þriggja
ára gamall og starfaði sem skólakennari.
„Í góðu lagi mín vegna“
Guðjón segist ekki dvelja við þetta mál í dag enda 35 ár
síðan hann var handtekinn. „Þá fer maður að leggja það
á bak við sig endanlega,“ segir Guðjón. Hann segist ekkert
hafa á móti því þó að málið verði rannsakað á einhvern
hátt á ný.
„Jú, en það er ekki á mínu borði á neinn hátt. Það er
í góðu lagi mín vegna, ég skipti mér ekkert af því. Það er
alveg sjálfsagt að gera það ef menn hafa þrek og kraft til
og telja ástæðu til, þá er það allt í góðu lagi mín vegna. Ég
blanda mér ekki vitund í það,“ segir Guðjón.
Þegar hann er spurður hvort að hann hugsi til þessa
máls í dag svarar hann því neitandi. Að öðru leyti vildi
Guðjón ekki tjá sig um málið. Haustið 1976 nefndu þau
Kristján Viðar Kristjánsson, Sævar Marinó Cieselski og
Erla Bolladóttir Guðjón til sögunnar við rannsókn máls-
ins. Á blaðamannafundi sem haldinn var í tengslum við
málið sagði Schütz að Guðjón hefði verið fyrsta
örugga vitnið í málinu. Guðjón játaði
aðild að hvarfi Geirfinns og dró ekki
framburð sinn til baka.
Að lokinni afplánun flutti
Guðjón til Danmerkur ásamt
fjölskyldu sinni þar sem
hann nam guðfræði. Að
loknu námi sótti hann um
prestembætti á Staðarstað
og flutti aftur til Íslands árið
1996.
Réttarfarslöggjöfin
meingölluð
Í viðtali við Morgunblað-
ið 13. febrúar 1996 sagði
séra Guðjón að vitnis-
burðurinn sem hann
skrifaði undir hafi ekki
verið réttur. Í viðtalinu
gagnrýndi hann rétt-
arfarskerfið á Íslandi á
þeim tíma sem rann-
sókn málsins stóð og
talaði hann um að
aldrei áður hafi ver-
ið sóttir rannsóknar-
menn til annarra þjóð-
ríkja til að rannsaka mál.
„Í þessu máli var sóttur maður sem hlaut sína þjálf-
un hjá stofnun sem fæstir minnast með mikilli virðingu í
dag,“ sagði Guðjón um Karl Schütz í greininni sem nefnd-
ist „Sök hefur aldrei verið sönnuð“.
Í viðtalinu við Morgunblaðið taldi hann réttarfarslög-
gjöfina á Íslandi vera meingallaða og þeir gallar hafi átt
sinn þátt í að þessi mál þróuðust með þeim hætti sem
þau gerðu.
„Þar á ég við að sýslumaðurinn var ekki aðeins rann-
sóknaraðili heldur einnig sækjandi og dómari. Á þessum
tíma mátti rannsóknaraðili málsins safna eins miklum
gögnum og hann vildi án þess að hann væri skyldugur til
að gefa varnaraðilum neinar upplýsingar. Verjandi fékk
aðeins að vera viðstaddur yfirheyrslur með dómara og
fékk engar upplýsingar um yfirheyrslur á öðrum stigum
málsins,“ sagði Guðjón við Morgunblaðið.
Vantaði bara einn mann í söguna
Guðjón skrifaði undir yfirlýsingu þar sem hann játaði að-
ild sína að hvarfi Geirfinns. Í viðtalinu við Morgunblaðið
segir hann það hafa komið á daginn að þetta var ekki
sannleikurinn í málinu.
„Sagan var hins vegar tilbúin af hálfu ákæruvalds-
ins. Það vantaði bara einn mann í söguna til þess að
hún passaði. Þetta er saga sem hefst árið 1974 þegar
tveir menn hverfa af einhverjum orsökum og hún vind-
ur síðan hastarlega upp á sig. Hópur manna var hand-
tekinn og dæmdur fyrir að bera ábyrgð á hvarfi þeirra,“
sagði Guðjón.
Hann sagði ákæruvaldinu ekki hafa tekist að sanna að
það hafi eitthvað saknæmt verið í sambandi við þessi tvö
mannshvörf árið 1974.
„Þegar þú ert búinn að setja mann í fangelsi
verður þú að hafa einhverja tryggingu fyrir því
að sakborningurinn sé að segja satt. Ef þú
getur það ekki getur þú alveg eins skrifað
játninguna sjálfur. Við yfirheyrslu eru
mönnum lögð orð í munn. Sakborning-
urinn veit hvað þú vilt heyra. Þegar þið
talið saman í átta tíma á dag, dag eftir
dag og sakborningurinn getur ekki
sofið og er farinn að fá diezepam,
mogadon og valíum, er sakborn-
ingurinn orðinn algerlega glóru-
laus eftir nokkra daga. Þá er
ekki orð að marka hvað hann
segir. Þetta mál fór því miður
í þennan farveg,“ sagði Guð-
jón við Morgunblaðið árið
1996.
„Ég skipti mér
ekkert af því“
Slétt sama
Guðjóni segist vera
slétt sama þó að
skipuð verði óháð
rannsóknarnefnd
um málið.
MynD FRéTTABlAðið